Accomplishments and Objectives Young Cities Research Paper Series, Volume 01, 2nd revised Edition Edited by Rudolf Schäfer, Tayebeh Parhizkar, Farshad Nasrollahi, Holger Ohlenburg, Ghazal Raheb, Florian Stellmacher Young Cities Research Paper Series, Volume 01, 2nd revised Edition Edited by Technische Universität Berlin and Road, Housing & Urban Development Research Center, Tehran German-Iranian Research Project Young Cities Developing Energy-Efficient Urban Fabric in the Tehran-Karaj Region Contact Germany Young Cities Project Center Technische Universität Berlin Secr. A 66 Straße des 17. Juni 152 10623 Berlin | Germany www.youngcities.org Contact Iran BHRC Road, Housing & Urban Development Research Center P.O. Box 13145-1696 Sheikh Fazlollah Noori Highway Tehran | Islamic Republic of Iran www.bhrc.ac.ir Series editor in chief Farshad Nasrollahi Design/Typesetting büro-d | Communication Design Berlin Publisher Universitätsverlag der TU Berlin Universitätsbibliothek Fasanenstr. 88 10623 Berlin | Germany www.univerlag.tu-berlin.de ISSN 2193-6099 (Print) ISSN 2193-6102 (Online) ISBN 978-3-7983-2460-2 (Print) ISBN 978-3-7983-2461-9 (Online) BHRC P.O. Box 13145-1696 Sheikh Fazlollah Noori Highway Tehran | Islamic Republic of Iran www.bhrc.ac.ir ISBN 978-600-113-108-0 Also published online on the Digital Repository of the Technische Universität Berlin URL http://opus.kobv.de/tuberlin/volltexte/2013/3918/ URN urn:nbn:de:kobv:83-opus-39180 [http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:kobv:83-opus-39180] All texts based on scientific research by the Young Cities project. All pictures, tables and graphics are courtesy of the respective article’s authors despite any other courtesy is indicated. © 2010–13 All rights reserved by the Technische Universität Berlin. Young Cities Research Paper Series Editors: Rudolf Schäfer, Farshad Nasrollahi, Holger Ohlenburg, Cornelia Saalmann, Florian Stellmacher List of Volumes 01  Accomplishments and Objectives (in Farsi)  Rudolf Schäfer, Tayebeh Parhizkar, Farshad Nasrollahi, Holger Ohlenburg, Ghazal Raheb, Florian Stellmacher (Eds.) 02  ccomplishments and Objectives (in English) A  Rudolf Schäfer, Farshad Nasrollahi, Holger Ohlenburg, Florian Stellmacher (Eds.) 03  he Shahre Javan Community Detailed Plan T Elke Pahl-Weber, Sebastian Seelig, Holger Ohlenburg (Eds.) 04  nergy Efficient Housing for Iran E Farshad Nasrollahi, Philipp Wehage, Effatolsadat Shahriari, Abbas Tarkashvand 05 Urban Challenges and Urban Design  Elke Pahl-Weber, Sebastian Seelig, Holger Ohlenburg, Nadine Kuhla von Bergmann (Eds.) 06  onstruction Competencies and Building Quality C Bernd Mahrin, Johannes Meyser (Eds.) 07 New Towns — Promises Towards Sustainable Urban Form Mohammad Reza Shirazi The German side of the Young Cities project is partly funded by German Federal Ministry of Education and Research (BMBF). English Abstract This is the first volume of the Young Cities Research Paper series presenting the scientific results of the mutual Iranian-German research Project Young Cities    rban Energy Efficiency. Developing Energy-Efficient —U Urban Fabric in the Tehran-Karaj Region. The Project is funded for the German side by the German Federal Ministry of Education and Research bmbf. From the Iranian side, the Building and Housing Research Center bhrc and the New Towns Development Corporation ntdc as the main Project Partners are both affiliated to the Ministry of Housing and Urban Development mhud. The Young Cities Research Paper series shall disseminate the scientific results gained from project. The first volume is published on occasion ­ of the completion of the first of the Pilot Project, i. e. the New Quality Pilot Pro­ect building in Hashtgerd New Tow. Hashtgerd New Town, 70 km to j the west of Tehran and 35 km to the west of Karaj forms the spatial focus of the Young Cities project. It is the place of intervention and for testing and trying the solutions and concepts developed for energy-efficient and sustainable ­ rban design and planning, infrastructure provision, and obu ject planning by the Iranian and German partners. The solutions shall, however, be applicable and transferable to other places in the TehranKaraj region as well as in Iran and in the Middle East North Africa region mena . The Young cities Project belongs to a worldwide “family” of ten research projects that are funded by the German bmbf and dedicated to the question of energy efficient urban development in future megacities. The other projects of this family are located in India, China, Vietnam, Ethiopia, Morocco, South Africa and Peru. The basic idea and commitment of this German research program is to produce research results useful for growing megacities. This research has to be done not on but for the growing megacities concerned and together with partners in these regions. In the case of the Young Cities project this led to an intensive and constructive cooperation between TU Berlin and the Iranian partners conducted by bhrc . The Research Paper series is intended to present the scientific ­results from the Young Cities project, while the consulting products including guidelines, software tools, instruments etc. are assembled after applica- tion and testing in a real project in Hashtgerd New Town and evaluation in a successively enlarged Manual. Since this first volume of the Young C ­ ities Research Paper presents the overall Young Cities project in Farsi ­ for the first time, focus is only partly laid on the results but also on its outline and objectives and only gives a glimpse into the first accomplishments and results. The present first volume of the Young Cities Research Paper series is to introduce the overall Young Cities Project with its accomplishments up to June 2010. It is divided into four main parts on the background of the project, its objectives and methodological approach, the results and accomplishments reached so far, and an outlook on the future progress of the pro­ ect. The accomplishments form the main part and the focus of j the volume. However, as the first volume, the Young Cities Project is also introduced with respect to some background information and primarily to its objectives and methodology forming the introduction into the whole series. ‫رشکای افتخاری پروژه‬ ‫تعدادی رشکای افتخاری نیز با پروژه شهرهای جوان همکاری می‌کنند که موارد زیر از جمله‬ ‫این رشکا می‌باشند.‬ ‫نام‬ ‫کانون مهندسین و متخصصین ایرانی در آملان‬ ‫بنیاد ملکه لوئیزه‬ ‫مرکز نوآوری انرژی دانشگاه فنی برلین‬ ‫هیأت مشاوران پروژه‬ ‫پروژه شهرهای جوان توسط یک شورای مشورتی پروژه همراهی می‌گردد. اعضای این شورا‬ ‫که توسط پروفسور سعیدی مدیریت می‌‌گردد به رشح زیر است.‬ ‫نام‬ ‫موسسه‬ ‫پروفسور امتار ایدنهوفر‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه طراحی منظر‬ ‫پروفسور فرانک برنت‬ ‫دانشگاه فنی برلین، مرکز نوآوری انرژی‬ ‫پروفسور خرسو سعیدی‬ ‫اشبورن‬ ‫پروفسور جهانشاه پاکزاد‬ ‫دانشگاه شهید بهشتی‬ ‫دکرت یورگن هایدبورن‬ ‫گونیگز وینرت‬ ‫‪Name‬‬ ‫‪Ottmar Edenhofer‬‬ ‫‪Frank Behrendt‬‬ ‫‪Khosrow Saidi‬‬ ‫‪Jahanshah Pakzad‬‬ ‫‪Jürgen Heidborn‬‬ ‫۷۷۱‬ ‫پروفسور دکرت کریستوف‬ ‫نیچ‌گویزن‬ ‫دانشگاه هرن برلین، موسسه معامری و‬ ‫شهرسازی – موسسه معامری کامپیوتر و‬ ‫مهندسی نرم‌افزار فراونهوفر گزلشافت‬ ‫دکرت مارتین وکس‬ ‫پ۲م برلین‬ ‫‌‬ ‫مهندس فیلیپ ویهاگه‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه‬ ‫برنامه‌ریزی منطقه‌ای و شهری‬ ‫پروفسور دکرت پیرت دیرتیش هانزن دانشگاه فنی برلین، موسسه بوم شناسی‬ ‫پروفسور دکرت اشتفان هایلند‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه طراحی منظر و‬ ‫برنامه‌ریزی محیط زیست‬ ‫دکرت اووه هاپت‬ ‫‪Martin Vocks‬‬ ‫‪Philipp Wehage‬‬ ‫‪Peter-Diedrich Hansen‬‬ ‫‪Stefan Heiland‬‬ ‫‪Uwe Haupt‬‬ ‫مهندس یورگ هوبر‬ ‫دانشگاه هرن برلین، موسسه معامری و‬ ‫شهرسازی‬ ‫مهندس والرت یان‬ ‫مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای‬ ‫انجمن مهندسان ساختامنی برلین- براندنبورگ‬ ‫ضامئم‬ ‫‪Christoph‬‬ ‫‪Nytsch-Geusen‬‬ ‫‪Jörg Huber‬‬ ‫‪Walter Jahn‬‬ ‫دکرت ابرهارد رایمر‬ ‫دانشگاه آزاد برلین، موسسه هواشناسی‬ ‫پروفسور دکرت کلوس روکرت‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫‪Klaus Rückert‬‬ ‫مهندس کورنلیا زاملان‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫‪Cornelia Saalmann‬‬ ‫مهندس سباستین زیلیش‬ ‫دانشگاه فنی برلین،‬ ‫موسسه برنامه‌ریزی منطقه‌ای و شهری‬ ‫مهندس زابینه رشودر‬ ‫موسسه مدیریت مشارکتی و تحقیقات میان‬ ‫رشته ای نکسوس‬ ‫پروفسور دکرت رودلف شفر‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫‪Rudolf Schäfer‬‬ ‫مهندس عفت‌السادات شهریاری دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫‪Effatolsadat Shahriari‬‬ ‫‪Eberhard Reimer‬‬ ‫‪Sebastian Seelig‬‬ ‫‪Sabine Schröder‬‬ ‫دکرت سحر صدودی‬ ‫دانشگاه آزاد برلین، موسسه هواشناسی‬ ‫پروفسور اوتا فرانک‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫مهندس دانیل کارش‬ ‫دانشگاه فنی برلین، دفرت همکاری‌های آسیای‬ ‫غربی و شامل آفریقا‬ ‫مهندس لزلی کویتسو‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫‪Leslie Quitzow‬‬ ‫مهندس یان گرونوالد‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫‪Jan Grunwald‬‬ ‫مهندس اولریش گورشل‬ ‫پ‌۲‌م برلین‬ ‫مهندس رولند لیپکه‬ ‫‪Sahar Sodoudi‬‬ ‫‪Uta Frank‬‬ ‫‪Daniel Karsch‬‬ ‫‪Ulrich Görschel‬‬ ‫‪Roland Lippke‬‬ ‫مهندس برند مآرین‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه آموزش‬ ‫شغلی‌و‌حرفه‌ای‬ ‫پروفسور دکرت یوهانس مایزر‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه آموزش‬ ‫شغلی‌و‌حرفه‌ای‬ ‫دکرت شهروز مهاجری‬ ‫موسسه مدیریت منابع اینرت‌درای‬ ‫پروفسور دکرت سعید نارصی‬ ‫کانون مهندسین و متخصصین ایرانی در آملان‬ ‫دکرت فرشاد نرصاللهی‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫مهندس تامارا نونز فون فوگت‬ ‫موسسه مدیریت منابع اینرت درای‬ ‫‪Bernd Mahrin‬‬ ‫‪Johannes Meyser‬‬ ‫‪Shahrooz Mohajeri‬‬ ‫‪Said Nasseri‬‬ ‫‪Farshad Nasrollahi‬‬ ‫‪Tamara Nuñez von Vogt‬‬ ‫۵۷۱‬ ‫کنرسسیوم محققان آملانی‬ ‫این فهرست شامل پروفسورها و نیز محققان همکار پروژه در آملان می‌باشد، که توسط‬ ‫دانشگاه فنی برلین مدیریت می‌شوند. این افراد یا فعال در این پروژه کار می‌کنند و یا از‬ ‫همکاران سابق آن بوده‌اند.‬ ‫نام‬ ‫موسسه‬ ‫دکرت وولف هولگر آرنت‬ ‫دانشگاه فنی برلین، مرکز تکنیک و جامعه‬ ‫پروفسور کلوس اشتفان‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫‪Claus Steffan‬‬ ‫مهندس فلوریان اشتلامخر‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫‪Florian Stellmacher‬‬ ‫مهندس جنی اشمیت هالز‬ ‫موسسه مدیریت مشارکتی و تحقیقات میان‬ ‫رشته‌ای نکسوس‬ ‫مهندس هولگر اولنبورگ‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه طراحی منظر‬ ‫و برنامه‌‌‌ریزی محیط‌زیست‬ ‫دکرت اشتفان اونگر‬ ‫موسسه معامری کامپیوتر‬ ‫و مهندسی نرم افزار فراونهوفر گزلشافت‬ ‫مهندس نیکوالس باخ‬ ‫موسسه مدیریت مشارکتی و تحقیقات‬ ‫میان رشته‌ای نکسوس‬ ‫پروفسور دکرت الکه برونز‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه طراحی منظر‬ ‫و برنامه‌ریزی محیط‌زیست‬ ‫مهندس سون بوگ‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫‪Sven Boog‬‬ ‫مهندس آندریا بوم‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫‪Andrea Böhm‬‬ ‫پروفسور الکه پال وبر‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه برنامه‌ریزی‬ ‫منطقه‌‌‌ای و شهری‬ ‫دکرت برند دموث‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه طراحی منظر‬ ‫و برنامه‌‌‌ریزی محیط‌زیست‬ ‫دکرتهانس لیودگر دینل‬ ‫موسسه مدیریت مشارکتی و تحقیقات میان‬ ‫رشته‌ای نکسوس‬ ‫ضامئم‬ ‫‪Name‬‬ ‫‪Wulf-Holger Arndt‬‬ ‫‪Jenny Schmithals‬‬ ‫‪Holger Ohlenburg‬‬ ‫‪Steffen Unger‬‬ ‫‪Nicolas Bach‬‬ ‫‪Elke Bruns‬‬ ‫‪Elke Pahl-Weber‬‬ ‫‪Bernd Demuth‬‬ ‫‪Hans-Liudger Dienel‬‬ ‫دکرت غزال راهب‬ ‫بخش معامری و مسکن مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫مهندس حسن رفیعی‬ ‫بخش بنت مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫مهندس مجید زمانی‬ ‫بخش سازه مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫مهندس نریامن سعید‬ ‫مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫مهندس صحرایی‬ ‫مدیرعامل سابق شهر جدید هشتگرد‬ ‫مهندس رصافین‬ ‫رشکت عمران شهرهای جدید‬ ‫مهندس محمد علی عبدی‬ ‫مدیریت پژوهشی مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫مهندس غروی‬ ‫معاون معامری شهرسازی، وزارت مسکن و شهرسازی‬ ‫پروفسور سید محمود فاطمی عقدا‬ ‫رییس مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫مهندس امیرفرجامی‬ ‫وزارت مسکن و شهرسازی‬ ‫مهندس رییس قاسمی‬ ‫بخش بنت مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫دکرت بهروز محمد کاری‬ ‫بخش طراحی محیط و انرژی مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫مهندس محمد حسین ماجدی اردکانی‬ ‫بخش خدمات مهندسی و گواهینامه فنی مرکز تحقیقات‬ ‫ساختامن و مسکن‬ ‫مهندس الهام مزروعی‬ ‫مرکز پروژه، مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫دکرت مهتا میرمقتدایی‬ ‫بخش معامری و مسکن مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫مهندس میریان‬ ‫سازمان نوسازی شهرداری تهران‬ ‫مهرنس شعله نوذری‬ ‫مهندس نورصالحی‬ ‫مدیرعامل رشکت عمران شهرهای جدید، وزارت مسکن و شهرسازی‬ ‫مهندس مژگان نیکروان مفرد‬ ‫بخش معامری و مسکن مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫دکرت سهراب ویسه‬ ‫بخش مصالح ساختامنی مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫مهندس رضا هادی نسب‬ ‫مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫مهندس محمد هدایتی‬ ‫بخش آکوستیک مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫۳۷۱‬ ‫همکاران اصلی و شرک ‌کنندگان‬ ‫ت‬ ‫در پروژه شهرهای جوان‬ ‫همکاران پروژه‬ ‫فهرست اسامی ذیل حاوی همکاران اصلی و رشکت‌کنندگان در پروژه شهرهای جوان می‌باشد.‬ ‫این فهرست‌ها، همکاران دو طرف ایرانی و آملانی و نیز برخی از رشکای پروژه، اعضای شورای‬ ‫مشورتی پروژه و برخی از دانشجویان و محققان دکرتی و فوق دکرتی که با کار تحقیقاتی‌شان‬ ‫در پروژه رشکت می‌کنند، را ارائه می‌کند. افراد مذکور شامل همکاران فعلی پروژه و افرادی‬ ‫است که در گذشته با پروژه همکاری کرده‌اند. اسامی بر اساس حروف الفبا مرتب شده‌اند.‬ ‫کنرسسیوم محققان ایرانی‬ ‫این فهرست شامل همکاران و محققان فعلی و سابق این پروژه است که گروه محققان ایرانی‬ ‫پروژه را تشکیل داده و توسط مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن مدیریت می‌شود.‬ ‫نام‬ ‫موسسه‬ ‫مهندس اخالصی‬ ‫رشکت عمران شهرهای جدید‬ ‫مهندس سعید بختیاری‬ ‫بخش آتش مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫دکرت طیبه پرهیزکار‬ ‫معاون سابق تحقیقات مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫دکرت جهانشاه پاکزاد‬ ‫دانشگاه شهید بهشتی‬ ‫دکرت عباس ترکاشوند‬ ‫دانشگاه گیالن‬ ‫مهندس آرمان جاللی فرد‬ ‫مهندس پیامن خدابخش‬ ‫پروفسور قاسم حیدری‌نژاد‬ ‫دانشگاه تربیت مدرس‬ ‫دکرت شهرام دلفانی‬ ‫بخش تأسیسات ساختامنی مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫مهندس ذاکرالحسینی‬ ‫مدیرعامل سابق رشکت عمران شهرهای جدید‬ ‫ضامئم‬ Simulation ‫شبیه‌سازی‬ New Town ‫شهر جدید‬ Young Cities Project ‫پروژه شهرهای جوان‬ Extensive Landscaping ‫طراحی منظر پراکنده‬ Mixed Land Use Capacity Building New Technology Pilot Project Bilateral Workshops Mitigation and Adaptation New Quality Pilot Project Target Group LIFE Center 35 ha Area Pilot Project New Generation Pilot Project Planning and Building Exhibition (German) Federal Ministry of Education and Research Project Advisory Board ۱۷۱ ‫کاربری مختلط‬ ‫ظرفیت‌سازی‬ ‫پروژه پایلوت فناوری نوین‬ ‫کارگاه‌های تخصصی دوجانبه‬ ‫کاهشی و تطابقی‬ ‫پروژه پایلوت کیفیت نوین‬ ‫گروه مخاطب‬ ‫مرکز الیف‬ ‫پروژه پایلوت منطقه ۵۳ هکتاری‬ ‫پروژه پایلوت نسل جدید‬ ‫منایشگاه برنامه‌ریزی و ساختامن‌سازی‬ ‫وزارت آموزش و تحقیقات دولت فدرال آملان‬ ‫هیأت مشاوران پروژه‬ ‫واژ ‌نامه‬ ‫ه‬ Mobile Learning Project Dimensions ‫آموزش سیار‬ ‫ابعاد پروژه‬ Project Evaluation ‫ارزیابی پروژه‬ Awareness Raising ‫افزایش آگاهی‬ Dissemination Energy Efficient Future Megacities Program Work Package Strategic Dimension Energy Efficiency Urban Energy Efficiency Monitoring Pilot Project ‫انتشار‬ ‫انرژی‌کارا‬ ‫برنامه کالن‌شهرهای آینده‬ ‫بسته کاری‬ ‫بعد راهربدی‬ -‫بهره‌وری مرصف انرژی‬ ‫بهینه‌سازی مرصف انرژی‬ ‫بهینه سازی شهری مرصف انرژی‬ ‫پایش‬ ‫پروژه پایلوت‬ Action Research ‫پژوهش مبتنی بر عمل‬ Research by Design ‫تحقیق بوسیله طراحی‬ Adaptation Measure ‫تدابیر (اقدامات) تطابقی‬ Mitigation Measure ‫تدابیر (اقدامات) کاهشی‬ Developing Energy-Efficient Urban Fabric in the Tehran-Karaj Region Capacity Development Methodology ‫توسعه بافت شهری انرژی‌کارا‬ ‫در منطقه تهران- کرج‬ ‫توسعه ظرفیت‌ها‬ ‫روششناسی‬ ‌ ‫ضامئم‬ ۱۶۹ ‫ضمائم‬ ‫ضامئم‬ ‫عنارص اصلی مفهوم منایشگاه برنامه‌ریزی و ساختامن‌سازی هشتگرد شامل موارد ذیل خواهند بود:‬ ‫¨ ارایه پروژه‌های پایلوت‬ ‫¨ عرضه مفاهیم برنامه‌ریزی و دیگر انواع فعالیت‌های مرتبط با توسعه پایدار شهری، در کنار‬ ‫پروژه‌های پایلوت احداث شده‬ ‫¨ ارائه فرآیندها در کنار نتایج‬ ‫¨ تعهد به پایداری‬ ‫¨ مستند‌سازی تجارب و دستاوردها‬ ‫¨ ایجاد محفلی برای بحث و تبادل دانش و تجارب در میان متخصصین‬ ‫¨ محفلی برای آگاه‌سازی عمومی در حوزه توسعه پایدار شهری‬ ‫¨ ایجاد وجهه‌ای بین‌املللی به‌ویژه در حوزه کشورهای خاورمیانه و شامل آفریقا‬ ‫محتوی منایشگاه را ابعاد مختلف پروژه شهرهای جوان تشکیل خواهند داد. براساس آن،‬ ‫منایشگاه باید در سطوح مختلف توسعه شهری شامل ساختامن، محله، منطقه و شهر ایفای‬ ‫نقش مناید. در نهایت منایشگاه برنامه‌ریزی و ساختامن‌سازی می‌تواند انگیزه‌ای برای آغاز‬ ‫استفاده از دو ابزار بسیار موفق و اصلی دیگر برای ارتقای نوآوری در توسعه شهری باشد که‬ ‫این دو ابزار شامل «مسکن و توسعه شهری تجربی» (در آملان ‪ ExWoSt‬نامیده می‌شود) و‬ ‫"پروژه‌های منایش برنامه‌ریزی فضایی" (در آملان ‪ MORO‬نامیده می‌شود) می‌باشند. بنابراین‬ ‫در چشم‌انداز میانی، شهر جدید هشتگرد می‌تواند به هسته مرکزی توسعه شهری پایدار و‬ ‫بهینه از لحاظ مرصف انرژی مبدل گردد، که این مسأله تا حدی با پروژه شهرهای جوان آغاز‬ ‫گردیده است.‬ ‫۷۶۱‬ ‫فهرست مربوط به محققان حارض در پروژه آمده است). نتایج تحقیق که توسط این محققان‬ ‫ارائه خواهد گشت در ادامه و به همراه مجموعه مقاالت بعدی منترش خواهند گشت.‬ ‫منایشگاه برنامه‌ریزی و ساختامن‌سازی‬ ‫هامنطور که پیش از این و در رسفصل‌های مرتبط با روش‌شناسی اشــاره شد، پروژه‬ ‫شهرهای جوان به واسطه نقش بارز پروژه‌های پایلوت از دیگر پروژه‌ها متامیز می‌گردد.‬ ‫پروژه‌های پایلوت ساختامن‌های واقعی هستند (مانند ساختامن کیفیت نوین) اما در‬ ‫عین حال شامل طرح‌های شهری (به عنوان مثال منطقه ۵۳ هکتاری) و یا مفاهیم نوین‬ ‫برای مدیریت برنامه‌ریزی شهری و تغییرات اقلیمی نیز می‌باشند. چنانچه پروژه شهرهای‬ ‫جوان به گونه‌ای موفق بتواند به اجرا و احداث چنین پروژه‌های پایلوتی ادامه دهد، شهر‬ ‫جدید هشتگرد می‌تواند و باید بتواند به عنوان منایشگاه برنامه‌ریزی و ساختامن‌سازی‬ ‫)‪ (Planning and Building Exhibition‬سازماندهی شده و عرضه گردد. منایشگاه‬ ‫برنامه‌ریزی و ساختامن‌سازی، تنها یک منایشگاه به مفهوم سنتی آن نیست. بازدیدکنندگان در‬ ‫انتظار دیدن تصاویر در یک موزه و یا تابلوهای ارائه فعالیت‌های انجام شده در یک سالن‬ ‫منایشگاهی نیستند. منایشگاه مورد نظر مبدل به واقعیتی مصنوع و مجسم می‌گردد. در آملان‬ ‫سنت چنین منایشگاه‌هایی به میانه قرن هجدهم میالدی باز می‌گردد. منایشگاه‌های بین‌املللی‬ ‫طراحی و ساختامن در آملان برای نشان دادن ابداعات در ساخت و ساز و طراحی به صورت‬ ‫ملموس متداول گشتند.‬ ‫در سال‌های آغازین قرن بیستم، اولین منایشگاه ساختامن در دارمشتات (ماتیلدن هوهه)‬ ‫برپا گردید. در دهه‌های پایانی قرن بیستم، مفهوم منایشگاه بین‌املللی طراحی و ساختامن به‬ ‫ویرتینی برای نوآوریها در بخش برنامه‌ریزی شامل ارایه ابزارهای نوین، فرایندها و مدل‌ها در‬ ‫برنامه‌ریزی و طراحی منطقه‌ای و شهری مبدل گردید.‬ ‫با در نظر گرفنت تجارب گسرتده و مفاهیم متعدد در زمینه منایشگاه‌های بین‌املللی طراحی‬ ‫و ساختامن، آملان به عنوان کشوری با قابلیت‌های ویژه در این زمینه قلمداد می‌گردد. این‬ ‫مسأله را می‌توان با اشاره به سنت دیرینه آغاز منایشگاه‌های بین‌املللی طراحی و ساختامن که‬ ‫به ایجاد منونه‌های ذیل منتهی گردیده‌اند، نشان داد:‬ ‫¨ وایسنهوف- زیدلونگ، اشتوتگارت (۷۲۹۱)‬ ‫¨ اینرتباو، برلین (۷۵۹۱)‬ ‫¨ منایشگاه بین املللی طراحی و ساختامن، برلین (۷۸۹۱- ۸۷۹۱)‬ ‫¨ منایشگاه بین املللی طراحی و ساختامن، امرشپارک (۹۹۹۱- ۹۸۹۱)‬ ‫¨ منایشگاه بین املللی طراحی و ساختامن، هامبورگ (۳۱۰۲- ۶۰۰۲)‬ ‫فصل چهارم | شهرهای جوان– چشم انداز‬ ‫گرفته خواهند شد. مجموعه اقدامات شبیه‌سازی، مشتمل بر ارزیابی تأثیرات پروژه به عنوان‬ ‫شاخص‌های تعریف شده و در راستای ماتریس‌های تهیه شده برای ارزیابی است.‬ ‫کتاب راهنام‬ ‫راه‌حل‌ها و مفاهیم ابداعی و قابل اجرا که در خالل پروژه شهرهای جوان به دست آمده‌اند،‬ ‫در یک مجموعه کتاب راهنام، به ارائه دستورالعمل‌های تجربه شده یا به‌کارگرفته‌شده برای‬ ‫استفاده برنامه‌ریزان و تصمیم‌سازان منطقه تهران- کرج و سپس در کل ایران و خارج از آن‬ ‫می‌پردازد. به هرحال نتایج و طرح‌های مذکور در بدو امر در یکی از پروژه‌های پایلوت یا‬ ‫به روشی دیگر در هامن منطقه تهران- کرج اجرا، ارزیابی و پایش می‌‌گردند. مفاهیم مرتبط‬ ‫با مدیریت آب و فاضالب یا مفاهیم انرژی در سطح شهری تا حدی جدای از پروژه‌های‬ ‫پایلوت دنبال شده و به‌‌کار گرفته خواهند شد. کتاب راهنام چالش‌ها، مشکالت، فرصت‌ها و‬ ‫مفاهیم و راهکارهای مربوطه که برای رشایط اقتصادی، اجتامعی، فرهنگی و اقلیمی منطقه‬ ‫تدوین گردیده‌اند را، شامل خواهد شد. اولین مجموعه تعاریف و راهکارهایی که باید در‬ ‫کتاب راهنام گنجانده شوند، احتامالً از پروژه پایلوت کیفیت نوین منتج خواهد گردید و برای‬ ‫آموزش فنی و حرفه‌ای به‌کار گرفته خواهند شد. عالوه بر آن، کتاب راهنامی مزبور مرجعی‬ ‫برای طراحان و برنامه‌ریزان در منطقه گسرتده‌تر خاورمیانه و شامل آفریقا خواهد بود و‬ ‫طرفین، اقدامات مربوط به انتشار نتایج را برعهده خواهند داشت.‬ ‫مجموعه مقاالت و پایان نامه‌های دکرتی و فوق‌دکرتی‬ ‫نتایج علمی پروژه شهرهای جوان نه تنها از طریق مقاالت و کنفرانس‌ها بلکه به واسطه تهیه‬ ‫مجموعه مقاالت شهرهای جوان که به تازگی و با ارائه مجموعه حارض به عنوان اولین رسی‬ ‫بنیان گذاشته شده است، انتشار می‌‌یابند. برای انتشار، تقریباً سه مجموعه در سال برنامه‌ریزی‬ ‫شده است. این مجموعه‌ها همچنین شامل نتایج حاصل از تعداد زیادی رساله‌های دکرتا و‬ ‫فوق دکرتا خواهند بود که به عنوان بخشی از پروژه به همراه تعدادی کار تحقیقاتی مقطع‬ ‫فوق دکرتا در حال حارض در دست انجام می‌باشند. جدای از مقاالت محققان آملانی پروژه‬ ‫و نیز محققان ایرانی مستقر در ایران، پروژه شهرهای جوان به طور مؤثر از مزایای برنامه‬ ‫بورس وزارت آموزش و تحقیقات دولت فدرال آملان و نهاد تبادل دانشگاهی آملان بهره‌مند‬ ‫گردیده است که این دسته بورس‌ها برای پروژه‌های کالن‌شهرهای آینده درنظر گرفته شده‬ ‫اند. ۹ دانشجو، محقق و کارشناس متخصص در مقاطع دکرتا و فوق دکرتا توسط این برنامه‬ ‫تامین مالی می‌گردند که به همراه یک دانشجوی فوق دکرتای دارنده بورس بنیاد هومبولت‬ ‫دوشادوش تیم آملانی در حال پیشربد اهداف پروژه هستند (لیست کامل این محققان در‬ ‫۵۶۱‬ ‫دوجانبه در قالب پروژه شهرهای جوان طراحی شده و مراحل ساخت آن با درنظرگرفنت‬ ‫مباحث نظارت، کنرتل و ارزیابی آغاز گردد. دیگر زیرمحله‌های منطقه ۵۳ هکتاری باید توسط‬ ‫رسمایه‌گذاران و با توجه به گونه‌شناسی، طرح کاربری زمین و دستورالعمل انرژی و تحت‬ ‫نظارت و هدایت طرفین پروژه طراحی گردد.‬ ‫مشارکت و همکاری رشکت‌ها‬ ‫جهت اجرای پروژه‌های پایلوت بویژه برای منطقه ۵۳ هکتاری، رشکت‌های ایرانی و آملانی‬ ‫باید بصورت جدی دعوت به‌کار گردند. منطقه ۵۳ هکتاری، همچون منایشگاهی برای شهر‬ ‫جدید هشتگرد خواهد شد تا راهکارها و طرح‌هایی را که دستاورد پروژه شهرهای جوان‬ ‫است، عرضه مناید. بنابراین مکان فوق محلی برای آزمودن نتایج و طرح‌ها بویژه در رابطه با‬ ‫قابلیت به‌کارگیری آنها در رشایط اقلیمی، اجتامعی، فرهنگی و اقتصادی ایران و در رابطه با‬ ‫اقدامات مورد نیاز ظرفیت‌سازی و آگاهی‌بخشی در میان کاربران و نیز صنعت ساخت‌‌و‌ساز‬ ‫و برنامه‌ریزان و طراحان می‌باشد. نتایج و طرح‌ها در عین حال به صورت اجرا شده و به‬ ‫مثابه منایشگاه‌هایی جهت اشاعه و انتشار دستاوردها مورد استفاده قرار خواهند گرفت. در‬ ‫این راستا باید رشکت‌هایی را دخیل منود که از تجارب خویش در به‌کارگیری فن‌آوری‌های‬ ‫نوین و راهکارهای رصفه‌جویی مرصف انرژی در این مکان به نحو احسن استفاده منایند. به‬ ‫این منظور در تابستان سال ۰۱۰۲ فراخوان‌هایی برای ایجاد متاس مستقیم و دخیل منودن‬ ‫رشکت‌های ایرانی و آملانی عالقه‌مند به بکارگیری تجارب در این منطقه منترش خواهد شد.‬ ‫ظرفیتسازی‬ ‫‌‬ ‫اقدامات آموزش فنی و حرفه‌ای و ظرفیت‌سازی، هم به عنوان بخشی از پروژه‌های پایلوت‬ ‫و هم جدای از آنها انجام خواهد شد. اولین کارگاه تخصصی در ژانویه و فوریه ۹۰۰۲ در‬ ‫محل ساخت پروژه پایلوت کیفیت نوین برگزار گردید. در بهار ۰۱۰۲ طرفین ایرانی و آملانی‬ ‫به همراه دیگر کارشناسان ایرانی در خصوص دیگر اقدامات الزم بویژه در رابطه با آموزش‬ ‫مربیان که برای تعلیم کارگران ارشد ساختامنی مورد نیاز هستند، تصمیم‌گیری خواهند منود.‬ ‫شبیه‌سازی و ارزیابی‬ ‫توسعه یکپارچه و چندجانبه راهکارها و مفاهیم، هم در سطح شهر و هم واحد ساختامنی،‬ ‫شبیه‌سازی با مجموعه‌ای از ضوابط و با بهره‌گیری از طیف وسیعی از برنامه‌های نرم‌افزاری،‬ ‫نقطه مترکز اصلی کار تحقیقاتی و علمی پروژه شهرهای جوان در ماه‌های آتی است.‬ ‫برنامه‌های نرم‌افزاری برای ارزیابی سناریوهای مختلف و نیز تبیین پروژه‌های پایلوت به‌کار‬ ‫فصل چهارم | شهرهای جوان– چشم انداز‬ ‫رابطه با برنامه‌ریزی کاربری زمین مورد استفاده قرار گیرد. طرح مزبور پس از نهایی شدن‬ ‫باید توسط مقامات ذیصالح ایرانی مانند شورای عالی معامری و شهرسازی مورد تصویب‬ ‫قرار گیرد. دستورالعمل انرژی برای جنبه‌های مهم در طراحی انرژی در سطح زیرمحله که‬ ‫ممکن است چیزی فراتر از قوانین ایران و آملان در رابطه با طرح کاربری زمین باشد، تدوین‬ ‫خواهد گردید. دستورالعمل مزبور پایه توافقات بعدی میان رشکت عمران شهرهای جدید یا‬ ‫شهرداری شهر جدید هشتگرد با رشکت‌هایی که متایل به رسمایه‌گذاری در منطقه ۵۳ هکتاری‬ ‫را دارند را تشکیل خواهد داد. با تکمیل دو سند برنامه‌ریزی مزبور در اوایل تابستان ۰۱۰۲،‬ ‫مرحله ساخت با انتخاب یک یا چند رسمایه‌گذار و با آغاز مرحله برنامه‌ریزی در سطح واحد‬ ‫ساختامنی آغاز خواهد گردید که این مساله هم‌اینک در پروژه پایلوت اداری و مسکونی نسل‬ ‫جدید رشوع شده است. نظارت در خالل فرایند برنامه‌ریزی موضوعی، شبیه‌سازی و اصالح‬ ‫برنامه‌ریزی و نیز پایش و ارزیابی اجرای منطقه ۵۳ هکتاری، نقاط برجسته بلندمدت پروژه‬ ‫پایلوت را تشکیل می‌دهند. پروژه پایلوت فناوری نوین مقرر است به عنوان یک ساختامن‬ ‫منونه یا منایشگاهی برای فناوری‌های قابل اجرا جهت بهینه‌سازی عملکردی مرصف انرژی‬ ‫تحت رشایط محلی اجرا گردد. هم‌اینک اجرای آن به دلیل وجود محدودیت‌های مالی در‬ ‫مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن متوقف گردیده است. هر چند که این پروژه پایلوت درحال‬ ‫حارض به‌عنوان مرجعی برای دیگر پروژه‌های پایلوت که درحال‌حارض در مرحله برنامه‌ریزی‬ ‫هستند، درنظر گرفته‌شده است.‬ ‫پروژه‌های پایلوت نسل جدید‬ ‫پروژه‌های پایلوت نسل جدید ساختامن اداری در منطقه ۵۳ هکتاری و ساختامن آموزشی‬ ‫(مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای) که در جوار منطقه ۵۳ هکتاری قرار دارد، اکنون از نقطه‬ ‫نظر طراحی پیرشفت منوده‌اند. گام مهم بعدی با عنایت به دو پروژه پایلوت مزبور، یافنت‬ ‫گردانندگان و یا کاربران ساختامن‌ها و مشارکت این طرفین جدید در پروژه‌‌ها خواهد بود. از‬ ‫این مرحله به بعد، هر دو ساختامن باید به صورت دوجانبه در قالب پروژه شهرهای جوان‬ ‫طراحی گردند و ساخت آن‌ها با پایش و ارزیابی علمی آغاز گردد.‬ ‫در قالب پروژه شهرهای جوان، یک زیرمحله مسکونی تیپ منطقه ۵۳ هکتاری توسط‬ ‫طرفین ایرانی و آملانی پروژه طراحی خواهد گردید. این مسأله هم اینک برپایه گونه‌شناسی‬ ‫ساختامن‌های منطقه ۵۳ هکتاری آغاز شده است و نقطه آغاز پروژه پایلوت مسکن نسل‬ ‫جدید با تکیه بر طرح‌های قانونی کاربری زمین و نیز دستورالعمل انرژی شکل خواهد‬ ‫گرفت. زیرمحله مذکور به‌زودی به‌طور مشخص، تعریف خواهد گردید و تا تابستان ۰۱۰۲ در‬ ‫خصوص طرح و برنامه آن تصمیم‌گیری خواهد شد. سپس این ساختامن‌ها نیز باید به صورت‬ ‫۳۶۱‬ ‫چشم انداز پروژه شهرهای جوان‬ ‫رودلف شفر | فلوریان اشتلماخر‬ ‫افتتاح اولین پروژه پایلوت شهرهای جوان یعنی پروژه پایلوت کیفیت نوین در بهار ۰۱۰۲‬ ‫سنگ بنای مهمی را در کل پروژه بنیان نهاد. پروژه شهرهای جوان، تأکید ویژه‌ای بر اجرای‬ ‫پروژه‌های پایلوت به عنوان یک رویکرد روش‌شناختی اصلی دارد. بنابراین پیرشفت اجرایی‬ ‫پروژه‌های پایلوت در آینده نیز نقطه مترکز کار برنامه‌ریزی و تحقیقاتی در فعالیت‌های دو‬ ‫جانبه پروژه خواهد بود. در رابطه با پروژه‌های پایلوت، پایش پروژه‌های تکمیل‌شده به‬ ‫منظور ارزیابی نتایج به‌دست‌آمده، عالوه بر استفاده از نتایج در سایر پروژه‌های پایلوت برای‬ ‫انتقال نتایج در قالب راهنام و استانداردها به دیگر مناطق مفید خواهد بود. در گام‌های‬ ‫بعدی، نقاط برجسته و چشم اندازهای کلی پروژه شهرهای جوان ارائه خواهد گردید.‬ ‫نسل اول پروژه‌های پایلوت‬ ‫پایش و ارزیابی ساختامن تکمیل شده پروژه پایلوت کیفیت نوین که وارد فاز کاربری مسکونی‬ ‫می‌گردد، به‌زودی و به صورت مشرتک توسط محققان علمی ایرانی و آملانی آغاز خواهد‬ ‫گردید. مالک ساختامن یعنی رشکت رسمایه‌گذاری مسکن، اطالعات و داده‌های مربوطه را‬ ‫هم‌اینک ارائه منوده است. تجارب حاصل از برنامه‌ریزی و اجرا و نیز نتایج حاصل از نظارت و‬ ‫ارزیابی عملکرد، (به‌ویژه با عنایت به مرصف انرژی و رفتارشناسی انرژی ساختامن و همچنین‬ ‫جریان آب و فاضالب)، منبع دیگری برای دستیابی به اطالعات در سطح واحد مسکونی در‬ ‫منطقه تهران- کرج می‌باشد. داده‌های مزبور به عنوان مرجعی برای ارزیابی تأثیرات حاصل‬ ‫از انجام پروژه‌های شهرهای جدید و نیز منبعی برای استفاده برنامه‌ریزان در این منطقه در‬ ‫آینده خواهند بود.‬ ‫سند طرح کاربری زمین برای پروژه پایلوت منطقه ۵۳ هکتاری در اوایل تابستان ۰۱۰۲ نهایی‬ ‫خواهد گردید. اساس طرح مزبور، قوانین ایران تدوین بوده است، هر چند طرفین توافق‬ ‫منوده‌اند که طرح مزبور ممکن است کامالً براساس قوانین نباشد و موارد نوین و ابداعی را‬ ‫ارائه مناید تا اصول مرتبط با ایده شهر پایدار وبهینه از لحاظ مرصف انرژی در آن لحاظ گردد.‬ ‫برای ارائه اصول ابداعی مزبور ممکن است تجارب و راهکارهایی از نظام قانونی آملان در‬ ‫فصل چهارم | شهرهای جوان– چشم انداز‬ ‫فصل چهارم‬ ‫شهرهای جوان– چشم انداز‬ ‫اجرا و نتایج‬ ‫تحقیقی در رابطه با وضعیت کنونی تجارب مشارکتی و فرصت‌ها و موانع مشارکت در ایران‬ ‫انجام گرفت. برای پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری عناوین و پرسش‌های مختلفی جمع‌آوری گردید تا‬ ‫به مشارکت شهروندان پرداخته شود. به عنوان مثال این موضوعات شامل روش‌های استفاده‬ ‫از فضای سبز، جزئیات و نحوه استفاده از سیستم حمل‌و نقل عمومی، پالن ساختامن‌های‬ ‫مسکونی و غیره می‌باشد. ابزارهای مشارکتی مختلفی برای رسیدن به راه‌حل‌های مسائل‬ ‫طرح‌شده پیشنهاد گردید تا در فرایند برنامه‌ریزی پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری و همچنین برای‬ ‫کل برنامه‌ریزی‌های شهر جدید هشتگرد اعامل گردد (مثل بررسی‌های فعال‌سازی، سلول‌های‬ ‫برنامه‌ریزی‌، کارگاه‌های تخصصی و از این دست).‬ ‫برای دستیابی به هدف ارتقای شیوه‌های زندگی مبتنی بر بهره‌وری انرژی، دو مطالعه در مورد‬ ‫آگاهی بخشی زیست‌محیطی، طرز برخورد با تغییرات اقلیمی و عادات روزانه رصفه‌جویی‬ ‫انرژی انجام گرفته است. یکی از این مطالعات روی ساکنین شهر جدید هشتگرد و دیگری‬ ‫بر روی دانش‌آموزان مؤسسات مختلف آموزشی در تهران انجام گرفت. دانش‌آموزان یکی از‬ ‫مهمرتین گروه‌های هدف برای این بعد هستند، چراکه هنوز توانایی تغییر رفتارهای مرصفی‬ ‫را داشته و می‌توانند به عنوان واسط و مبلغ در خانواده‌هایشان عمل منایند.‬ ‫نتایج این مطالعات نشان می‌دهد که آگاهی عمومی درباره تغییرات آب و هوایی و نیز تأثیر‬ ‫انسان‌شناختی بر اقلیم بویژه در میان دانش‌آموزان وجود دارد. اغلب مصاحبه‌شوندگان بر‌آن‬ ‫هستند تا در جهت رصفه‌جویی انرژی در محیط زندگی‌شان تالش کنند، مثال با به‌کارگیری‬ ‫المپ‌های کم مرصف یا با خاموش کردن سیستم‌های گرمایشی هنگام ترک خانه. با این حال،‬ ‫در شهر جدید هشتگرد، ساختامن‌سازی نامناسب اغلب مانع ساکنین در کاهش کارآمد مرصف‬ ‫انرژی می‌گردد.‬ ‫۹۵۱‬ ‫بعد افزایش آگاهی‬ ‫هانس لیودگر دینل | جنی اشمیت هالز | زابینه شرودر | نیکوالس باخ‬ ‫افزایش آگاهی یکی از ابعاد پشتیبان پروژه شهرهای جوان است که به طرح مشارکت‬ ‫شهروندی در فرایندهای برنامه‌ریزی پروژه و تحقیق در باب شیوه‌های زندگی مبتنی بر‬ ‫بهره‌وری انرژی می‌پردازد و در نظر دارد بر پایه تحقیقات انجام گرفته، طرح‌های متناسب با‬ ‫افزایش آگاهی را بسط و توسعه دهد تا رفتارها و شیوه‌های زندگی مبتنی بر بهره‌وری انرژی‬ ‫را ارتقاء بخشد.‬ ‫اهداف و رویکردها‬ ‫اهداف بعد افزایش آگاهی دو وجهی است. یکی از اهداف وارد کردن آگاهی‌های محلی و‬ ‫نیازهای جامعه محلی به درون فرایندهای برنامه‌ریزی پروژه از طریق سازماندهی کارگاه‌ها‬ ‫با شهروندان و منایندگان جامعه محلی شهر جدید هشتگرد است. این امر جهت برنامه‌ریزی‬ ‫ساختارهای شهری که نیازهای ساکنین آینده‌اش را تأمین می‌کند، رضوری بوده و بدین‌سان‬ ‫پذیرش و جذب آنها را باال برده و به‌گونه‌ای مؤثر ارزش پروژه‌های طراحی‌شده و تقاضا برای‬ ‫زندگی در شهر جدید هشتگرد را باال می‌برد.‬ ‫دومین هدف افزایش آگاهی در خصوص رضورت رفتارهای مبتنی بر بهره‌وری انرژی و‬ ‫پیامد‌های تغییرات اقلیمی در میان شهروندان و بدین‌سان دستیابی به تغییر در رفتارها به‬ ‫سوی الگو‌های مرصف کم انرژی به منظور سازگاری و کاهش پیامدهای تغییرات اقلیمی است.‬ ‫هدف حارض تنها زمانی حاصل می‌گردد که این پرسش مد نظر قرار گیرد که چگونه و چقدر‬ ‫تغییرات اقلیمی برای مردم اهمیت داشته و چه وجوهی از این امر برای آنها حیاتی است‬ ‫و دلیل آن چیست. الزم است که این پرسش‌ها را از طریق تحقیق تجربی در مورد الگوهای‬ ‫موجود مرصف انرژی و رویکردهای موجود در رابطه با تغییرات اقلیمی و رصفه‌‌جویی انرژی‬ ‫تحلیل منود. بر پایه این تحقیق، طرح‌های افزایش آگاهی مناسب و شیوه‌های ساختامنی‬ ‫کارآمد جهت تقویت الگوهای کم مرصف انرژی بسط و ارائه خواهد گردید.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ۱۵۷ ‫منابع و مأخذ‬ HEISE, Udo: Iran und seine Baustellen sind eine Reise wert. In: BFW (Ed.): Bildung konkret, Potsdam 1/2010 ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫¨ ایجاد و اجرای آزمایشی مدول‌ها یا دوره‌های منونه مهارت فنی برای ارتقا دانش و تجربه‬ ‫عملی کارگران، رسکارگران، تکنسی ‌ها و مهندسین )0102 ‪(Heise‬‬ ‫ن‬ ‫¨ آماده‌سازی و اجرای آزمایشی ایده آموزش آموزشیاران و مواد آموزشی‬ ‫¨ ایجاد و توسعه ایده مربوط به یک مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای چند‌منظوره، شامل یک مدل‬ ‫‌‬ ‫عملیاتی به منظور فراهم ساخنت دوره‌های کارآموزی و دوره‌های آموزش کیفی کوتاه مدت،‬ ‫میان مدت و بلند مدت، با توجه به موضوعات مختلف ساختامنی و حرفه‌های مختلف‬ ‫¨ در حال حارض فعالیت‌های عنوان شده در باال به صورت پیوسته یا متناوب در دست انجام‬ ‫می‌باشند. با توجه به شیوه پژوهش مبتنی بر عمل، این فعالیت‌ها همچنین با شیوه‌های‬ ‫بازبینی و ارزیابی تکوینی نیز همراه می‌شوند. لذا ایده‌های توسعه یافته کیفیت آموزش‬ ‫فنی، مواد آموزشی، دوره‌های آموزشی و غیره همگی بطور مداوم آزمایش، تصحیح و‬ ‫بهسازی می شوند.‬ ‫نتایج و دستاوردها‬ ‫نتایج مطالعات موردی در بناها و کارگاه‌های ساختامنی مورد بازدید در مطالعات موردی‬ ‫را می‌توان در یک دید کلی در ساخت و سازهای نامطلوب و آسیب‌های ساختامنی خالصه‬ ‫کرد. بسیاری از اشتباهات اجرایی مشاهده شده، به وضوح ناشی از نبود آگاهی‌های کیفی‬ ‫می‌باشد. اهداف بهره‌وری انرژی و کیفیت باالی ساخت در ساختامن‌ها را منی‌توان بدون‬ ‫اقدامات اجرایی مناسب، برآورده کرد. لذا مقرر گردید که در پروژه شهرهای جوان، توجه به‬ ‫اقدامات آموزشی فنی و حرفه‌ای معطوف گردد:‬ ‫¨ ساخت یک مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای مطرح گردید و این مفهوم در ابعاد وسیع‌تری مورد‬ ‫مطالعه قرار گرفت؛ از آن جمله خدمات مشاوره‌ای، بازدید از منایشگاه‌ها و فرصت‌های کسب‬ ‫اطالعات هم به آن افزوده شد (نگاه کنید به ساختامن آموزشی پروژه پایلوت نسل جدید).‬ ‫¨ پروژۀ پایلوت «کیفیت نوین» با یک دوره آموزش عملی برای اعضای کارگاه ساختامنی و‬ ‫مهندسین تکمیل گردید.‬ ‫¨ چارچوبی برای آموزش عملی مربیان که شامل مدل راهربدی )‪ (Coaching Model‬نیز‬ ‫می‌باشد، ارائه شد.‬ ‫¨ دستورالعمل‌های عملی برای رسکارگران و کارگران در چندین رسفصل انتخاب شده و‬ ‫هم‌اکنون در دست بررسی است، به‌عنوان مثال ابزار کمک آموزشی صوتی- تصویری مکمل‬ ‫هم در دست تهیه می‌باشد.‬ ‫پیش‌نویس اولیه «طرح آموزش سیار» برای بهبود رشایط آموزشی در حین کار (در مجاورت‬ ‫نسبی محل کار) تهیه شده است.‬ ‫۵۵۱‬ ‫بعد توسعه ظرفی ‌ها‬ ‫ت‬ ‫برند مارین‬ ‫«توسعه ظرفیت‌ها» یکی از ابعاد پشتیبان پروژه «شهرهای جوان» بوده و به ایده‌ها و‬ ‫فعالیت‌های آموزشی مهارتی و سایر فعالیت‌ها در حوزه آموزش فنی و حرفه‌ای می‌پردازد.‬ ‫ژانویه ۰۱۰۲: شهر جدید هشتگرد – دوره آموزش عملی در رابطه با بلو ‌های‬ ‫ک‬ ‫بتونی اسفنجی اتوکالو‬ ‫اهداف و روش شناسی‬ ‫نیازهای کیفی و مهمرتین رسفصل‌های آموزش‌های ساختامنی بر اساس بررسی‌های موردی‬ ‫تجزیه و تحلیل شده‌اند. بازبینی کارگاه‌های ساختامنی، گفتگو با افراد مجرب و نیز تجزیه‬ ‫و تحلیل تئوری‌ها، ابزار اصلی تحقیق هستند. دستاورد این سازوکارهای اولیه، به‌طور مداوم‬ ‫مورد بررسی قرار گرفته‌اند. اهداف اصلی را می‌توان به رشح زیر خالصه کرد:‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫منابع و مأخذ‬ DoE (Iran Department of Environment): www.irandoe.org/en/index.htm. Accessed: 25.02.2010. Von Haaren, C. (Ed.): Landschaftsplanung. Stuttgart: Ulmer Verlag, 2004. ۱۵۳ ‫کاهشی یا با برنامه‌ریزی‌های بین‌رشته‌ای پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری در طی انجام آن تلفیق‬ ‫گردیده اند یا توصیه شده است که در فرایندهای بعدی برنامه‌ریزی جهت اجرا و پیاده سازی‬ ‫(طرح جامع) مد‌نظر قرار گیرند.‬ ‫در این زمینه هم اکنون پیشنهادی جهت گسرتش منطقه مورد بررسی و حفاظت دره رودخانه‬ ‫حاشیه رشقی منطقه ۵۳ هکتاری مطرح است. این دره واجد یک مسیر آبی اولیه است که‬ ‫در آن پوشش گیاهی قابل مالحظه و به‌نسبت گسرتده‌ای وجود دارد و بنابراین، می‌بایست‬ ‫از هرگونه تأثیری [از طریق ساخت و ساز] ترجیحاً اجتناب شده یا به حداقل رسانده شود.‬ ‫محافظت می‌تواند با جابجایی جاده موجود در لبه رشقی فعلی منطقه ۵۳ هکتاری حاصل‬ ‫گردد.‬ ‫تدابیر محیطی بعدی از جمله گیاهکاری مناسب (به‌کارگیری گونه‌های گیاهی بومی و سازگار‬ ‫و به‌کارگیری آب تصفیه شده از فاضالب در تاالب‌ها جهت آبیاری) و به‌کارگیری تدابیر ارائه‬ ‫شده از سوی ناظران نیز در این رابطه پیشنهاد می‌شوند. بدین‌سان، این منطقه می‌تواند‬ ‫هم کارکردهای زیست‌محیطی (به معنای تعدیل و تصحیح تأثیرات منفی بر‌آمده از منطقه‬ ‫۵۳ هکتاری) و هم کارکردهای تفریحی‌ای که منی‌توانند به قدر کفایت در درون منطقه‬ ‫۵۳ هکتاری تأمین شوند را، پوشش دهد. گیاه‌کاری می‌تواند تأثیر حفاظتی مثبتی بر وجوه‬ ‫مختلف داشته باشد، از جمله خاک (حامیت از تولید خاک و باروری خاک، جلوگیری از‬ ‫فرسایش و نیز کارکردهای خاکی در رابطه با آب) و اقلیم/هوا (ترکیب آلوده کننده‌های هوا‬ ‫و گرد وغبار).‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫پروژه، باید بر وجوه تغییرات اقلیمی تأکید ویژه شود. نتایج این بعد می‌بایست به صورت‬ ‫رهنمودهایی برای «ارزیابی زیست‌محیطی در برنامه‌ریزی شهری ایران» خالصه و ارایه شود.‬ ‫به جهت پیرشفت کلی پروژه، این بعد بر سطح برنامه‌ریزی محیطی متمرکز شده و با تیم‬ ‫یک (شهرسازی) به عنوان مسؤول پروژه پایلوت منطقه ۵۳ هکتاری در همکاری تنگاتنگی‬ ‫است. در مراحل بعدی پروژه، این مترکز می‌بایست حتی تا سطح فضایی برنامه‌ریزی شهری‬ ‫نیز بسط یابد.‬ ‫نتایج اولیه‬ ‫کارهای انجام گرفته در این زمینه منجر به ارائه چشم اندازی کلی در مورد موضوعات‬ ‫حفاظت زیست محیطی شده و تحلیلی ساده از تأثیرات احتاملی حاصل از پروژه پایلوت‬ ‫دره حاشیه شرقی منطقه ۵۳ هکتاری با پوشش گیاهی نسبتا وسیع از درختان و دیگر انواع گیاهان‬ ‫۵۳ هکتاری بر پایه داده‌های‌ محیطی قابل دسرتس، قیاس‌ها و فرض‌ها ارائه کرده است. بر‬ ‫پایه این تحلیل، اقدامات و تدابیری مطرح گردید تا تاثیرات زیست‌محیطی منفی منطقه ۵۳‬ ‫هکتاری را تقلیل دهد. این موارد شامل کاهش سطح اشغال و کاربری زمین برای مقاصد‬ ‫ساختامنی، بازگرداندن و تصفیه آب باران جهت احیای آب‌های زیرزمینی، بررسی مسائل‬ ‫اقلیمی محلی (کیفیت هوا، تامین هوای خنک/تازه، فشار گرمای شهری) می‌باشند. این تدابیر‬ ‫۱۵۱‬ ‫بعد ارزیابی زیس ‌محیطی‬ ‫ت‬ ‫اِلکه برونز | هولگر اولنبورگ‬ ‫اهداف و رویکرد‬ ‫برنامه‌ریزی های راهربدی امروز، در مقیاس شهری و محله‌ای، به‌شدت سطح پایداری شهرهای‬ ‫جدید و کالنشهرهای درحال گسرتش را برای سال‌های بعد تعیین خواهند منود. در این زمینه،‬ ‫ارزیابی‌های محیطی (راهربدی) می‌توانند نقشی سازنده در فرایند برنامه‌ریزی شهری مبتنی‬ ‫بر اهداف معطوف به پایداری داشته باشند. طبق اصل ۰۵ قانون اساسی ایران «حفظ محیط‬ ‫زیست یک وظیفه عمومی به شامر می‌آید». محیط زیست، گسرته عملکردی و خدمات‬ ‫بوم‌محور متعددی را دربر می‌گیرد. این موارد مشتمل بر عملکرد سکونتی، تأمین آب پاکیزه،‬ ‫نقش واسط تصفیه‌کنندگی و شیمیایی خاک و از این دست می‌باشد. هدف توسعه شهری‬ ‫پایدار باید به حداقل رساندن تاثیرات منفی بر روی این عملکردها باشد. تحلیل نیازهای‬ ‫حفاظتی و حساسیت به دامنه وسیعی از موضوعات محافظت محیطی (گیاهان، جانوران،‬ ‫خاک، آب‌های زیرزمینی/ سطحی، اقلیم، بهداشت انسانی، کاالهای فرهنگی) پیش‌رشطی برای‬ ‫تاثیرات منفی زیست محیطی بر اثر خاکبرداری و تغییر عوارض زمین برای ساخت‬ ‫و ساز و را ‌سازی‬ ‫ه‬ ‫ارزیابی تأثیرات بالقوه یک پروژه برنامه‌ریزی شده است. آگاهی در مورد تأثیرات کلیدی‬ ‫عوامل طبیعی، برنامه‌ریزان یک پروژه را قادر می‌سازد تا از پیش گام‌های محتاطانه‌ای بر‌دارند‬ ‫تا از تاثیرات ناخواسته اجتناب کرده، آن‌ها را به حداقل رسانند و در نهایت جربان منایند.‬ ‫هدف گروه مذکور، فراهم آوردن بسرت یک ارزیابی زیست‌محیطی ساده برای شهرهای‬ ‫جدید ایران و توسعه شهری آن با همکاری متخصصان ایرانی است. طبق اهداف عمومی کل‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫۲ –این پایان‌نامه با موضوع «چشم‌اندازهای معامری پایدار در مناطق نیمه‌خشک با عنایت‬ ‫به معامری سنتی - با مترکز بر توسعه جدید درمحدوده ساختامن‌های مسکونی در شهر‬ ‫جدید هشتگرد» توسط خانم شبنم تیمور تاش در حال انجام است.‬ ‫۳ –این پایان‌نامه در مقطع فوق لیسانس مدیریت امالک توسط آقای دیرک فالن باخ در‬ ‫دانشگاه فنی برلین در حال انجام است.‬ ‫۴ –این پایان‌نامه‌ها توسط خانم غزاله سادات حسین جاسبی با عنوان «تحلیل قابلیت‌ها و‬ ‫چالش‌های شهرداری‌ها در ایران به عنوان تسهیل‌کننده‌های کلیدی ایجاد بافتهای شهری‬ ‫بهینه از لحاظ مرصف انرژی با مترکز بر شهر جدید هشتگرد» و آقای محمود رضا خلیلی‬ ‫با عنوان «برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای و اهداف بهینه‌سازی مرصف انرژی - مطالعه‬ ‫موردی منطقه تهران - کرج در ایران» در حال انجام است.‬ ‫۹۴۱‬ ‫بر پایه طرح کاربری اراضی و در رابطه با بحث هزینه و تأمین مالی، مطالعه امکان‌‌سنجی‌ای‬ ‫تحت عنوان «مسکن در شهر جدید هشتگرد در ایران ـ مطالعه امکان‌سنجی توسعه پروژه‬ ‫پایلوت منطقه ۵۳ هکتاری» در حال انجام است.۳‬ ‫مدیریت سایت و پیشربد پروژه‬ ‫[موفقیت] ایده‌ها و راهکارهای ارائه‌شده برای بهبود وضعیت رصفه‌جویی در منابع و‬ ‫بهینه‌سازی مرصف انرژی در برنامه‌ریزی و توسعه شهری تا حد زیادی وابسته به مدیریت‬ ‫خوب سایت پروژه و پیشربد مؤثر آن می‌باشند. این مسأله به طور عمده از این حقیقت‬ ‫نشأت می‌گیرد که افزایش بهینه‌سازی در مرصف انرژی و بهبود رصفه‌جویی در منابع نیازمند‬ ‫سطح باالیی از همکاری، ارتباط و هامهنگی میان بخش خصوصی و دولتی مرتبط است. این‬ ‫مقوله، موضوع دو تحقیق می‌باشد:‬ ‫هامنطور که در باال اشاره گردید، مطالعه امکان سنجی «توسعه پروژه پایلوت منطقه ۵۳‬ ‫هکتاری» بر اساس طرح تحقیقاتی مدیریت و اجرای طرح‌های شهری برای منطقه مزبور در‬ ‫حال انجام است.‬ ‫مفاهیم محلی و منطقه‌ای سیاستگذاری انرژی و تغییرات آب و هوایی‬ ‫تجارب بین‌املللی نشان می‌دهند که بهینه‌سازی مرصف انرژی و استفاده مؤثر از منابع‬ ‫مشخصاً هنگامی موفقیت‌آمیز هستند که اقدامات فردی و حوزه‌های اقدام با راهربدی‬ ‫یکپارچه و هامهنگ، همراه باشند. در این مرحله به سطح محلی یعنی آن بخشی پرداخته‬ ‫خواهد شد که در حال حارض تا حدی در ایران مغفول مانده است. پروژه شهرهای جوان به‬ ‫دنبال بهره‌گیری از فرصت‌های حاصل از پروژه‌ای با بازه زمانی چند ساله و در نتیجه امکان‬ ‫برقراری ارتباط و همکاری مستقیم با نهادهای محلی و منطقه‌ای می‌باشد. در دو پایان‌نامه‬ ‫دکرتی، رشایط و قابلیت‌های سیاستگذاری نظام‌مند بهینه‌‌سازی مرصف انرژی و رصفه‌جویی‬ ‫در منابع در سطح شهرداری و شهرستان مورد تحلیل قرار می‌گیرند۴. نتایج حاصل از این‬ ‫تحقیقات، توصیه‌هایی در دو سطح جهت ارایه به دولت از یک سو و از سوی دیگر بحث و‬ ‫تبادل نظر با نهادهای محلی و منطقه‌‌ای در خصوص امکان‌سنجی اجرای پیشنهادات مزبور‬ ‫ارائه خواهند داد. در نهایت، الگوی طرح‌های عملیاتی برای ارائه به مقامات محلی و در دیگر‬ ‫شهرستان‌های ایران به عنوان ضوابط پیشنهادی ارائه خواهند گردید که قابل انتقال و تعمیم‬ ‫به دیگر کشورهای منطقه خاورمیانه و شامل آفریقا نیز خواهند بود.‬ ‫۱ – این پایان نامه توسط آقای مهدی جوادی در حال انجام است.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫ایران- مطالعه موردی شهر جدید هشتگرد» ارائه گردد.‬ ‫هر دو پایان‌نامه دکرتی مزبور به گونه‌ای طرح‌ریزی گردیده‌اند که نتایج اولیه آن‌ها به‌طور‬ ‫مستمر مورد استفاده روند در حال اجرای پروژه، به‌ویژه در بحث پشتیبانی فنی بخش‌های‬ ‫علمی، برنامه‌ریزی و مهندسی پروژه قرار گیرد.‬ ‫تأمین بودجه و هزینه‌های پروژه‌های پایلوت‬ ‫پیشنهادها برای برنامه‌ریزی مناسب منابع و ساخت ساختامن‌های با کیفیت و بهینه از لحاظ‬ ‫مرصف انرژی باید با بررسی امکان‌سنجی اقتصادی همراه باشند که در درجه اول نیازمند‬ ‫تعیین هزینه‌های اقدامات مرتبط با اهداف رصفه‌جویی در مرصف منابع و انرژی بوده و در‬ ‫گام دوم پاسخگوی چگونگی تأمین مالی این دسته از هزینه‌ها باشند. همچنین در نهایت‬ ‫درک این مسأله حائز اهمیت است که آیا و تا چه اندازه می‌توان با کاهش دوره زمانی‬ ‫ساخت، هزینه‌های باالتر ساخت و ساز ناشی از رویکردهای مبتنی بر افزایش کیفیت و‬ ‫بهینه‌سازی مرصف انرژی را کاهش داد و یا متعادل ساخت.‬ ‫پرسش‌های مزبور به سطوح مختلف پروژه شهرهای جوان و ابعاد مربوطه ارتباط دارند:‬ ‫برنامه‌ریزی شهری منطقه ۵۳ هکتاری، برنامه‌ریزی و اجرای شبکه‌های زیر بنایی منابع انرژی،‬ ‫آب‌و فاضالب و حمل و نقل. در متامی حوزه‌ها، مشکالت عمده، بحث قیمت‌گذاری کنونی‬ ‫در ایران است. وضعیت کنونی قیمت حامل‌های انرژی و نیز قیمت آب به معنای آن است‬ ‫که اقدام برای رصفه‌جویی در مرصف به نتایج مناسبی نخواهد رسید. در عین حال پیش‌بینی‬ ‫اینکه ساختار قیمت‌گذاری مزبور در آینده چگونه خواهد بود نیز دشوار است. اما این‬ ‫امکان وجود دارد که وضعیت در آینده تغییر مناید و بویژه قیمت نفت و گاز افزایش قابل‬ ‫مالحظه‌ای یابند.‬ ‫بنابراین تحلیل هزینه‌های مربوطه و تأمین منابع مالی طوری پیش‌بینی گردیده‌اند که بتوانند‬ ‫تغییرات احتاملی مختلف قیمت‌گذاری را لحاظ منایند.‬ ‫هم اینک که اولین پروژه پایلوت به صورت مفهومی توسعه یافته و اجرا گردیده است،‬ ‫می‌توان این پروژه و دیگر پروژه‌های پایلوت را از لحاظ بحث هزینه و راه‌های تأمین مالی‬ ‫مورد تحلیل قرار داد. برای پروژه پایلوت مرکز الیف، یک تحلیل اولیه امکان سنجی صورت‬ ‫پذیرفته است. در مقیاس ساختامنی هم پایان‌نامه‌ای در مقطع دکرتی برای بررسی بعد‬ ‫اقتصادی ساخت واحدهای جدید مسکونی در هشتگرد آغاز گردیده است.۲ تحلیل آتی پروژه‬ ‫پایلوت کیفیت نوین نیز در دست تهیه است. انجام چنین تحلیل‌هایی پیش ازآغاز ساخت‬ ‫دیگر پروژه‌های پایلوت رضوری می‌مناید.‬ ‫در سطح برنامه‌ریزی شهری، طرح تفضیلی پروژه پایلوت منطقه ۵۳ هکتاری تکمیل گشته و‬ ‫۷۴۱‬ ‫بعد مدیریت پروژه‬ ‫رودلف شفر‬ ‫پروژه‌ای که پایه نظری و عملیاتی مناسبی داشته باشد از جایگاه ویژه‌ای برای اجرای موفق و‬ ‫بسط مفاهیم ابداعی برخوردار است. بنابراین، در پروژه شهرهای جوان، به این بعد از پروژه‬ ‫و نیز مسایل فنی مرتبط با آن، توجه خاصی مبذول می گردد. این مسأله بویژه سؤاالت زیر‬ ‫را مد نظر قرار می دهد:‬ ‫¨ تحلیل چارچوب قانونی و اجرایی توسعه شهرهای جدید‬ ‫¨ هزینه‌ها و منابع تأمین مالی پروژه‌های پایلوت‬ ‫¨ مدیریت توسعه سایت و پروژه در ایران‬ ‫¨ مفاهیم محلی و منطقه‌ای سیاست‌های انرژی و تغییرات آب و هوایی‬ ‫در حوزه‌های مزبور، مطالعات بر سه محور ذیل استوار هستند:‬ ‫¨ جمع‌آوری اطالعات و توصیف وضعیت موجود در ایران‬ ‫¨ شناسایی نقاط قوت و ضعف برای توسعه، خواه در چارچوب ملی و خواه در محل پروژه‬ ‫و به صورت عملیاتی‬ ‫¨ ارایه توصیه‌های مناسب و منسجم برای پیشربد و توسعه آتی رویکردهای موجود‬ ‫تحلیل چارچوب حقوقی و اجرایی توسعه شهرهای جدید‬ ‫برنامه‌ریزی شهری و شهرسازی بهینه از لحاظ مرصف انرژی تا حد زیادی متأثر از ضوابط‬ ‫حقوقی مرتبط است. مشاهدات بیانگر آن هستند که در حال حارض توصیف نظام‌مندی‬ ‫از حقوق برنامه‌ریزی شهری در ایران در متامی ابعاد آن وجود ندارد. بنابراین این موضوع،‬ ‫در حال حارض و به طور اخص در پروژه شهرهای جوان، در قالب پایان‌نامه‌ای تحت عنوان‬ ‫«تجارب و پایه‌های حقوقی برنامه‌ریزی شهری در ایران- چارچوب حقوقی برای ایجاد‬ ‫بافت شهری سازگار با محیط زیست و بهینه از لحاظ مرصف انرژی»۱ در حال انجام است.‬ ‫همچنین چارچوب اجرایی برای دستیابی به سیاست توسعه و برنامه‌ریزی شهری با محوریت‬ ‫رصفه‌جویی در منابع و بهینه‌سازی مرصف انرژی تحت رشایط خاص توسعه شهرهای جدید‬ ‫قرار است در پایان نامه‌ای تحت عنوان «مدیریت و توسعه پروژه‌های شهرهای جدید در‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫مورد بررسی قرار گرفت و نقاط ضعف آن مشخص گردید و با روش‌های جایگزین ساخت‌و‬ ‫ساز مورد مقایسه قرار گرفت.‬ ‫قاب‌های پر شده بنایی ضعف‌های عمده‌ای را در هنگام بروز زمین‌لرزه از خود نشان‬ ‫می‌دهند، به عنوان مثال سازه بنایی غیر باربر در خالل زمین لرزه بارهای جانبی دریافت‬ ‫می‌مناید که منجر به فرو ریخنت دیوار می‌گردد. بنابراین بهینه‌سازی جزییات اتصاالت میان‬ ‫قاب و سازه بنایی کمک شایانی به بهبود ساخت‌و ساز می‌مناید.‬ ‫با در نظر گرفنت بهینه‌سازی رفتار لرزه‌ای ساختامن به واسطه کاهش وزن اجزای باربر و غیر‬ ‫باربر در گام اول راهکارهای جایگزین متعددی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. سه نوع سیستم‬ ‫مقاوم‌سازی مختلف شامل قاب‌ها، قاب‌ها و دیوارهای برشی و نیز دیوارهای برشی مورد‬ ‫بررسی قرار گرفته اند. تحلیل مزبور پایه سیستم ساخت‌و ساز مورد استفاده برای پروژه‬ ‫پایلوت کیفیت نوین را تشکیل داده است: یک سیستم دیوار برشی با اتصاالت بهینه میان‬ ‫اجزای باربر و غیر باربر. مطالعات دیگری نیز به صورت موازی در خصوص رفتار باربری سازه‬ ‫پیوندی " قاب‌های درجا" صورت پذیرفته است. به دنبال این تحلیل، یک مدل محاسباتی ارایه‬ ‫گردید و با استفاده از یک نرم افزار طراحی شده، تحلیل سازه‌ای توصیف شده دیوارهای بنایی‬ ‫تحت فشارهای خاص مورد ارزیابی و تأیید قرار گرفت.‬ ‫برای ساختامن پروژه پایلوت فناوری نوین (برای جزییات بیشرت رجوع کنید به بخش مربوط‬ ‫به پروژه‌های پایلوت) و نیز اجزای غیر باربر از قبیل دیوارهای جداکننده و منا تنها استفاده از‬ ‫مصالح بسیار سبک پیشنهاد شده‌اند. به منظور دریافت بارهای جانبی کمرت در هنگام بروز‬ ‫زلزله، در کل ساختامن هیچ گونه سنگ آجری استفاده نخواهد گردید. تحقیقات در خصوص‬ ‫ساختامن‌های فرو ریخته در ایران نشان داد که کیفیت پایین اتصاالت جوشی اغلب در زمره‬ ‫مشکالت عمده می‌باشد. در نتیجه سازه مزبور به واسطه استفاده از نوعی ابتکار نصب بدون‬ ‫نیاز به جوشکاری در سایت کارگاهی، بهبود یافته است.‬ ‫دیگر تحلیل‌ها و پژوهش‌ها در خصوص مصالح و سیستم‌های مناسب بویژه برای ایجاد حفاظ‬ ‫در آب و هوای نیمه خشک در حال انجام است. روش‌های ساخت‌و ساز متداول محلی با‬ ‫عنایت به دو هدف عمده این بعد از پروژه مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته‌اند. متداول‌ترین‬ ‫روش‌ها برای تحلیل و مقایسه دقیق‌تر انتخاب گردیده‌اند. در حال حارض روش‌ها و مصالح‬ ‫ساخت و ساز مطلوب که تاکنون برای پروژه انتخاب گردیده‌اند، برای ایجاد مطلوبیت بیشرت‬ ‫مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته‌اند. این مساله تا حدی بر تحقیق و بررسی تولید‌کنندگان‬ ‫حارض در عرصه ساخت و ساز ایران استوار است. نتایج حاصل، متعاقباً در روند توسعه‬ ‫پروژه‌های پایلوت نسل جدید معرفی خواهند گردید (برای جزییات بیشرت رجوع کنید به‬ ‫بخش مربوط به پروژه‌های پایلوت).‬ ‫۵۴۱‬ ‫بعد طراحی سازه‬ ‫کالوس روکرت، یان گرونوالد‬ ‫اهداف تحقیق در قالب بعد سازه و مصالح از یک سو در برگیرنده بحث بهینه‌سازی مرصف‬ ‫انرژی و از سوی دیگر مقاومت در برابر زلزله است، چراکه ایران در شامر زلزله‌خیزترین‬ ‫محل ساخت ساختمان پروژه پایلوت کیفیت نوین در شهر جدید هشتگرد، دسامبر ۰۱۰۲‬ ‫کشورهای جهان است. مقاله حارض بر جنبه‌های مقاومت در برابر زلزله مترکز دارد.‬ ‫پروژه بر بهینه‌سازی سازه‌های مقاوم در برابر زلزله و منطبق با رشایط منطقه تاکید داشته‬ ‫است. روش به‌کار گرفته شده از رویکرد پژوهش مبتنی بر عمل به واسطه تبیین و آزمودن‬ ‫راهکارها در قالب توسعه و اجرای پروژه‌های پایلوت تبعیت می‌کند. به منظور یافنت‬ ‫راهکارهای سازگار، روش کنونی و رایج ساخت و ساز در ایران یعنی قاب‌های پر شده بنایی‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ۱۴۳ ‫ساختامن‌های اداری با افزایش نرخ تعویض هوا به شدت افزایش می‌یابد. رابطه بین افزایش‬ ‫میزان تعویض هوا و میزان افزایش انرژی گرمایشی (و نیز مجموع انرژی گرمایشی و‬ ‫رسمایشی) یک رابطه تقریبا خطی است.‬ ‫شبیه‌سازی تعداد زیادی ساختامن مسکونی و مقایسه نتایج آنها همچنین نشان می‌دهد‬ ‫که طراحی معامری می‌تواند به میزان قابل مالحظه‌ای میزان انرژی گرمایشی و رسمایشی‬ ‫ساختامن‌های مسکونی را کاهش دهد. در میان تعدادی ساختامن مسکونی شبیه‌سازی شده،‬ ‫طراحی معامری مناسب، باعث کاهش ۸۴ درصدی مرصف انرژی ساختامن بهینه نسبت به‬ ‫ساختامن اولیه شده است. این مسأله پتانسیل باالی رصفه‌جویی انرژی با طراحی معامری در‬ ‫اقلیم شهر تهران را نشان می‌دهد. بررسی‌ها همچنین نشان می‌دهد که عایق کاری پوسته‬ ‫حرارتی ساختامن‌ها و استفاده از پنجره‌های با رضیب انتقال حرارتی پایین، مرصف انرژی‬ ‫ساختامن‌ها را به میزان موثری کاهش می‌دهد. این امر بویژه برای ساختامن‌ با طراحی‬ ‫معامری مناسب، صادق است. انرژی مرصفی یک ساختامن مسکونی در تهران با طراحی‬ ‫معامری مناسب و عایق‌کاری پوسته حرارتی آن (۲۱ سانتی‌مرت عایق و پنجره‌های سه جداره‬ ‫(174.0 :‪ )U : 0.25 – U : 0.15- U : 0.781, U : 3.633 W/m² K, SHGC‬به میزان‬ ‫۸/۱۸٪ کاهش یافته است.‬ ‫‪F‬‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫‪G‬‬ ‫‪R&F‬‬ ‫‪W‬‬ ‫¨ میزان سطح پنجره‌ها: سطح پنجره‌ها در جبهه‌های مختلف بطور موثری میزان مرصف انرژی‬ ‫ساختامن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای ساختامن‌های اداری با پنجره‌های بدون سایبان‬ ‫و با نسبت یکسان سطح پنجره به سطح دیوار در همه جبهه‌ها، سطح مناسب پنجره‌ها‬ ‫به ترتیب برای به حداقل رساندن انرژی گرمایشی، رسمایشی و روشنایی ۰۸٪، ۰۱٪ و ۰۴٪‬ ‫می‌باشد. در این رشایط برای به حداقل رساندن کل انرژی مرصفی ساختامن، میزان بهینه‬ ‫سطح پنجره‌ها به سطح دیوار ۰۵٪ می‌باشد. رفتار ساختامن با پنجره‌هایی که دارای پرده‌‬ ‫کرکره‌ای خارجی (سایبان) هستند، کمی متفاوت است. برای ساختامن‌های با پنجره‌های‬ ‫دارای پرده کرکره‌ای خارجی، سطح بهینه پنجره‌ها به ترتیب برای انرژی گرمایشی، رسمایشی‬ ‫و روشنایی حداقل، ۰۸٪، ۰۱٪ و ۰۵٪ می‌باشد. برای به حداقل رساندن کل انرژی مرصفی‬ ‫ساختامن، نسبت سطح پنجره‌ها به سطح دیوارها بایستی ۰۶٪ باشد.‬ ‫¨ برای ساختامن‌های با میزان متفاوت پنجره‌های بدون سایبان در جبهه‌های مختلف، میزان‬ ‫بهینه پنجره برای جبهه جنوبی ۰۶٪، برای جبهه شاملی ۰۲ تا ۰۳٪ و برای جبهه‌های‬ ‫رشقی و غربی ۰۱٪ می‌باشند.‬ ‫¨ سایبان‌های ثابت افقی: استفاده از سایبان‌های ثابت افقی برای پنجره‌ها در همه جبهه‌های‬ ‫ساختامن‌های اداری و نیز افزایش عمق این سایبان‌ها، باعث افزایش انرژی مرصفی‬ ‫ساختامن می‌گردد. هرچند این امر میزان انرژی رسمایشی ساختامن را به میزان اندکی‬ ‫کاهش می‌دهد.‬ ‫¨ پرده‌های کرکره‌ای خارجی: نحوه کنرتل و زمان باز و بسته شدن پرده‌های کرکره‌ای خارجی،‬ ‫عاملی کلیدی برای نوع و میزان تاثیر آنها بر میزان انرژی مرصفی ساختامن‌های اداری در‬ ‫شهر جدید هشتگرد می‌باشد. هرچند میزان اثر پرده‌های کرکره‌ای خارجی برای کاهش‬ ‫مرصف انرژی ساختامن‌های اداری در این شهر، بسیار اندک است. زاویه زیاد ارتفاع‬ ‫خورشید در شهر جدید هشتگرد بویژه در تابستان، کوتاه بودن زمان کار ادارات در ایران‬ ‫و واقع شدن بخش عمده زمان کار ادارات در قبل از ظهر، از مهمرتین دالیل تاثیر اندک‬ ‫سایبان‌ها بر مرصف انرژی ساختامن‌های اداری در شهر هشتگرد می‌باشد.‬ ‫¨ تهویه طبیعی: هرچند تهویه طبیعی می‌تواند در تابستان برای رسمایش ساختامن‌های اداری‬ ‫در شهرجدید هشتگرد استفاده گردد، زمان تهویه شاخصی کلیدی از نقطه نظر انرژی است.‬ ‫اگر تهویه طبیعی در زمان مناسب انجام نگردد، این امر هامنند تعویض ناخواسته هوا عمل‬ ‫منوده و به شدت میزان کل انرژی مرصفی ساختامن را افزایش می دهد.‬ ‫¨ نرخ تعویض هوا: افزایش نرخ تعویض هوا در ساختامن‌های اداری به شدت میزان انرژی‬ ‫گرمایشی مورد نیاز آنها را افزایش می‌دهد. میزان اثر نرخ تعویض هوا بر انرژی رسمایشی‬ ‫بسیار کمرت از تاثیر آن بر انرژی گرمایشی می‌باشد. مجموع انرژی گرمایشی و رسمایشی‬ ‫۱۴۱‬ ‫بعد انرژی‬ ‫فرشاد نصراللهی‬ ‫بررسی‌ها و تحقیقات انجام شده و تجزیه و تحلیل‌های اقتصادی مرتبط با رصفه‌جویی انرژی‬ ‫در ساختامن‌ها نشان می‌دهد که تنها روش‌های بی‌هزینه و ارزان قیمت کاهش مرصف‬ ‫انرژی، از قبیل رصفه‌جویی انرژی با طراحی معامری از نظر اقتصادی و فنی برای رشایط ایران‬ ‫مناسب می‌باشند. بنابراین رصفه‌جویی انرژی از طریق طراحی معامری، که روشی پایدار‬ ‫بوده در رشایط اقلیمی محدوده شهر تهران-کرج بسیار کارا می باشد، به عنوان مهمرتین‬ ‫روش بهره‌وری و رصفه‌جویی انرژی در سطح ساختامن استفاده خواهد شد. برای دستیابی‬ ‫به راه‌های بهره‌وری انرژی با طراحی معامری، اثر شاخص‌های معامری و ساختامنی بر میزان‬ ‫مرصف انرژی ساختامن ها، از طریق مدلسازی انرژی و با استفاده از نرم افزارهای شبیه‌سازی،‬ ‫بررسی شده است. شبیه‌سازی چندین ساختامن و تجزیه و تحلیل نتایج آنها نشان می‌دهد که‬ ‫خصوصیات معامری و ساختامنی یک بنا در اقلیم محدوده شهر تهران-کرج، تاثیر بسزایی بر‬ ‫میزان مرصف انرژی گرمایشی، رسمایشی و روشنایی ساختامن‌های اداری و مسکونی خواهد‬ ‫داشت.‬ ‫اولین روش برای بررسی چگونگی کاهش مرصف انرژی در ساختامن‌های اداری به‌وسیله‬ ‫طراحی معامری، یک فرآیند تحلیلی و ارزیابی است که به صورت جداگانه به شاخص‌های‬ ‫مختلف معامری و ساختامنی از قبیل جهت‌‌گیری، میزان سطح بازشوها در جبهه‌های‬ ‫مختلف، سایبان‌ها، تهویه طبیعی و نرخ تعویض هوا از طریق نشت می‌پردازد. نتایج مرتبط‬ ‫با شاخص‌های مذکور برای ساختامن‌های اداری به طور موجز به رشح زیر است:‬ ‫¨ جهت‌گیری: از میان متامی عوامل معامری، جهت‌گیری یکی از مهمرتین عوامل از نقطه‬ ‫نظر بهره‌وری انرژی است. جهت‌گیری بهینه برای داشنت کمرتین میزان انرژی گرمایشی،‬ ‫رسمایشی و روشنایی به ترتیب جهت‌گیری به سمت زوایای ۰۷۱، ۰۱۱ یا ۰۶۲ و ۰۳۳ درجه‬ ‫از محور شاملی می‌باشد. ساختامن‌های اداری با جهت‌گیری جنوبی دارای کمرتین میزان‬ ‫مرصف انرژی کل (مجموع انرژی گرمایشی، رسمایشی و روشنایی) و ساختامن‌های با جهت‬ ‫گیری شامل رشقی و شامل غربی دارای بیشرتین میزان مرصف انرژی می‌باشند.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫گردیده است. سایت انتخابی برای چنین مجموعه ساختامنی باید چندین پیش‌رشط به‌ویژه‬ ‫در ارتباط با ناحیه شهری احاطه‌کننده طرح را درنظر گیرد؛ زیرا قرار است که مرکز به عنوان‬ ‫یک نقطه ارتباطی اجتامعی و نه رصفاً یکی از امکانات فنی شهر عمل کند. تجزیه و تحلیل‬ ‫مراکز مرجع در ایران و آملان، امکان دستیابی به نتایجی دقیق‌تر و منسجم‌تر در مورد ضوابط‬ ‫و فرم فنی، در انطباق با رشایط منطقه‌ای را فراهم می‌آورند. دیگر عوامل مؤثر در تعیین‬ ‫سایت ساختامن، توپوگرافی و نیز ارتباطات زیربنایی محل می‌باشند. بر این اساس، سایت‬ ‫ساختامنی مناسب برای ساختامن آموزشی نسل جدید در شهر جدید هشتگرد مکان‌یابی شد.‬ ‫در تحقیقات معامری، تحقیق بر روی سازه‌های مقاوم در برابر زلزله و سیستم‌های پوششی‬ ‫کارآمد برای پیکربندی ظریف کارگاه‌های بزرگ و رشایط آب و هوایی محل با توجه ویژه به‬ ‫بهره‌وری انرژی متمرکز شده است. ایجاد یک مرکز رسانه‌ای به عنوان بخشی از ایده چنین‬ ‫مرکزی، به‌ویژه با عنایت به منونه‌هایی از محصوالت متناسب، مدارک و تجزیه و تحلیل‌ها‬ ‫مورد مطالعه قرار گرفته است و متاس‌های اولیه با تولیدکنندگان مصالح ساختامنی در آملان‬ ‫و ایران در این خصوص برقرار شده است. نتایج این فرایند «تحقیق بوسیله طراحی» در‬ ‫طرحواره‌های طراحی پروژه پایلوت منعکس شده و به تناوب با طرف ایرانی به بحث عمیق‬ ‫‌‬ ‫گذاشته‌شد. مسؤولیت‌ها برای موضوعات ویژه تحقیقاتی جهت اعامل در ساختامن آموزشی‬ ‫پروژه پایلوت نسل جدید به طرفین ایرانی و آملانی محول گردیده است.‬ ‫موضوعات تحقیقاتی آینده عبارتند از تعیین دقیق طرح‌های اولیه و طبقه‌بندی سیستم‌های‬ ‫پوششی برای گونه‌شناسی خاص کارگاه‌ها، ارزیابی ضوابط و مقررات اروپایی و آسیایی‬ ‫در مورد ساختامن بهینه از نظر انرژی و بهره‌برداری از آن در این گونه خاص ساختامنی.‬ ‫همچنین، تجزیه و تحلیل معامری بومی ایران و توسعه ساختاری بناهای شهری، که جملگی‬ ‫در رابطه با برنامه‌ریزی معامری برای ساختامن آموزشی پروژه پایلوت نسل جدید و پروژه‬ ‫پایلوت ۵۳ هکتاری می‌باشند، به‌عنوان بخشی از تحقیق تعریف شده‌اند.‬ ‫بر پایه تحقیقات صورت گرفته، در ماه آوریل ۹۰۰۲ در جلسات تصمیم گیری دو جانبه در‬ ‫برلین، ایده پروژه پایلوت تا حد زیادی به سوی مفهوم مرکز ‪ EFIL‬به عنوان مرکزی برای‬ ‫ایجاد محافل یادگیری و تبادل اطالعات سوق پیدا کرد. پروژۀ پایلوت با موفقیت و با عنایت‬ ‫به مدل عملیاتی و معامری و تاسیسات آن به تفصیل پیرشفت کرده است.‬ ‫۹۳۱‬ ‫بعد معماری و مهندسی در ارتباط‬ ‫با پروژه پایلوت مرکز الیف‬ ‫آندریا بوم‬ ‫ساختامن آموزشی پروژه پایلوت نسل جدید در اوایل سال ۹۰۰۲ توسط طرفین ایرانی و آملانی‬ ‫به عنوان ساختامنی برای آموزش فنی و حرفه‌ای کارگران ساختامنی و مدارج باالتر آموزشی‬ ‫در این شاخه انتخاب گردید، که توسط متخصصین معامری هدایت و مدیریت می‌گردد.‬ ‫بنابراین موضوعات مختلف تحقیق، شامل بررسی و ارزیابی ابعاد مفهومی کارکردی و معامری‬ ‫مراکز آموزشی و به کارگیری آنها در روند انجام کار و رشایط محلی در پروژه کلی شهرهای‬ ‫جوان تعریف شدند. این بعد، همچنین بررسی مدل‌های عملیاتی ساختامن‌های مرتبط را نیز‬ ‫دربرمی‌گرفت. تحقیق حارض نیازمند همکاری میان رشته‌ای متخصصان مربوطه و به صورت‬ ‫عمده از شاخه‌های علوم آموزش فنی و حرفه‌ای و تربیتی و تعلیمی است. یافته‌های حاصل‬ ‫از تحقیق درمورد برنامه فیزیکی و امکان‌سنجی طراحی مجتمع ساختامنی پروژه پایلوت‬ ‫آموزشی نسل جدید باز تعریف شده و نتایج حاصل، در آن به کار گرفته می‌شوند.‬ ‫ایده‌های مختلفی برای مراکز آموزشی در رابطه با موضوعات فضایی، عملکردی، فنی و‬ ‫مدل شماره ۱ و ۲ از مرکز الیف‬ ‫اداری مورد بررسی قرار گرفته است که حاصل آن برنامه‌ریزی فضایی پروژه پایلوت می‌باشد.‬ ‫رویکردهای عمده به کار گرفته شده در پروژه، مطالعه و ارزیابی دیگر مراکز مشابه و نیز‬ ‫نظریات کارشناسی بوده‌اند.‬ ‫با همکاری تیم‌های ظرفیت‌سازی و نیز برنامه‌ریزی و طراحی شهری، ضوابط مربوط به محل‬ ‫قرارگیری ساختامن‌های مرکز آموزشی در یک شهر جدید چون شهر جدید هشتگرد تعریف‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ WW Raw water Nutrient cycle Water cycle Foodstuffs Agriculture, fertilizer nutrients GWR Irrigation of green areas GWR Vacuum pumps energy expenditure Composting solid matter Biogas energy production Anaerobic treatment of feces and kitchen waste Drinking water Yellow water Greywater Feces + kitchen waste ‫رویکردها – سبقت‬ ۱۳۷ ‫راهکارهای ارائه شده برای ایجاد سامانه ملی یکپارچه شهری با همکاری و به موازات گروه‬ ‫مدیریت انرژی، توسعه خواهند یافت. به همین دلیل ، کانون فعالیتها توجه به راهکارهای‬ ‫یکپارچهسازی زیرساختهای دفع فاضالب با تأمین انرژی جهت دستیابی به مرصف بهینه و‬ ‫پایدار منابع میباشد.‬ ‫این راهکارها سهم بهسزایی در کاهش موانع احتاملی (اقدمات کاهشی) و مطابقت با رشایط‬ ‫متغییر زیست محیطی ناشی از تغییرات اقلیمی (اقدامات تطابقی) بویژه در بخش آب و‬ ‫انرژی خواهند داشت.‬ ‫یکپارچهسازی سامانه زیربنایی، دو سطح مختلف را مد نظر قرارداده است که اولی دریک‬ ‫پایلوت ۵۳ هکتاری و دیگری در کل منطقه اجرا خواهد شد. طی این بررسی که به صورت‬ ‫مشرتک توسط گروه مدیریت آب و انرژی وگروه برنامهریزی و طراحی شهری انجام میشود،‬ ‫تأثیر سامانههای زیربنایی فنی بر توسعه مناطق مسکونی و یا محدودیت سازگاری برنامههای‬ ‫‪Raw water‬‬ ‫‪WW‬‬ ‫‪Recirculation‬‬ ‫‪of greywater for‬‬ ‫,‪toilet flushing‬‬ ‫‪saving drinking‬‬ ‫‪water‬‬ ‫‪WWTP‬‬ ‫‪WWTP‬‬ ‫‪Irrigation‬‬ ‫‪of green areas‬‬ ‫‪saving drinking‬‬ ‫‪water‬‬ ‫‪WWTP‬‬ ‫‪Discharge‬‬ ‫‪Irrigation‬‬ ‫,‪of gardens‬‬ ‫‪saving drinking water‬‬ ‫رویکردها - جبران‬ ‫توسعه شهری با زیرساختهای طراحیشده در زمینه آب و انرژی مورد ارزیابی قرارخواهند‬ ‫گرفت. انتظار میرود از طریق اعامل این راهکارها، تقاضای آب به میزان ۰۳ درصد کاهش‬ ‫یافته و قابلیتهای استفاده از انرژی فاضالب در دسرتس قرار گیرد و قابل بازیافت و استفاده‬ ‫مجدد باشد.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫جدید نوظهور، فرصتی مناسب جهت اعامل فنآوری و فرآیندهای نوین را ایجاد میمنایند.‬ ‫باتوجه به این رویکرد، هدف گروه مدیریت آب، توسعه یک زیربنای یکپارچه و پایدار آب و‬ ‫فاضالب در شهر جدید هشتگرد بوده است که بتواند سالمت اهالی و محیط زیست منطقه و‬ ‫منابع آبی آن را تضمین مناید. ضمن اینکه استفاده بهینه از پساب حاصل از تصفیه فاضالب به‬ ‫عنوان منبعی جدیدجهت تولید نیرو وجایگزین آب آشامیدنی نیز مورد توجه قرارگرفته است.‬ ‫بنابراین دو فعالیت عمده دراین پروژه، شناسایی روشهای مناسب کاهش مرصف آب بدون‬ ‫ایجاد محدودیت در استانداردهای زندگی و همچنین استفاده مجدد از فاضالب و قابلیت‬ ‫بالقوه آن در تولید انرژی می باشد.‬ ‫به منظور تحقق این اهداف، راهکارهای مدیریتی تقاضای آب و دفع فاضالب در مناطق‬ ‫خشک و نیمهخشک و با توجه به تغییرات اقلیمی و رشایط کمبود و نیز رشایط اجتامعی-‬ ‫فرهنگی برمبنای سه رویکرد متفاوت عرضه خواهند گردید.‬ ‫¨ رویکرد جربان: که برمبنای بیش از یک قرن تجربه در اروپا استوار است.‬ ‫‪Raw water‬‬ ‫‪WW‬‬ ‫,‪Irrigation of agricultural areas‬‬ ‫,‪saving drinking water‬‬ ‫‪using nutrients‬‬ ‫‪Irrigation of‬‬ ‫‪green areas‬‬ ‫‪W W TP‬‬ ‫‪Sewage treatment plant‬‬ ‫,‪space requirement‬‬ ‫‪energy expenditure‬‬ ‫‪Drinking water‬‬ ‫,‪Possible effluent sludge‬‬ ‫‪drainage, energy production‬‬ ‫‪Limit values‬‬ ‫‪Discharge‬‬ ‫‪Wastewater‬‬ ‫رویکردها – مدرن‬ ‫¨ رویکرد مدرن: که به راهکارها و فنآورهای جدید که طی ۰۲ سال اخیر توسعه یافته و‬ ‫اجرا شدهاند توجه دارد.‬ ‫¨ رویکرد سبقت: شامل راهکارها و فنآوریهای آینده که تنها به صورت منونه وجود داشته‬ ‫و نیاز به تحقیق بیشرت دارند.‬ ‫۵۳۱‬ ‫بعد مدیریت آب و فاضالب‬ ‫شهروز مهاجری | تامارا نونز فون فوگت‬ ‫کمبود آب، مرصف باال و آلودگی منابع آبی و طبیعی توسط انسان نه تنها تأثیر سوء بر‬ ‫سالمت انسان داشته بلکه روند کنونی توسعه شهری را محدود ساخته است که این امر منجر‬ ‫به تأخیر در توسعه صنعتی و تجاری نواحی اطراف هشتگرد گردیده است. بنابراین توسعه‬ ‫راهکارها و فن‌آوری‌های نوین به منظور حفاظت از محیط زیست و منابع آبی از یک سو و‬ ‫استفاده مجدد از فاضالب به عنوان منبعی جدید از سویی دیگر رضوری است. بویژه احداث‬ ‫‪Decrease of water use‬‬ ‫‪without loss of comfort of life‬‬ ‫‪with consideration of the socio-cultural, economic, technical‬‬ ‫.‪and legal conditions in Iran‬‬ ‫‪Innovative and adapted‬‬ ‫‪waterwaste management‬‬ ‫‪Exploiting the‬‬ ‫‪(energy) potential‬‬ ‫‪of wastewater‬‬ ‫‪Innovative and adapted‬‬ ‫‪water demand management‬‬ ‫‪Substitution of‬‬ ‫‪drinking water‬‬ ‫‪through innovative‬‬ ‫‪and adapted waste‬‬‫‪water treatment‬‬ ‫‪concepts and tech‬‬‫‪nologies‬‬ ‫‪Reduction of‬‬ ‫‪water and energy‬‬ ‫‪consumption‬‬ ‫اهداف ابعاد پروژه‬ ‫سامانه‌های زیربنایی جدید در شهر جدید هشتگرد می‌­تواند فرصتی طالیی را برای مسئولین‬ ‫جهت ایجاد سامانه یکپارچه تأمین آب و دفع فاضالب از طریق اتخاذ رویکرد پایدار مدیریت‬ ‫منابع فراهم سازد. به عالوه احداث یک سامانه جدید و پایدار با مرصف بهینه انرژی جهت‬ ‫تأمین آب و دفع فاضالب در مقایسه با مدرن‌سازی کامل، بازسازی و بهینه‌سازی زیرساخت‬ ‫قدیمی موجود برای تأمین آب منطقی‌تر و موثرتر خواهد بود. در چنین رشایطی، شهرهای‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫منابع و مأخذ‬ METEONORM: Generating of weather data, homepage: http://www.meteotest.ch, Version 6.0.2.5, September 2008 KARI M., et al.: Evaluation of the Iranian thermal buildig code. In: Asian journal of civil engineering (building and houing) Vol. 7, No. 6 (2006), p. 675–684 HUBER J.: Entire simuation report, Team 2, Dimension urban infrastructure, Vol. 1.1 (Jun 2010) METEONORM: Generieren von Wetterdatensätzen, Version 6.0.2.5, September 2008 MODELICA: Homepage: http://www.modelica.org ۱۳۳ ‫شبکه‌های مرکزی ، نیمه‌مرکزی و غیر‌مرکزی زیربنایی انرژی مانند پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری‬ ‫به متغیرهای مختلفی مانند نوع تولید انرژی، منبع انرژی استفاده شده، مقدار مازاد بر نیاز،‬ ‫سطوح زیستی و غیره وابسته می‌باشد. با در نظر گرفنت میزان تابش خورشید در هشتگرد‬ ‫(تقریبا ۰۰۹۱ کیلووات ساعت بر مرتمربع در سال )8002 ‪ ،(Meteonorm‬توان بالقوه‬ ‫عظیمی برای استفاده از تابش خورشید برای گرمایش و رسمایش فعال وجود دارد.‬ ‫نخستین مدل شبیه‌سازی برای سیستم مرکزی تامین انرژی، بر مبنای زبان شبیه‌سازی‬ ‫‪ Modelica‬تهیه شد. زیرمدل‌های اصلی این مدل سیستمی، مدل مرکزی انرژی با یک نیروگاه‬ ‫حرارتی بازیافتی )‪ (Cogeneration Plant‬همراه با منبع ذخیره گرما، مدل شبکه گرمایش‬ ‫ناحیه‌ای برای محدوده ۵۳ هکتاری، یک مدل غیرمتمرکز رسمایش خورشیدی و مجموعه‌ای از‬ ‫مدل‌های حرارتی ساختامن‌ها است.‬ ‫زیرسیستم‌های مدلسازی شده در برنامه مدلیکا، سیستم حرارتی مرکزی (نیروگاه حرارتی‬ ‫بازیافتی با یک بویلر پیک مرصف )‪ (Peak Boiler‬و یک منبع ذخیره گرما)، شبکه گرمایش‬ ‫مدل برنامه شبی ‌سازی مدلیکا از سیستم سرمایش خورشیدی‬ ‫ه‬ ‫ناحیه‌ای برای تامین گرمایش و آب گرم مرصفی و مرصف کننده‌های حرارتی، شامل‬ ‫سیستم‌های غیر مرکزی رسمایش خورشیدی، می‌باشند. تعداد معادالت مدل سیستمی سیستم‬ ‫تامین انرژی، بالغ بر ۰۰۰۰۳ می‌باشد. سیستم‌های شبکه انرژی مزبور در مراحل بعدی با‬ ‫نیروگاه‌های متعدد انرژی ترکیب و برای کل منطقه ۵۳ هکتاری مورد ارزیابی و انطباق قرار‬ ‫خواهند گرفت.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫بوده و چند گونه ویژه از جمله کاربری‌های آموزشی، مذهبی و اداری نیز وجود دارد.‬ ‫نخستین قدم، ساخت مدل‌های ساختامنی با متام جزئیات در یک برنامۀ مدلسازی حرارتی‬ ‫دینامیک بود. این مدل‌ها شامل جنبه‌های هندسی دقیق (جهت‌گیری، ساختار دیوارها و‬ ‫غیره)، رفتار ساکنین، تهویه، نشت هوا، روشنایی و عالوه بر آن استخراج اطالعات اقلیمی‬ ‫منطقه هشتگرد با استفاده از نرم‌افزار آب و هوایی ‪ ،Meteonorm‬بوده‌است. مقادیر رضیب‬ ‫انتقال حرارتی دیوارها، سقف‌ها، سقف زیرزمین‌ها و پنجره‌ها به گونه‌ای انتخاب شد که نیاز‬ ‫انرژی حرارتی کلی برای گرمایش و رسمایش، به ۰۵ درصد نیاز مندرج در مبحث ۹۱ مقررات‬ ‫ملی ساختامن ایران برسد )6002 ‪.(Kari‬‬ ‫مدل متامی انواع ساختام ‌های مسکونی به کمک ابزار سه بعدی طراحی انرژی ‪Autodesk‬‬ ‫ن‬ ‫‪ ECOTECT‬ساخت ‌ شده و به کمک ابزار شبی ‌سازی انرژی ‪(Huber 2010) Energy Plus‬‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫محاسبه شد.‬ ‫محاسبات سایه برای منطقه ۵۳ هکتاری‬ ‫با این شبیه‌سازی‌ها، بار گرمایشی و رسمایشی هر یک از انواع ساختامن‌ها محاسبه شد و‬ ‫همچنین، عملکرد ساختامن در پاسخگویی به آسایش حرارتی، تابش خورشیدی، میزان سایه‬ ‫و منحنی درجه حرارت تعیین شد.‬ ‫با استفاده از نتایج نیازهای رسمایشی و گرمایشی، نیاز انرژی کلی برای انواع زیرهمسایگی‌ها‬ ‫و نیز متامی پروژۀ پایلوت ۵۳ هکتاری، سیستم‌های تامین انرژی، محاسبه شدند. طراحی‬ ‫۱۳۱‬ ‫بعد سیست ‌های زیر بنایی انرژی‬ ‫م‬ ‫اشتفان اونگر | کریستوف نیچ گویزن | یورگ هوبر‬ ‫اهداف‬ ‫هدف تیم «سیستم‌های زیر بنایی انرژی» (‪ )Energy Infrastructure System‬بهینه کردن‬ ‫تولید و توزیع انرژی رسمایشی و گرمایشی برای منطقه ۵۳ هکتاری و به تبع آن و بویژه‬ ‫کاهش مرصف انرژی‌های فسیلی از طریق جایگزین کردن آن‌ها با منابع انرژی تجدیدپذیر‬ ‫می باشد.‬ ‫مدل گونه ساختمانی ۹ متری با سایه در خردادماه‬ ‫شیوه عمل‬ ‫طراحی سیستم‌های زیرساخت انرژی برای منطقه ۵۳ هکتاری با بررسی دقیق هر یک از‬ ‫مرصف‌کنندگان انرژی (ساختامن‌ها) و تقاضای ویژه انرژی، بسته به نوع کاربری ساختامن‬ ‫(برای مثال مسکونی یا اداری) آغاز می‌گردد. در متامی منطقه ۵۳ هکتاری، انواع متنوعی از‬ ‫کاربری‌های ساختامنی وجود دارد. اکرث گونه‌های ساختامنی موجود، ساختامن‌های مسکونی‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ۱۲۶ ‫تبادل نظر قرار خواهد گرفت. در این مورد همکاری با سازمان‌های دولتی ایران بسیار رضوری‬ ‫است.‬ ‫منبع‬ ‫متان‬ ‫دی اکسید کربن‬ ‫تن‬ ‫تولید انرژی‬ ‫۱۳۸۸۰۱‬ ‫۴‬ ‫مرصف خانگی‬ ‫۷۰۱۳۲۱‬ ‫۹‬ ‫مرصف صنعتی‬ ‫۹۶۸۰۷‬ ‫۲‬ ‫فرایندهای صنعتی‬ ‫۷۶۲۶۲‬ ‫۰‬ ‫تولید سوخت فسیلی‬ ‫۹۳۵۴۱‬ ‫۳۹۷۳‬ ‫۵۰۳‬ ‫۰‬ ‫۹۵۳۰۰۱‬ ‫۱۳‬ ‫حمل و نقل غیر جاده ای‬ ‫۰‬ ‫۰‬ ‫زباله‬ ‫۰‬ ‫۲۰۶‬ ‫کشاورزی‬ ‫۱۴۶۱‬ ‫۴۹۹‬ ‫کل ایران‬ ‫۸۱۹۵۴۴‬ ‫۷۳۴۵‬ ‫حالل‌ها و مرصف صنعتی‬ ‫حمل و نقل جاده ای‬ ‫انتشار تخمینی گاز کربن و متان در ایران در سال ۵۰۰۲‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫در هشتگرد، نزدیکرتین ایستگاه به آن که ایستگاه دانشکده کشاورزی کرج می‌باشد در نظر‬ ‫گرفته شده است. مطالعات آماری نشان می‌دهند که دما در این ایستگاه در عرض ۰۲ سال‬ ‫گذشته ۲ درجه افزایش یافته است، کمرتین دما در این ایستگاه ۹ درجه سانتیگراد و  بیشینه‬ ‫آن در حدود ۶۳/۱۲ درجه ثبت گشته است. دمای متوسطه روزانه  در ۰۲ سال گذشته ۲۲/۵۱‬ ‫درجه اندازگیری شده است. جهت توده هوائی که استان تهران را تحت تاثیر خود قرار‬ ‫می‌دهد در زمستان از غرب و شامل غربی و در تابستان از سمت رشق می‌باشد. توده‌های‬ ‫هوای باران‌زا از سمت غرب یا شامل و با بارش در گذر از آذربایجان، زاگرس و الربز به سمت‬ ‫این منطقه می‌آیند و در حرکت به رشق و جنوب تاثیر بارشی خود را تا حد زیادی از دست‬ ‫می‌دهند. بارندگی این منطقه ۰۰۷ میلی‌‌مرت در بخش غربی و شاملی‌ و ۰۰۱ میلی‌‌مرت در‬ ‫بخش جنوبی و مرز رشقی و در مجاورت کویر می‌باشد. بارندگی متوسط ساالنه در آن ۵۲۲‬ ‫میلیمرت اندازه گیری شده است که رشد صعودی را در سال‌های اخیر نشان می‌دهد.همچنین‬ ‫چند مورد بارش شدید در این ایستگاه به ثبت رسیده است که بارندگی بیشرت از ۵۳ میلیمرت‬ ‫در روز را نشان می‌دهد. بیشرتین میزان بارش سالیانه که نسبتا اندک نیز می‌باشد، از مهرماه‬ ‫تا اردیبهشت ماه است و در دیگر ماه‌ها بارشی گزارش و ثبت نشده است. میزان تبخیر کلی‬ ‫در روز در سال‌های گذشته کاهش یافته است، گرچه برخی میزان‌های تبخیر شدید نیز گزارش‬ ‫شده است، که به عنوان مثال در سال ۴۰۰۲ به ۰۳ میلی‌لیرت در روز رسیده است. میزان تبخیر‬ ‫سالیانه در ایستگاه کشاورزی کرج حدود ۰۵۷۱ میلی‌لیرت است. میزان ساعات تابش آفتاب در‬ ‫تابستان ۰۱ تا ۲۱ ساعت و در زمستان حدود ۵ تا ۰۱ ساعت است. بادها عمدتا" از مناطق‬ ‫شاملی و شامل غربی می‌وزند، اما در ماه‌های تابستان بادهای رشقی نیز قابل توجه هستند.‬ ‫رسعت باد به طور متوسط ۸۴/۴ مرت بر ثانیه است که گاهی حتی به ۰۴ مرت بر ثانیه نیز‬ ‫می‌رسد و تابش در این ایستگاه در حدود ۲۷/۴ کیلووات ساعت می‌باشد.‬ ‫شاخص‌ انتشار آالینده‌های هوا در تهران و جمهوری اسالمی ایران‬ ‫نقشه به‌روز انتشار آالینده‌ها برای ایران و استان تهران با دقت باال آماده و عرضه خواهد‬ ‫گردید. دستیابی به داده‌های ‪ AEDG‬جهت بررسی‌ میزان انتشار گاز‌های گلخانه‌ای ایران و‬ ‫سایر آالینده‌ها صورت گرفته است و آماده‌سازی این داده‌ها با تفکیک فضایی باالتر در دست‬ ‫اقدام می‌باشد. بررسی انتشار گازهای گلخانه‌ای توسط موسسه محیط مصنوع و علوم زمین‬ ‫‪ TNO‬انجام گرفته است و برای دیگر آالینده‌ها نیز در حال انجام است. اطالعات موجود‬ ‫مورد بررسی قرار خواهند گرفت و اطالعات منطقه‌ای ایران را می‌توان به دست آورد و برای‬ ‫آزمون و بررسی بیشرت در اختیار تیم‌های تحقیقاتی قرار داد. توسعه یک ساختار مناسب در‬ ‫هامهنگی با نیازها خواهد بود و تعاریف مربوطه در دیدار با طرفین ایرانی مورد بحث و‬ ‫۷۲۱‬ ‫بعد اقلیم شناسی‬ ‫ابرهارد رایمر | سحر صدودی‬ ‫بعد اقلیم‌شناسی به مطالعه رشایط اقلیمی و همچنین وضعیت انتشار گازهای گلخانه‌ای در‬ ‫حال حارض و پیش‌بینی آن در آینده می‌پردازد. با استفاده از مدل اقلیمی ‪ REMO‬با تفکیک‬ ‫فضایی ۰۵ و ۰۱ کیلومرت، ابتدا اقلیم ایران و سپس با استفاده از ریز مقیاس‌منایی این مدل،‬ ‫اقلیم شهر جدید هشتگرد برای ۰۵ سال آینده پیش‌بینی‌ خواهد شد. روش ریز مقیاس‌منایی‬ ‫به‌کار برده شده در این پروژه روش ‪ Fuzzy-Neuro‬می‌باشد. بررسی تأثیر ساختار شهری،‬ ‫معامری و پوشش گیاهی بر روی خرد اقلیم بخشی از این شهر جدید، توسط نرم افزار -‪Envi‬‬ ‫‪ met‬انجام می‌گیرد و شبیه‌سازی اقلیمی اجرا می‌گردد. به‌عالوه نقشه به‌روز انتشار آالینده‌ها‬ ‫برای ایران و استان تهران با دقت باال و با استفاده از شاخص‌های انتشار آالینده‌های منطقه‌ای‬ ‫و جهانی آماده و عرضه خواهد گردید. بخش اقلیم به طور جدی دو موضوع زیر را بررسی‌‬ ‫می‌کند:‬ ‫¨ بررسی‌ آماری پارامرتهای اقلیمی در استان تهران‬ ‫¨ بررسی‌ انتشار آالینده‌های هوا و موقعیت فعلی آنها در استان تهران و کل ایران‬ ‫‌‬ ‫بررسی‌ آماری پارامرتهای اقلیمی‬ ‫تحلیل پارامرتهای اقلیمی موجود برای بسط قواعد ‪ Fuzzy-Neuro‬مورد استفاده قرار‬ ‫گرفته‌است. مطالعه در بخش اول نشان داده است که با توجه به موقعیت جغرافیایی استان‬ ‫تهران که در میان رشته کوه الربز و ارتفاعات زاگرس غربی و بخشی از غرب کویر محصور‬ ‫گشته است و بین ۰۰۸ تا ۰۰۳۴ مرت از سطح دریا باالتر است، اقلیم در آن تا حدی متفاوت‬ ‫می‌باشد چنان‌که در بخش جنوبی این استان، هوا گرم و خشک، در نزدیکی‌ کوه نیمه مرطوب‬ ‫و رسد و در مناطق مرتفع رسد همراه با زمستان طوالنی‌ می‌باشد. بیشرتین میزان دما در‬ ‫این منطقه در تابستان ۲۴ درجه و کمرتین میزان آن در زمستان ۸- درجه ثبت شده است.‬ ‫گرمرتین ماه‌های سال از اواسط تیر تا اواسط شهریور است که دما بین ۸۲ تا ۵۳ درجه‬ ‫متغییر است و رسدترین ماه‌های سال دی و بهمن با حداقل ۱ درجه می‌باشند، اما در مقاطع‬ ‫خاص زمانی در زمستان، دما به ۵۱- نیز می‌رسد. به دلیل عدم وجود ایستگاه هواشناسی‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫منابع و مأخذ‬ IPCC Zusammenfassung für politische Entscheidungsträger. In: IPCC: Klimaänderung 2007: Wissenschaftliche Grundlagen. Beitrag der A ­ rbeitsgruppe I zum Vierten Sachstandsbericht des Zwischenstaatlichen Aus­ chusses für Klimaänderung (IPCC), Solomon, S., D. Qin, M. Manning, Z. s Chen, M. Marquis, K.B. Averyt, M.Tignor und H.L. Miller, Eds., Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom und New York, NY, USA. Deutsche Übersetzung durch ProClim-, österreichisches Umweltbundesamt, deutsche IPCC-Koordinationsstelle, Bern/Wien/Berlin, 2007. United Nations Development Programme, Global Environment Facility (GEF), Project of the Government of the Islamic Republic of Iran: Carbon Sequestration in the Decertified Rangelands of Hossein Abbad. PDF-Document, Download under: www.undp.org.ir/index.php/operations/ procurement/76 – Aktualisierungsdatum: 25.02.2010, 2003. ۱۲۵ ‫حداقل مرصف آب کاشته خواهند شد. برای آبیاری فضای سبز تنها از آب بازیافتی از فاضالب‬ ‫استفاده خواهد گردید که از تاالبهای ساخته‌شده تامین می‌گردد. به‌عالوه، سیستم‌های آبیاری‬ ‫بهینه (زیرسطحی و آبیاری قطره‌ای) نصب خواهد گردید. مازاد آب بازیافت شده توسط‬ ‫تاالب‌های مزبور، جهت غنی ساخنت آب‌های زیرزمینی به آن تزریق خواهد شد. با توجه به‬ ‫کاهش تقاضای آب و غیر متمرکز بودن تاالب‌های ایجاد شده، نیاز به پمپاژ تقلیل می‌یابد.‬ ‫‌‬ ‫متعاقبا مرصف انرژی نیز کاهش خواهد یافت. موقعیت تاالب‌های ساخته شده در طرح‬ ‫جامع مالک عمل برای پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری، ثابت خواهد ماند.‬ ‫به علت کمبود آب موجود که در نتیجه گرمای زمین شدیدتر نیز خواهد شد، فضای باز‬ ‫سبز پوشیده شده با درختان و درختچه‌ها تنها در برخی مکان‌های انتخابی خاص می‌تواند‬ ‫تحقق یابد. بهبود رشایط اقلیمی خرد در مجاورت مناطق مسکونی از طریق ایجاد سایه و‬ ‫خنک‌سازی و افزایش رطوبت هوا در آینده به کمک اقدامات فنی‌ای همچون ایجاد سایبان‬ ‫و سایه در بافت تحقق خواهد یافت.‬ ‫فضاهای باز و سبز نیازمند سازگار‌ شدن با رشایط طبیعی‌اند. آبیاری گیاهان با در‌نظر گرفنت‬ ‫روش‌های رصفه‌جویی آب، سنتی طوالنی در ایران دارد و این نکته باید مطرح گردد و آگاهی‬ ‫شهروندان از این سنت باید احیا و مجددا ً فعال شود.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫فضاهای باز و سبز پیامدهای تغییرات اقلیمی را برای ساکنین شهرها کاهش می‌دهند. در‬ ‫حالی‌که در مناطق اقلیمی واجد منابع آبی کافی، پوشش‌های گیاهی وسیعی همچون باغ‌ها‬ ‫و پارک‌ها یا برای مثال گیاهکاری‌های حاشیه جاده‌ای می‌تواند به مورد اجرا در‌آید، این فرایند‬ ‫برای اقلیم نیمه‌خشک، که منطقه تهران و هشتگرد نیز شامل آن است، قابل اعامل نیست.‬ ‫برنامه‌ریزی حفظ منابع‬ ‫از منظر برنامه‌ریزی مبتنی بر رصفه‌جویی انرژی و حفاظت منابع روشن می‌گردد که آب یک‬ ‫عامل کلیدی (محدود کننده) برای برنامه‌ریزی فضای سبز و باز است. الزامات برنامه‌ریزی‬ ‫پایدار متضمن تعادل میان منافع اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتامعی است.‬ ‫طبق استانداردهای ایرانی و آملانی و با رایزنی با تیم «برنامه‌ریزی شهری و طراحی شهری»‬ ‫رسانه جمعیتی فضای باز و سبز روی ۷ مرت مربع تعیین گردید. در نتیجه، تحلیلی از‬ ‫قابلیت‌های فضای باز در هشتگرد و پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری صورت پذیرفته و نواحی‬ ‫شیب‌دار از جهت امکان‌پذیری و متناسب بودن مورد بررسی قرار گرفت.‬ ‫عامل کلیدی برنام ‌ریزی فضای باز- آب‬ ‫ه‬ ‫طبق محاسبات پیشین، نواحی تفریحی مجاور مناطق مسکونی ناکافی به نظر می‌رسند.‬ ‫بنابراین نیازهای فضایی باقی‌مانده از سوی نواحی مجاور شهر جدید هشتگرد پوشش داده‬ ‫خواهد شد. سطح فضای باز در طول راه‌های منطقه مسکونی که جهت مقاصد تفریحی‬ ‫مناسب نیست، با گیاهان کامال بومی پوشیده خواهند شد )3002 ‪.(UNDP‬‬ ‫به منظور حفظ منابع نادر آب موجود، تنها درختان و درختچه‌های (بومی یا سازگاریافته) با‬ ‫۳۲۱‬ ‫بعد برنام ‌ریزی منظر‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫برند دموث | اشتفان هایلند‬ ‫‪Effects of climate change‬‬ ‫‪• Town and traffic‬‬ ‫‪• Economic aspects‬‬ ‫‪• Infrastructure‬‬ ‫... •‬ ‫‪Sustainable‬‬ ‫‪development of‬‬ ‫‪open space‬‬ ‫‪• Green/greenery‬‬ ‫‪• Shade/cooling‬‬ ‫‪• Communication‬‬ ‫‪• Asthetic‬‬ ‫‪• Recreation‬‬ ‫‪• Health‬‬ ‫‪• Sport/games‬‬ ‫... •‬ ‫‪• Water conservation‬‬ ‫‪• Low energy consumption‬‬ ‫‪• Decrease of land consumption/soil, sealing‬‬ ‫‪• No pollution of soil, water and air‬‬ ‫‪• Fauna, Flora‬‬ ‫... •‬ ‫‪Spatial characteristics of open space‬‬ ‫توسعه پایدار فضای باز‬ ‫مطالعات علمی نشان می‌دهند که در نتیجه تغییرات اقلیمی و نیز افزایش تغییرات شدید آب‬ ‫و هوایی دمای هوا بین ۱/۱+ و ۴/۶+ درجه سانتی‌گراد افزایش می‌یابد )7002 ‪ .(IPCC‬این‬ ‫امر تا حدودی منجر به پیامدهای جدی برای ساکنین شهرها (ایجاد جزایر گرمایی) می‌گردد. در‬ ‫این راستا انتظار می‌رود خساراتی شدید به سالمت انسانی و کیفیت زندگی جمعیت ساکن وارد‬ ‫گردد. در این میان فضاهای باز و سبز در شهرها جهت تعدیل وضعیت اهمیتی ویژه می‌یابند.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫در سطح کل هشتگرد، سیستم مدیریت جابجایی به عنوان چارچوبی فراگیر مد نظر است.‬ ‫وظیفه اصلی آن سازماندهی سیستم حمل‌و نقل عمومی و سلسله مراتبی است که متشکل‬ ‫از حمل‌و نقل رسیع‌السیر اتوبوسی ـ ریلی سبک، سیستم اتوبوس شهری و محلی (مثل‬ ‫مینی‌بوس) و تامین اطالعات کافی برای مرصف‌کننده این سیستم حمل و نقل عمومی است.‬ ‫از این رو منطقه ۵۳ هکتاری تنها بخشی از این طرح اصلی است. اما از آنجایی که تقریباً‬ ‫همه ابعاد مفروض در طرح جامع منطقه ۵۳ هکتاری نیز به‌کار می‌آیند، بعد حمل و نقل و‬ ‫جابجایی به صورت تکمیلی، طرح‌های یکپارچه‌ای برای شبکه‌های جاده‌ای، پیاده، پارکینگ و‬ ‫دوچرخه و طرحی برای جابجایی ساکنین جدید فراهم می‌آورد.‬ ‫بر مبنای معیارهای فوق، دراینجا توجهی ویژه به دسرتسی‌پذیری، مانع‌زدایی (برای معلولین)،‬ ‫ارایه اطالعات، حامیت از رویکرد فضایی کاربری مختلط و تغییر عادات روزانه جابجایی‬ ‫صورت می‌پذیرد. با مد‌نظر قرار دادن همه این مالحظات، ساکنین شهر جدید هشتگرد و‬ ‫بویژه ساکنین منطقه ۵۳ هکتاری این فرصت را خواهند داشت تا استانداردهای جدیدی را در‬ ‫رابطه با حمل‌و نقل پایدار و سازگار با محیط برای کل ایران پیشنهاد دهند.‬ ‫منابع و مأخذ‬ ‫:‪International Energy Agency‬‬ ‫5002 ‪Carbon Dioxide Emissions by Economic Sector‬‬ ‫.5002 ,‪Climate and Atmosphere: IEA‬‬ ‫۱۲۱‬ ‫¨ فیلرتمنودن نفوذپذیری فضاها و هم‌سطحی حالت‌های ترافیکی متناسب با تاثیرات‬ ‫زیست‌محیطی آنها (مدیریت ترافیک)‬ ‫¨ رویکرد منعطف و سازگار در برنامه‌ریزی حمل‌و نقل و جابجایی‬ ‫¨ جلوگیری از ورود ترافیک عبوری به حوزه‌های مسکونی‬ ‫¨ افزایش ایمنی ترافیک‬ ‫¨ مشارکت همه عوامل و کارگزاران در فرایند برنامه‌ریزی‬ ‫¨ توجه به مدیریت بحران‬ ‫اجرا و نتایج‬ ‫تدابیر مختلف را م ‌توان از لحاظ ساختاری به سیاس ‌های سخت و نرم (‪Hard and Soft‬‬ ‫ت‬ ‫ی‬ ‫‪ )Policies‬از یکسو و مؤلفه‌های کششی و رانشی (‪ )Pull and Push Strategy‬از سوی‬ ‫دیگر تقسیم منود. این عنارص کلیدی می‌بایست در شهر جدید هشتگرد خود را در تغییر‬ ‫عادات روزمره جابجایی ساکنین جدید آشکار سازد تا جابجایی‌های روزمره در آینده یکدست‬ ‫رانش‬ ‫¨محدودیت فضای پارکینگ‬ ‫¨باال بردن هزینه‌های سفر با وسیله نقلیه موتوری از‬ ‫طریق تدابیر طراحی مسیر (مثل رسعت‌گیر و گلوگاه)‬ ‫¨محدودیت‌های دسرتسی از طریق طرح‌بندی عرض‬ ‫خیابان (مثل سیستم های یک طرفه)‬ ‫کشش‬ ‫¨تسهیم کاربردی هزینه‌های خارجی‬ ‫(مالیات سوخت زیست محیطی)‬ ‫¨باال بردن هزینه‌های سفر با وسیله نقلیه موتوری از طریق‬ ‫محدودیت‌های دسرتسی و محدودیت‌های رسعت‬ ‫¨عوارض بزرگراه‌های شهری‬ ‫تدابیر یکپارچه‬ ‫¨مدیریت جابجایی‬ ‫¨طراحی مبتنی بر اولویت مسیرهای پیاده و‬ ‫حمل‌و‌نقل عمومی (مثل مسیرهای عریض پیاده،‬ ‫تقاطع های متعدد، مانع‌زدایی برای معلولین)‬ ‫¨بسته جابجایی‬ ‫¨شبکه مرتاکم پیاده و حمل‌و‌نقل عمومی‬ ‫¨ زیرساخت‬ ‫¨اطالعات حمل‌و ‌نقل‬ ‫¨تراکم باالی ایستگاه‌های حمل‌و‌نقل عمومی‬ ‫¨ کمپین‌ها‬ ‫سیاس ‌های سخت‬ ‫ت‬ ‫سیاس ‌های نرم‬ ‫ت‬ ‫طرح مفهومی حم ‌ ‌نقل‬ ‫لو‬ ‫ابزارهای ممکن برای رویکرد انتخابی‬ ‫گردد. جدول ذیل تدابیر انتخابی محتملی که مطابق چارچوب فوق سازماندهی شده‌اند را‬ ‫ارائه می‌دهد. اگرچه این بعد در منطقه ۵۳ هکتاری فضای عمل بسیار باالیی دارد، هدف‬ ‫اصلی، ارائه یک طرح کلی یکپارچه و پایا با مترکز هم بر سطح کل هشتگرد و هم سطح پروژه‬ ‫۵۳ هکتاری می‌باشد.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫اهداف و رویکرد‬ ‫رعایت اصول راهنامی طرح جامع حمل‌و نقل برای هشتگرد و پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری از‬ ‫یکسو به ارائه معیارهایی برای طراحی شهری منتج می‌شود و از سوی دیگر به روابط متقابل‬ ‫میان ساختار فضایی و تقاضای ترافیک با بکارگیری نرم‌افزارهای شبیه‌سازی حمل‌و نقل همچون‬ ‫‪ VISUM/VISEVA‬توجه می‌مناید. همچنین +‪ VISEVA‬برای اولین بار در این پروژه به‌کار‬ ‫گرفته خواهد شد تا ساختارهای فضایی کاهش ترافیک بهینه گردند.‬ ‫«تقلیل ترافیک و افزایش تحرک» اصلی‌ترین هدف است. رویکرد اصلی بر تغییر عادات‬ ‫جابجایی‌های روزمره و حامیت از وسایط نقلیه سازگار با محیط زیست از طریق تدارک‬ ‫شبکه مدرن حمل و نقل بهینه، ایجاد شبکه اطالعاتی در مورد شیوه‌های جایگزین جابجایی‬ ‫و تدابیر مختلف جهت کاهش جذابیت ترافیک موتوری شخصی است. موقعیت شهرهای‬ ‫جدید این فرصت را به‌دست می‌دهد تا رفتار ترافیکی ساکنین جدید عمیقا به سوی پایداری‬ ‫سوق داده شود.‬ ‫‪Transport‬‬ ‫‪system‬‬ ‫‪Activities‬‬ ‫‪Accessibility‬‬ ‫‪Spatial‬‬ ‫‪structure‬‬ ‫روابط متقابل‬ ‫الزامات طرح حمل و نقل عبارتند از:‬ ‫¨ حامیت از رویکرد کاربری مختلط ازطریق سیستم‌های حمل و نقل مناسب و کارآمد‬ ‫¨ دسرتسی مناسب (اجتامعی و منطقه‌ای)‬ ‫¨ یکپارچه کردن همه ابزارهای ترافیکی در برنامه‌ریزی شهری و برنامه‌ریزی حمل‌‌و نقل‬ ‫¨ حامیت از ترافیک زیست‌محیطی (حالت‌های کم رسعت، حمل‌و نقل عمومی)‬ ‫۹۱۱‬ ‫بعد حمل ‌ نقل و جابجایی‬ ‫و‬ ‫وولف هولگر آرنت‬ ‫گرچه نگرش‌های نوین به حمل‌و نقل پیوسته در حال توسعه است، در بسیاری از کشورهای‬ ‫جهان حمل‌و نقل و برنامه‌ریزی ترافیکی هنوز بر نیاز روبه رشد عرضه اتومبیل تاکید می‌کند.‬ ‫بدین منظور نرخ موتوریزه‌کردن رسیع هنوز اغلب مناینده رشد اقتصادی و شکوفایی اجتامعی‬ ‫است، بویژه در مناطق شهری جهان در حال توسعه، برای منونه در شهرهای آمریکای شاملی‬ ‫و اروپا این امر به ساختارهای شهری خوشه‌ای ویژه‌ای محدود به کریدورهای عبوری عظیم‬ ‫منجرشده که در طول نقاط اوج صبح و عرص درهم فرورفته و دارای نرخ باالی تلفات‬ ‫ترافیکی، آلودگی هوا و صوتی و مرصف بسیار باالی انرژی است؛ به طور خالصه: یک محیط‬ ‫غیر‌پایدار و غیرقابل زیست. حمل‌و‌‌نقل اتومبیل با ۵۲ تا ۵۳ درصد کل تولید ‪ COb‬یکی از‬ ‫اصلی‌ترین منابع تولید کربن در بخش حمل‌و‌نقل است.‬ ‫شهرهای ایران نیز تقریبا با هامن مشکل روبرو هستند: در سال ۳۰۰۲، ۴۲ درصد انتشار‬ ‫کربن به بخش حمل‌و نقل شهری اختصاص داشت. همچنین تنها ۵۴ درصد بنزین بخش حمل‌‬ ‫و نقل در تهران برای جابجایی معمول استفاده گردیده است. درمقابل ۵۵ درصد باقیامنده‬ ‫در ترافیک سنگین به هدر رفته است )5002 ‪ .(IEA‬اما نباید تنها برنامه‌ریزی حمل‌و نقل‬ ‫را به عنوان منبع اصلی توسعه بهرت قلمداد کرد. فرایند مهاجرت گسرتده در ایران در سده‬ ‫گذشته به رشد عظیم جمعیت در مراکز شهری ایران انجامیده که امر توسعه شهری را تقریبا‬ ‫غیر‌قابل هدایت منوده است. دولت ایران این مشکل را به رسعت با توسعه شهرهای جدید‬ ‫پاسخ داد که از یک طرف می‌بایست مانع مهاجران برای انجام دومین گام مهاجرت از مناطق‬ ‫حومه به تهران گردیده و از سوی دیگر می‌بایست مناطق شهری بزرگی مثل تهران را از فشار‬ ‫جمعیتی برهاند.‬ ‫طرح پروژه هشتگرد در قالب «پروژه کالنشهرها» (پژوهش برای توسعه پایدار کالن‌شهرهای‬ ‫فردا) جهت مطالعه "ساختارهای مبتنی بر بهره‌وری اقلیمی و انرژی در مراکز رشد شهری" با‬ ‫هدف اجرای دستاوردهای تحقیق در پروژه‌های پایلوت، در این راستا تعریف شد.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫منابع و مأخذ‬ Bianca, Stefano: Paradies und Hofgarten – Der Lebenskreis der Familie : Wohnhaus und Innenhof (p. 196–252), Beck, München, 1991 Wirth, Eugen: Die Orientalische Stadt – Privatheit als prägende Dominante städtischen Lebens im Orient. (p. 325–336), von Zabern, Mainz, 2000 Wirth, Eugen: Die Orientalische Stadt – Die Städtischen Wohnviertel. (p. 337–402), von Zabern, Mainz, 2000 Hönger, Brunner, Menti, Wieser: Das Klima als Entwurfsfaktor/Climate as a Design Factor. Quardt, Luzern, 2009 Edwards, Sibley, Hakmi, Land Courtyard Housing – Past, Present & Future. Taylor & Francis, Abingdon, 2006 ‫گونه شناسی مسکونی در بافت شهری، خوش ‌های شهری زیرـ محل ‌ای در منطقه ۵۳ هکتاری‬ ‫ه‬ ‫ه‬ Hegger, Fuchs, Stark, Zeumer: Energie Atlas – Nachhaltige Architektur. Birkhäuser/Edition Detail, München 2008 ۱۱۷ ‫هر واحد به سوی نور آفتاب در فرم شهری مرتاکم پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری فراهم می‌گردد.‬ ‫آرایش قطعات زمین و بناها نیز در طرح شهری تعیین می‌گردد.‬ ‫برای ایجاد انعطاف، یک سیستم محوری در قطعات، تنوع گونه‌های معامری در موقعیت‌های‬ ‫مختلف را ممکن می سازد. این سیستم امکان ساخت و سازهای ساده با ارتفاع حداکرث سه‬ ‫طبقه روی زمین و ابعاد متداول اتاق را فراهم می‌سازد.‬ ‫طبقه همکف فضایی را برای رسویس‌ها و فضاهای پیشنهادی «کاربری مختلط»، آن‌گونه که‬ ‫در بسته کاری شامره ۱ آمده عرضه می‌دارد.‬ ‫‪7.5 m House‬‬ ‫‪15 m House‬‬ ‫‪9 m House‬‬ ‫‪2nd‬‬ ‫‪floor‬‬ ‫‪1st‬‬ ‫‪floor‬‬ ‫‪Ground‬‬ ‫‪floor‬‬ ‫‪2nd‬‬ ‫‪floor‬‬ ‫‪1st‬‬ ‫‪floor‬‬ ‫‪Ground‬‬ ‫‪floor‬‬ ‫گونه شناسی مسکونی برای فرم متراکم منطقه ۵۳ هکتاری‬ ‫به عنوان بخشی از طرح یکپارچه ۵۳ هکتاری، این نوع گونه طراحی، پارکینگ‌های زیرزمینی‬ ‫با استفاده از عوارض زمین را پیشنهاد داده و امکان تقلیل آب‌بندی خاک را فراهم می‌سازد.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫نتایج اولیه‬ ‫یکی از اصلی‌ترین وظایف بسته کاری شامره ۴ شناخت مناسب از گونه‌های مسکونی برای‬ ‫پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری و انجام مطالعات مرتبط با طراحی برای اعامل نتایج علمی در‬ ‫رابطه با بهره‌وری انرژی در فرم شهری مرتاکم پروژه پایلوت است. با طرح مجتمع مسکونی به‬ ‫عنوان یک نقطه آغازین، تأکید پروژه بر بازدهی انرژی با استفاده از راهکارهای مرتاکم‌سازی‬ ‫و ایده‌های برخاسته از الگوهای بومی بوده‌است تا در زمینه فرهنگی و اجتامعی ایران تحقق‬ ‫یابد )9002 ‪ .(Hönger & Menti‬بنابراین پژوهش با تحلیل الگوهای مسکن بومی در ایران‬ ‫و رابطه آنها با سازماندهی شهری و زمینه اقلیمی به عنوان بخشی از بسته کاری شامره‌۵‬ ‫آغاز گردید. اولین نتیجه این تحلیل، یافنت سلسله مراتب شهری از عمومی به خصوصی‬ ‫در شهر سنتی )0002 ‪ (Bianca 1991 & Wirth‬در تعامل با بسرت اجتامعی-فرهنگی و‬ ‫اقلیمی و مقایسه آن با سبک بین‌املللی مدرن بود )0002 ‪ .(Wirth‬سیستم فضای شهری‬ ‫به دست آمده، رویکردی را برای استفاده در پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری به صورت راهنامیی‬ ‫پیوسته از مقیاس شهری تا ساختامنی پیش می‌نهد. ویژگی این رویکرد از یک‌سو، اهمیت‬ ‫فضای خصوصی در فرم شهری مرتاکم منتج از درونگرایی گونه مسکونی حیاط مرکزی‬ ‫می‌باشد )0002 ‪ )Bianca 1991 & Wirth‬و از سوی دیگر درونگرایی به عنوان یک عنرص‬ ‫تنظیم کننده اقلیم، با توجه به تاثیر آفتاب و باد بر بناها و رابطه آن با مرصف انرژی عمل‬ ‫شبیه سازی سایه برای واحدهای ساختمانی و مطالعات طراحی‬ ‫می‌کند )8002 ‪ (Hönger & Menti 2009, Edwards 2006, Hegger & Zeumer‬بجز‬ ‫این رویکرد، مطالعات گونه‌شناسی مسکونی به‌منظور ترکیب وجوه سنتی با نیازهای معارص‬ ‫شهرهای جدید مبتنی بر بهره‌وری انرژی انجام شد. با اعامل تغییرات در حجم‌های ساختامنی،‬ ‫حیاط‌ها و فرورفتگی‌ها، در جبهه جنوبی واحد ساختامنی قرار می‌گیرند تا از تأثیر خورشید در‬ ‫قالب بازدهی انرژی غیر فسیلی بهره گیرند. با سازماندهی عمودی آپارمتان‌ها، امکان گشودگی‬ ‫۵۱۱‬ ‫بعد طراحی شهری و معماری‬ ‫الکه پال وبر | فیلیپ ویهاگه‬ ‫اهداف و رویکرد‬ ‫معامری و طراحی شهری بیان فضایی نیازهای عملکردی اند. معامری و طراحی شهری به‬ ‫عنوان اقدامات کالبدی خلق فضا می‌بایست اهداف بهره‌وری انرژی را با زمینه‌های اجتامعی-‬ ‫فرهنگی، اقلیمی، و توپوگرافی سایت ویژه شهر جدید هشتگرد تلفیق و یکپارچه سازند.‬ ‫در کنار رویکرد بهینه‌سازی از طریق تدابیر فنی (برای مثال مصالح و ساخت‌و ساز)، نقطه‬ ‫آغاز برای تحقیق انرژی محور، سازماندهی فضایی مقیاس‌های مختلف فرم شهری است.‬ ‫پیوستگی مقیاس‌ها از شهر تا محله و بنای منفرد آشکارکننده فصل مشرتک و تعامل همه‬ ‫ابعاد برنامه‌ریزی در حوزه شهری، منظر، انرژی و جابجایی است. پژوهش درباره معامری و‬ ‫جهت گیری بناها‬ ‫طراحی شهری برای مسکن انبوه در فرم شهری مرتاکم (4‪ )WP‬پیامدهای فضایی بهینه‌سازی‬ ‫انرژی را با مدنظر قراردادن نتایج تحقیقات بعد برنامه‌ریزی شهری و طراحی شهری(2-1‪)WP‬‬ ‫و با تأکید بر کاربرد کالبدی آن در پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری مورد تحلیل و ارزیابی قرار‬ ‫می‌دهد. همچنین، وجوه اجتامعی-فرهنگی و اقلیمی در رابطه با معامری و طراحی شهری‬ ‫بومی، به‌عنوان منونه قابل ارجاع، مورد مطالعه قرار می‌گیرد.(1991 ‪.)Wirth 2000, Bianca‬‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫و در سطح بنا (مترکز بر معیارهای طراحی غیرفعال همچون جهت‌گیری و حجم و توده بنا)‬ ‫مشتمل برطرح چهارگونه مسکونی انجامید.‬ ‫مطالعات طراحی با نر ‌افزارهای شبی ‌سازی ‪( ENVI-met‬خرداقلیم)، +‪VISEVA‬‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫(حمل‌و‌نقل)، و ‪( ECOTECT‬انرژی) همراه بوده و کاهش قابل‌توجه انرژی در مقایسه‬ ‫با طراحی‌های متداول مسکونی را ثابت منود. نتایج کار در قالب یک طرح مفهومی شهری‬ ‫اکنون در حال تبدیل شدن به یک طرح جامع می‌باشد.‬ ‫بسته کاری شامره ۳ به پرسش برنامه‌ریزی و اجرای مناسب در محالت مبتنی بر بهره‌وری‬ ‫انرژی پرداخته و هدف آن رویکردی تلفیقی و میان‌رشته‌ای است. کار با تحلیلی از قوانین‬ ‫و رویه‌های اجرایی محلی و مقایسه با منونه‌های برتر در آملان آغاز گشته و بر مدیریت‬ ‫اجرایی در فرایندهای برنامه‌ریزی رسمی (شامل ابزارهای برنامه‌ریزی، عوامل و فرایندها) در‬ ‫سطح طرح جامع متمرکز گردید. تحلیل‌‌ها به صورت موازی در برنامه‌ریزی پروژه پایلوت ۵۳‬ ‫هکتاری که در حال حارض در مرحله طرح جامع است اعامل شد. فرایند برنامه‌سازی پایش‬ ‫خواهدشد تا به پتانسیل‌های موجود برای ابزار متناسب طراحی و برنامه‌ریزی شهری منطبق‬ ‫بر بهره‌وری انرژی پی‌برده شود. در فرایند برنامه‌‌سازی، ابزار نیز باید تکمیل گردد، مثالً با طرح‬ ‫یک پالن منسجم و میان‌رشته‌ای برای بهره‌‌وری انرژی.‬ ‫شبی ‌سازی سای ‌اندازی در شکل شهری متراکم‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫۳۱۱‬ ‫کانسپت شهری منطقه ۵۳ هکتاری‬ ‫در بسته کاری شامره ۲ تحلیل و مرور منابع، تأثیر باالی شکل متمرکز شهری بر بهره‌وری‬ ‫انرژی را اثبات کرد. این امر با ارائه تحلیل از قابلیت‌های انرژی‌محور شکل شهر سنتی در‬ ‫ایران که بیانگر قابلیت‌های چشمگیر بومی در این حوزه، به‌ویژه در مورد راهکارهای طراحی‬ ‫غیرفعال است، تعمیق گردید. این تحلیل‌ها به بسط هرچه بیشرت رویکرد «ارتفاع کم-تراکم‬ ‫باال» در سطح طراحی شهری (مترکز بر یکپارچگی رشایط خرد اقلیم و نیز جنبه‌های ترافیکی)‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫آن توسعه، اجرا و ارزیابی رویکردهای مربوط به بهره‌وری انرژی در مقیاس محله‌ای است. بر‬ ‫پایه سه مورد فوق، گروه محققان درخصوص وجوه ساختاری (کاربری زمین و بهره‌وری انرژی‬ ‫– 1‪ ،)Work Package WP‬وجوه فیزیکی (تراکم، فرشدگی و بهره‌وری انرژی – 2‪ )WP‬و‬ ‫وجه اجرایی (مدیریت اجرایی و بهره‌وری انرژی – 3‪ )WP‬پژوهش می‌منایند.‬ ‫نتایج اولیه‬ ‫بسته کاری )‪ (PW‬شامره ۱ با مروری بر روابط میان کاربری زمین و مرصف انرژی و با تأکید‬ ‫ویژه بر راهکارهای اختالط کاربری زمین آغاز شد. در این راستا از منظر نظری، بهره‌وری‬ ‫باالی انرژی در رویکرد کاربری مختلط در سطح محله‌ای (سفرهای کوتاه‌تر، افزایش استفاده‬ ‫از حمل‌و نقل عمومی) و در سطح بنا (مثال از طریق بهره‌وری حرارت تلف‌شده) ثابت گردید.‬ ‫این موضوع با تحلیل رویکردهای کاربری زمین در شهرهای سنتی و معارص ایران (شهر جدید‬ ‫هشتگرد) دنبال شده است که به اولین مالحظات در مورد محله کاربری مختلط به هدف‬ ‫کاربری زمین مبتنی بر بهره‌وری انرژی و گونه‌شناسی‌های ساختامنی متناسب انجامید. این‬ ‫موارد با تعریف کاربری‌های مناسب، حوزه‌های نفوذ، تقاضای محلی و کیفیات و کمیات‬ ‫اختالط کاربری در سطح محله‌ای به تفصیل و با جزییات مورد توجه قرار گرفت که بعدها در‬ ‫سناریوهای کاربری مختلط در مقیاس محل ‌ای و ساختمانی‬ ‫ه‬ ‫قالب سناریوهای متعدد کاربری مختلط در مقیاس محله، واحد همسایگی و واحد مسکونی‬ ‫بیان شدند. در نتیجۀ مطالعات، یک طرح جامع کاربری اراضی منطبق بر سیستم حمل‌و نقل‬ ‫و متناسب با گونه‌شناسی ساختامنی طراحی گردید. این طرح با رویکردی جامع، به‌دنبال‬ ‫پیوند میان طرح‌های کابری مختلط و ترافیک و همچنین سنجش تأثیرات مشرتک طرح‌های‬ ‫کابری مختلط و سیستم‌های فنی زیرساختی و شبیه‌سازی آن است.‬ ‫۱۱۱‬ ‫بعد برنام ‌ریزی و طراحی شهری‬ ‫ه‬ ‫الکه پال وبر | سباستین زیلیش | فیلیپ ویهاگه‬ ‫اهداف و رویکرد‬ ‫برنامه‌ریزی و طراحی شهری تأثیری قابل مالحظه‌ بر کاهش تغییرات اقلیمی دارند، چرا که‬ ‫هر دو تعیین‌کننده ساختارهای فضایی بوده و مستقیم یا غیرمستقیم بر مرصف انرژی تأثیر‬ ‫می‌گذارند. نخست آن‌که، شکل شهر در فرایند برنامه‌ریزی و طراحی شهری ایجاد می‌شود‬ ‫که مستقیامً به واسطه تقاضای گرمایش و رسمایش و با تعریف بافت شهری بر مرصف‬ ‫انرژی تأثیر می‌گذارد (بعد فیزیکی). از طرف دیگر، برنامه‌ریزی و طراحی شهری تصمیامتی‬ ‫ساختاری را در مورد تراکم‌ها، الگوهای کاربری اراضی و سیستم‌های حمل‌ونقل اتخاذ منوده و‬ ‫بدین‌سان بر تقسیم و پراکنش کاالها و کاربران تأثیر می‌گذارد و از ایرنو غیرمستقیم بر مرصف‬ ‫سناریوهای کاربری مختلط در مقیاس محل ‌ای و ساختمانی‬ ‫ه‬ ‫انرژی مورد نیاز حمل‌ونقل و جابجایی اثر می‌گذارد (بعد ساختاری). سوم اینکه، برنامه‌ریزی و‬ ‫طراحی شهری فرایند طراحی و اجرای برنامه را مدیریت می‌کنند. این امر واجد اهمیتی ویژه‬ ‫است، چرا که مواجهه با تعامالت میان تغییرات اقلیمی از یکسو و تدابیر کاهش و تطبیق در‬ ‫مجتمع‌های شهری از سوی دیگر، این مسأله را به گونه‌ای روزافزون، پیچیده‌تر می‌مناید (بعد‬ ‫اجرایی). این سه پیش‌فرض اصلی و پایه، نقطه مترکز بعد مربوطه را شکل می‌دهند که هدف‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ۱۰۹ ‫ابعاد پروژه‬ ‫جنبه‌های میان‌رشته‌ای این پروژه تحقیقاتی عمدتاً با مقاالت مربوط به پروژه‌های پایلوت‬ ‫(بخشهای ۱ تا ۵ فصل سوم) پوشش داده شده است. در این بخش، ابعاد چهارده‌گانه پروژه‬ ‫با توجه به دستاوردها و اهداف مربوطه به‌صورت خالصه معرفی می‌گردند تا نشان‌دهنده‬ ‫طیف گسرتده موضوعات دخیل در کل پروژه باشند.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫منابع و مأخذ‬ Eisele, Johann, Bürobau-Atlas: Grundlagen, Planung, Technologie, Arbeitsplatzqualitäten. München: Callwey, 2005, ISBN: 3-7667-1649-2. ۱۰۷ ‫اداری می باشد. این دو امر فواید زیست محیطی زیادی داشته و می توانند در کاهش مرصف‬ ‫انرژی ساختامن نیز موثر باشند. برای میزان مناسبت سقف سبز و جمع آوری آب باران با‬ ‫اقلیم شهر جدید هشتگرد و اثر آن بر مرصف آب و مرصف انرژی ساختامن و نیز تاثیر آن بر‬ ‫هزینه های رسمایه‌گذاری ساختامن و بازدهی اقتصادی آن بایستی مطالعات و بررسی های‬ ‫دقیق تری انجام گردد.‬ ‫منودار صفحه قبل دیدگاه روش‌شناسی‌ای را که برای طراحی پروژه پایلوت ساختامن اداری‬ ‫نسل جدید به‌کاررفته، نشان می‌دهد.‬ ‫طرح‌های متفاوتی برای لکه‌گذاری و ترکیب‌های حجمی این ساختامن اداری داده شده است.‬ ‫این مدل‌های حجمی بایستی در مراحل بعدی با برنامه‌فضایی بازنگری شده و نیز با طراحی‬ ‫شهری محدوده ۵۳ هکتاری هامهنگ شوند.‬ ‫لک ‌گذار ‌ها و ترکی ‌های حجمی مختلف برای ساختمان اداری نسل جدید‬ ‫ب‬ ‫ی‬ ‫ه‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫انعطاف پذیری باعث می‌گردد که امکان تغییرات فضایی مورد نیاز این ساختامن و تبدیل آن‬ ‫به ساختامنی با چیدمان و ارتباطات فضایی جدید و برای استفاده توسط سازمان، ارگان و یا‬ ‫اداره‌ای جدید، فراهم گردد. یکی از ایده های مورد استفاده برای انعطاف پذیری کالبدی این‬ ‫ساختامن اداری، استفاده از پارتیشن های قابل تغییر و تعویض به عنوان دیوارهای داخلی‬ ‫این ساختامن اداری می‌باشد که امکان تغییر چیدمان فضایی این ساختامن را در مدت زمانی‬ ‫کوتاه و با رصف هزینه‌ای اندک، برای متناسب کردن آن با یک کاربری جدید، فراهم می‌سازد.‬ ‫در مراحل بعدی کار، بایستی بر روی این پارتیشن‌ها و ابعاد، جنس و نحوه اتصال آنها با‬ ‫عنارص مجاور (دیوارها، سقف، کف و پارتیشن های مجاور)، کار تحقیقی انجام گردد.‬ ‫یکی دیگر از ایده های مورد استفاده در ساختامن اداری نسل جدید، طراحی مدوالر این‬ ‫ساختامن می باشد. طراحی مدوالر و استفاده از مدول برای طراحی این ساختامن باعث‬ ‫افزایش قابلیت انعطاف پذیری، امکان اجرا و توسعه ساده تر و ارزان تر ساختامن و سازه‬ ‫)‪Basis Research (Simulation and Analysis‬‬ ‫‪Analysis of‬‬ ‫‪Building Site‬‬ ‫‪Different Architectural Factors‬‬ ‫‪Different Constructional Factors and Elements‬‬ ‫‪Different Office Building Typologies‬‬ ‫‪Room Planning‬‬ ‫‪Materials‬‬ ‫‪Selection and Optimi‬‬‫‪zation of Materials‬‬ ‫)‪(Simulation and Analysis‬‬ ‫‪Microclimate Analysis‬‬ ‫‪of Building Site‬‬ ‫)‪Façades (and Openings‬‬ ‫‪Ground (Floor) Plan‬‬ ‫‪Urban Concepts‬‬ ‫‪and matching the‬‬ ‫‪Urban Neighbourhood‬‬ ‫‪Analysis of Users‬‬ ‫‪(occupancy of‬‬ ‫)‪building and usage‬‬ ‫‪Room Schedule‬‬ ‫‪Theoretical Basis and‬‬ ‫‪Standards of Office‬‬ ‫‪Buildings‬‬ ‫)‪Energy Optimization (Simulation and Analysis‬‬ ‫)‪Economic Evaluation (Optimization‬‬ ‫‪Details‬‬ ‫دیدگاه رو ‌شناسی مورد استفاده در طراحی پروژه پایلوت ساختمان اداری نسل جدید (پژوهش و طراحی)‬ ‫ش‬ ‫آن و افزایش قابلیت انتقال این گونه ساختامن‌ها به مناطق دیگر می گردد. طراحی مدوالر‬ ‫ساختامن همچنین قدمی به سمت صنعتی‌سازی بوده که از اولویت‌های بخش ساختامن در‬ ‫ایران می باشد. به موازات کار بر روی طراحی این ساختامن، تحقیقات انجام شده بر روی‬ ‫طراحی مدوالر ساختامن های اداری و اندازه مدول مناسب برای آنها نیز توسعه می‌یابد.‬ ‫استفاده از سقف سبز و جمع آوری آب باران از دیگر ایده‌های مطروحه برای این ساختامن‬ ‫۵۰۱‬ ‫برنامه‌ریزی فضایی‬ ‫از آنجاییکه رسمایه‌گذار و استفاده‌کننده اصلی ساختامن اداری نسل جدید، رشکت عمران‬ ‫شهر جدید هشتگرد می‌باشد، برای برنامه‌ریزی و پهنه‌بندی فضایی این ساختامن، چارت‬ ‫سازمانی این رشکت مورد استفاده و تجزیه و تحلیل واقع شده است. رشکت عمران شهر‬ ‫جدید هشتگرد دارای چهار معاونت شامل «معاونت پشتیبانی»، «معاونت حقوقی – امالک»،‬ ‫«معاونت معامری و شهر سازی» و «معاونت فنی و اجرایی» می باشد که به همراه حوزه‬ ‫مدیر عامل، پنج بخش و حوزه فضایی از ساختامن را تشکیل می دهند. ارتباطات فضایی بین‬ ‫پنج بخش مذکور بر اساس روابط میان معاونت های مختلف با یکدیگر، با حوزه مدیر عامل‬ ‫و با مراجعه کنندگان به هر بخش، تعریف می گردد.‬ ‫بر اساس تعداد کارمندان رشکت عمران شهر جدید هشتگرد و اصول مربوط به نیازهای‬ ‫فضایی گونه‌های مختلف ساختامن‌های اداری، یک برنامه‌ریزی فضایی برای ساختامن رشکت‬ ‫عمران شهر جدید هشتگرد انجام شده است. برنامه نیازهای فضایی ساختامن اداری رشکت‬ ‫عمران شهر جدید هشتگرد، همراه با نتایج بررسی‌ها و مطالعات پایه، شبیه‌سازی‌ها، تجزیه‬ ‫و تحلیل‌ها و پژوهش‌های انجام شده، به عنوان زیربنایی برای برنامه‌ریزی و طراحی این‬ ‫ساختامن اداری به‌کار خواهد رفت.‬ ‫فضاهای مختلفی می‌تواند در این ساختامن اداری استفاده گردد که مشتمل بر موارد زیر است:‬ ‫¨ دفاتر انفرادی مدیر ‬ ‫ان‬ ‫¨ بایگانی‬ ‫¨ انبار‬ ‫ ‬ ‫¨ دفاتر انفرادی کارمندان‬ ‫¨ آبدارخانه‬ ‫¨ دفاتر اداری پالن آزاد و دفاتر تیمی ‬ ‫¨ منازخانه‬ ‫ ‬ ‫¨ اتاق جلسات‬ ‫¨ دستشویی و توالت‬ ‫ ‬ ‫¨ اتاق کنفرانس‬ ‫¨ کتابخانه‬ ‫ ‬ ‫¨ پذیرش‬ ‫¨ فضاهای عبوری‬ ‫¨ اتاق تجهیزات الکرتونیکی و اداری ‬ ‫کانسپت‌های طراحی ساختامن‬ ‫یکی از کانسپت‌های مورد استفاده در طراحی ساختامن اداری نسل جدید، انعطاف پذیری‬ ‫این ساختامن می باشد بطوریکه این ساختامن اداری را برای تغییرات فضایی احتاملی و‬ ‫آتی مورد نیاز رشکت عمران شهر جدید هشتگرد، متناسب می‌مناید. همچنین از آنجا که این‬ ‫رشکت تنها برای چندین سال و نه بطور دائم در شهر جدید هشتگرد موجود خواهد بود،‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫موقعیت خورشید نیز از فاکتورهای بسیار موثر بر مرصف انرژی ساختامن‌هاست که بایستی‬ ‫در طراحی ساختامن‌ها در هر اقلیم و بویژه در انتخاب نوع و اندازه سایبان ها مورد توجه‬ ‫قرار گیرد. چنانچه در شکل زیر مشاهده می گردد، خورشید در تابستان در هشتگرد در ارتفاع‬ ‫بسیار باالیی قرار داشته بطوریکه زاویه ارتفاع خورشید در زمان انقالب تابستانی ۵۴/۷۷‬ ‫درجه می‌باشد.‬ ‫00:21 ,‪21 Dec‬‬ ‫45.03‬ ‫ ‪Winter Solstice‬‬ ‫ ‪Solar Altitude‬‬ ‫00:21 ,‪21 June‬‬ ‫54.77‬ ‫ ‪Summer Solstice‬‬ ‫ ‪Solar Altitude‬‬ ‫021‬ ‫001‬ ‫06‬ ‫04‬ ‫02‬ ‫001‬ ‫09‬ ‫08‬ ‫07‬ ‫06‬ ‫05‬ ‫04‬ ‫03‬ ‫02‬ ‫01‬ ‫0‬ ‫)%( ‪Window Area/Wall Area‬‬ ‫‪Total Energy Consumption‬‬ ‫‪Lighting‬‬ ‫‪Cooling‬‬ ‫‪Heating‬‬ ‫مصرف انرژی سرمایشی، گرمایشی، روشنایی و انرژی کل یک ساختمان اداری با میزان متفاوت‬ ‫پنجره (بدون سایبان) (کیلو وات ساعت بر مت ‌مربع در سال)‬ ‫ر‬ ‫۳۰۱‬ ‫0‬ ‫‪kWh/m² a‬‬ ‫08‬ ‫شبیهسازی‬ ‫‌‬ ‫برای مطالعه رفتار ساختامن‌های اداری از نقطه نظر مرصف انرژی نسبت به شاخص‌های‬ ‫مختلف معامری و ساختامنی، ساختامن‌های مختلفی مدلسازی و ارزیابی شده‌اند. نتایج‬ ‫مدلسازی‌ها میزان بهینه شاخص‌های مختلف را برای به حداقل رساندن انرژی مرصفی‬ ‫ساختامن‌های اداری در اقلیم شهر جدید هشتگرد نشان می‌دهد. در هر مرحله از این کار،‬ ‫یک نرم‌افزار مناسب با نیازهای آن مرحله، برای مدلسازی‌ها و تجزیه و تحلیل داده‌ها به کار‬ ‫رفته‌است.‬ ‫03‬ ‫02‬ ‫01‬ ‫‪North‬‬ ‫053‬ ‫043‬ ‫033‬ ‫04‬ ‫023‬ ‫013‬ ‫05‬ ‫06‬ ‫003‬ ‫092‬ ‫07‬ ‫082‬ ‫08‬ ‫‪West‬‬ ‫‪East‬‬ ‫062‬ ‫001‬ ‫052‬ ‫011‬ ‫042‬ ‫021‬ ‫032‬ ‫031‬ ‫022‬ ‫041‬ ‫051‬ ‫061‬ ‫071‬ ‫‪South‬‬ ‫091‬ ‫002‬ ‫012‬ ‫مصرف انرژی یک ساختمان اداری با جه ‌گیر ‌های‬ ‫ت ی‬ ‫مختلف (کیلو وات ساعت بر مت ‌مربع در سال)‬ ‫ر‬ ‫منودارهای فوق و صفحه بعد به عنوان مثال، رفتار مرصف انرژی یک ساختامن اداری را‬ ‫نسبت به جهت‌گیری‌های مختلف و میزان سطح پنجره‌ها نشان می‌دهد.‬ ‫نتایج شبیه‌سازی‌ها و تحلیل‌ها در رابطه با کاهش مرصف انرژی ساختامن‌های اداری در‬ ‫طراحی ساختامن‌های اداری نسل جدید به‌کار خواهد رفت.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫در میان گونه‌های مختلف ساختامن‌های اداری، دو گونه به نام‌های «اداری تیمی» و «اداری‬ ‫انفرادی» از جنبه‌های مختلف برای ایران مناسب‌تر می‌باشند. بنابر‌این یکی از این دو‬ ‫تیپولوژی و یا ترکیبی از آنها برای ساختامن اداری در حال طراحی، استفاده خواهد شد.‬ ‫زمین ساختامن اداری رشکت عمران شهر جدید هشتگرد، به مساحت ۵۰۸۷ مرتمربع می‌باشد‬ ‫که در گوشه جنوب غربی منطقه ۵۳ هکتاری شهر جدید هشتگرد واقع شده است. این‬ ‫زمین از طرف غرب با یک خیابان اصلی ۰۵ مرتی، از طرف جنوب با یک محور جمع‌کننده‬ ‫۵۴ مرتی، از طرف رشق با یک محور دسرتسی ۵۳ مرتی و از طرف شامل با یک مسیر پیاده‬ ‫احاطه شده‌است. این زمین همچنین از طرف شامل و رشق با محدوده‌ای با کاربری مختلط،‬ ‫که غالب آنرا کاربری مسکونی تشکیل می‌دهد، محدود شده است.‬ ‫موقعیت زمین ساختمان اداری نسل جدید در داخل‬ ‫محدوده ۵۳ هکتاری‬ ‫محدوده زمین ساختمان اداری نسل جدید‬ ‫۱۰۱‬ ‫گون ‌شناسی ساختما ‌های اداری مختلف‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫(5002 ‪)Based on Data from Eisele‬‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫دفرت اداری‬ ‫پالن باز‬ ‫دفرت اداری‬ ‫تیمی‬ ‫دفرت اداری‬ ‫انفرادی‬ ‫دفرت اداری‬ ‫ترکیبی‬ ‫کلوپ تجاری‬ ‫دفرت اداری‬ ‫تغییر پذیر‬ ‫متوسط فضای مورد‬ ‫نیاز به ازای هر کارمند‬ ‫(مرت مربع)‬ ‫۵۱ – ۲۱‬ ‫۵۱ – ۲۱‬ ‫۴۱ – ۰۱‬ ‫۲۱ – ۸‬ ‫۲۱ – ۸‬ ‫طول اتاق (مرت)‬ ‫۰۳ – ۰۲‬ ‫۵۱ – ۵‬ ‫۲/۷ – ۵/۴‬ ‫۵/۴ – ۶/۳‬ ‫۲۱یا ۵/۴– ۶/۳ ۲/۷ – ۶/۳‬ ‫۵۱ – ۸‬ ‫عرض اتاق (فضای کاری‬ ‫برای یک کاربر) (مرت)‬ ‫–––‬ ‫–––‬ ‫۳ – ۴/۲‬ ‫۳ – ۳/۲‬ ‫۳ – ۳/۲‬ ‫۳ – ۳/۲‬ ‫عرض اتاق (فضای کاری‬ ‫برای دو کاربر) (مرت)‬ ‫–––‬ ‫–––‬ ‫۵/۴ – ۶/۳‬ ‫۵/۴ – ۵/۳‬ ‫۵/۴ – ۵/۳‬ ‫۵/۴ – ۵/۳‬ ‫عمق ساختامن (مرت)‬ ‫۰۴ – ۰۲‬ ‫۴۲ – ۲۱‬ ‫۳۱ – ۲۱‬ ‫۷۱ – ۴۱‬ ‫از ۴۱‬ ‫۵۱ – ۴۱‬ ‫۴ – ۵/۳‬ ‫۳ – ۵۲/۲‬ ‫۵/۳ – ۵۲/۳‬ ‫۵۷/۳ – ۵/۳‬ ‫حداقل ۵۷/۳‬ ‫ارتفاع اتاق (مرت)‬ ‫حداقل ۳‬ ‫حداقل ۳‬ ‫حداقل ۵/۲‬ ‫۳ – ۵۷/۲‬ ‫حداقل ۳‬ ‫حداقل ۳‬ ‫زیربنای ناخالص به ازای‬ ‫هر فضای کاری‬ ‫(تک کاربر) (مرت مربع)‬ ‫–––‬ ‫–––‬ ‫۳۳‬ ‫۶۲ – ۳۲‬ ‫–––‬ ‫۳۳ – ۳۲‬ ‫زیربنای ناخالص به‬ ‫ازای هر فضای کاری‬ ‫(استاندارد) (مرت مربع)‬ ‫تقریبا ۵/۶۲‬ ‫تقریبا ۸۲ – ۶۲ تقریبا ۵/۲۲‬ ‫۴۲ – ۰۲‬ ‫۶۱ – ۴۱‬ ‫۸۲ – ۰۲‬ ‫ارتفاع بین طبقات (مرت) ۵/۴ – ۵۷/۳‬ ‫ویژگ ‌های فضایی گون ‌های مختلف ساختمان های اداری‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫تعداد کاربر به ازای‬ ‫هر اتاق‬ ‫۰۰۱ – ۰۲‬ ‫۵۲ – ۸‬ ‫۵ – ۲/۱‬ ‫۵ – ۲/۱‬ ‫۲ – ۵/۱‬ ‫وابسته به نوع‬ ‫کانسپت‬ ‫فضای کاربری به ازای‬ ‫هر واحد اداری‬ ‫(مرت مربع)‬ ‫۰۰۶۱ – ۰۰۴‬ ‫۰۰۴ – ۰۰۱‬ ‫–––‬ ‫–––‬ ‫–––‬ ‫–––‬ ‫رسانه ناخالص استیجاری‬ ‫به ازای هر کارمند‬ ‫(مرت مربع)‬ ‫تقریبا ۵/۰۲‬ ‫تقریبا ۱۲‬ ‫۸۲ – ۸۱‬ ‫تقریبا ۰۲‬ ‫تقریبا ۴۱‬ ‫تقریبا از ۰۲‬ ‫پروژه پایلوت ساختمان اداری‬ ‫نسل جدید‬ ‫فرشاد نصراللهی‬ ‫رشح و اهداف پروژه‬ ‫«ساختامن اداری نسل جدید» یکی از پروژه‌های پایلوت پروژه تحقیقاتی شهرهای جوان‬ ‫می‌باشد. یکی از اهداف اصلی این پروژه، کاهش مرصف انرژی و آسایش حرارتی باالی این‬ ‫ساختامن، نسبت به ساختامن‌های موجود می‌باشد.‬ ‫رصفه‌جویی انرژی از طریق طراحی بهینه معامری، به عنوان اصلی‌ترین شیوه رصفه‌جویی‬ ‫انرژی در این پروژه به‌کار خواهد رفت. هرچند شیوه‌های دیگر کاهش مرصف انرژی از قبیل‬ ‫شیوه ساختامنی و تاسیساتی نیز برای کاهش مرصف انرژی در این ساختامن استفاده خواهد‬ ‫شد. شیوه ساختامنی کاهش مرصف انرژی در این بنا به بررسی ویژگی‌های فیزیکی و کالبدی‬ ‫پوسته حرارتی ساختامن (از قبیل رضیب انتقال حرارتی، رضیب پل‌های حرارتی، نرخ تعویض‬ ‫هوا و غیره) و بهینه کردن آنها و استفاده از مصالح مناسب برای به حداقل رساندن دریافت‬ ‫و اتالف ناخواسته حرارت، می‌پردازد. بازدهی اقتصادی یکی دیگر از اهداف این پروژه پایلوت‬ ‫می باشد.‬ ‫"رشکت عمران شهر جدید هشتگرد"، مالک "ساختامن اداری نسل جدید" خواهد بود. بر‬ ‫اساس پیشنهاد رشکت عمران شهرهای جدید، این ساختامن اداری نه تنها برای تامین نیازهای‬ ‫فضایی رشکت عمران شهر جدید هشتگرد طراحی می‌گردد، بلکه بخشی از آن به عنوان فضای‬ ‫اداری استیجاری و برای اجاره دادن به ادارات دیگر و رشکت‌ها، طراحی خواهد شد.‬ ‫برای طراحی این پروژه پایلوت، گونه‌شناسی ساختامن‌های اداری مختلف، ویژگی‌ها و نیازهای‬ ‫فضایی هرکدام مورد مطالعه و بررسی واقع شده‌است. گونه‌های اصلی ساختامن‌های اداری‬ ‫شامل «دفاتر اداری پالن آزاد» )‪« ،(Open Plan Office‬دفاتر اداری تیمی» )‪، (Team Office‬‬ ‫«دفاتر اداری انفرادی» )‪« ،(Individual Office‬دفاتر اداری ترکیبی» )‪،(Combi-Office‬‬ ‫«کلوپ تجاری» )‪ (Business Club‬و «دفاتر اداری تغییر پذیر» )‪(Reversible Office‬‬ ‫می‌باشند.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫منابع و مأخذ‬ BFW B-B Berufsförderungswerk e. V. des Bauindustrieverbandes Berlin-Brandenburg e.V. (Hrsg.): Aufbau eines Wissensmanagement-Systems im Kompetenzzentrum für nachhaltiges Bauen in Cottbus. Bonn IFA-Verlag 2001 Hamburg, Behörde für Stadtentwicklung und Umwelt (Ed.): Das Zentrum für zukunftsorientiertes Bauen. Ein Beispiel der beruflichen Bildung. ­ In: Lernen bewegt Welten 4, Hamburg 2008 HBZ Handwerkerbildungszentrum Münster (Ed.): Das Paul Schnitker-Haus. Demonstrationszentrum Bau und Energie. Innovative und nachhaltige Bau- und Gebäudetechnik, Münster 2007 Kordan, Ali (President of TVTO): Interview with the economic correspondent of the Iranian News Agency “Fars”. Tehran March 14th 2007 – written in Farsi, translated by M. Djafar –‫مرکز آموزش فنی و حرف ‌ای هامبورگ‬ ‫ه‬ )BFW B-B( ‫یک کارآموز در حال کاشیکاری‬ ۹۷ –‫مرکز آموزش فنی و حرف ‌ای فرانکفورت‬ ‫ه‬ )AZB Hamburg( ‫دوره آموزشی بتن مسلح‬ ‫برنامۀ فضایی این ساختامن بر اساس مطالعه و بررسی چندین مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای‬ ‫مشابه در آملان به عنوان ساختامن‌های مرجع پیشنهاد شده است. ارتباطات فضایی مورد نیاز‬ ‫مشخص و طراحی اولیه در تطابق با رشایط منطقه‌ای ایران انجام گردیده و کارگاه‌های زیر‬ ‫برای مرکز آموزش حرفه‌ای پیشنهاد شدند:‬ ‫¨ سازه‌های ساختامنی ‪ ( I‬بتون، بتون مسلح)‬ ‫¨ سازه‌های ساختامنی ‪ ،AAC ( II‬آجر فرش، کف شناور، عایق‌کاری رطوبتی و غیره)‬ ‫¨ مهندسی خدمات ساختامنی، مهندسی تامین، تعمیر و نگهداری‬ ‫¨ ‪ ، ETICS‬شناخت سازه، پایداری، بهینه‌سازی انرژی‬ ‫¨ سازه‌های دیوار خشک، نصب و درزبندی در و پنجره‬ ‫¨ سازه‌های فلزی و جوشکاری، حفاظت در مقابل زلزله‬ ‫¨ مهندسی ساختامن، راه سازی، ماشین‌آالت ساختامنی‬ ‫¨ مدیریت و لژیستیک کارگاه ساختامنی، مستند‌سازی و ارتباطات، طرح‌های اجرایی‬ ‫یکی از فعالیت‌های اصلی ساختامن‌های پروژۀ پایلوت، تحقیق در مورد سیستم‌های پوششی‬ ‫و مصالح ساختامنی پایدار می‌باشد که برای رشایط اقتصادی و آب و هوایی منطقه مناسب‬ ‫باشند. بنابراین رضوری است که با تولید‌کنندگان، تهیه‌کنندگان و مجریان مختلف متاس برقرار‬ ‫شود. سیستم‌ها و مواد مختلف نیز جمع آوری و بررسی شده‌اند.‬ ‫در نظر است شبیه‌سازی‌های ساختامنی در رابطه با مصالح ساختامنی، سیستم‌های پوششی‬ ‫دوره سیستم کنترل (برند مآرین) و مرکز آموزش فن ‌و حرف ‌ای کوتبوس–‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫عناصری نمایشی (‪)BFW B-B‬‬ ‫بخصوص برای کارگاه‌ها، کیفیت سطوح، فرم و موقعیت ساختامن، نسبت بازشوها به دیوارها،‬ ‫کاربران آتی ساختامن‌ها، تجهیزات فنی ساختامن و سازه‌های ساختامنی انجام شوند. برای‬ ‫ارزیابی مورد انتظار، شاخص‌ها و ساختامن‌های مرجع در منطقه تعیین گردیده‌اند.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫و تحلیل وضعیت فعلی ساختو ساز در ایران میگیرند. این مرکز می تواند شامل موارد زیر‬ ‫باشد (البته برخی موارد اختیاری، یا پیشنهادی می باشند):‬ ‫¨ تسهیالت اداری‬ ‫¨ سالنهای سمینار برای درسهای تئوری در زمینه آموزش عمومی و فنیو حرفهای‬ ‫¨ مرکز سمعی برصی، کتابخانه عمومی، مرکز کامپیوتر، اتاق پروژکتور و غیره‬ ‫¨ اتاقهای چند منظوره انعطافپذیر و فضاهای بازی که فضای الزم برای ارائهها،منایشگاهها،‬ ‫اطالعرسانی ومناسبتهای فرهنگی را فراهم میکنند‬ ‫‪Information‬‬ ‫اطالع رسانی‬ ‫‪Learning‬‬ ‫آموزش‬ ‫‪LIFE Center‬‬ ‫‪Forum‬‬ ‫‪Exposition‬‬ ‫گردهمایی در مقیاس‬ ‫خرد و کالن‬ ‫نمایشگاه‬ ‫ایده مرکز الیف (آندریا بوم)‬ ‫¨ کارگاهها و فضاهای انبار کاال برای آموزشهای عملی و فنیو حرفهای‬ ‫¨ واحد پذیرایی عمومی: یک کافه تریا با آشپزخانه برای دانشجویان و میهامنان‬ ‫¨ واحدهای مسکونی با فضاهای تفریحی و امکانات ورزشی‬ ‫۵۹‬ ‫نتایج و اقدامات‬ ‫واژه ‪ LIFE CENTER‬برگرفته از عبارت مرکز یادگیری، اطالعات، گردهامیی و منایشگاهی‬ ‫‌‬ ‫)‪ (Learning Information/Forum/Exposition‬است که بیانگر عملکردهای متنوع این‬ ‫مرکز و ماهیت چندمنظوره و انعطاف‌پذیر آن است. این مرکز می‌بایست بخش‌های مختلف‬ ‫حرفه‌ای و زندگی عمومی را با هم ترکیب کند. به این ترتیب، ساختامن نسل جدید وظایف‬ ‫و مسئولیت‌های آموزشی، ارتباطی و اطالع‌رسانی را بر اساس مدل آموزش و توامنندسازی‬ ‫منطقه‌ای در آملان )7002 ‪ (BFW B-B 2001, Hamburg 2008, HBZ‬به هم پیوند خواهد‬ ‫داد. برای تأمین فضای الزم برای منایش‌های دامئی یا مقطعی مختلف، مشاوره، منایشگاه و‬ ‫سایر مناسبت‌ها، می‌بایستی یک مرکز اطالعاتی هم به آن اضافه گردد. روش‌های ساخت و‬ ‫ساز پایدار و مدرن به تناوب بوسیله پروژه ۵۳ هکتاری و سایر پروژه‌های پایلوت شهر‌های‬ ‫جوان، ارائه خواهد شد. هدف مرکز ‪ LIFE‬تولید اشتغال و آموزشهای فنی و حرفه‌ای است.‬ ‫عالوه بر آن و در کنار تسهیالت آموزشی، در نظر است که، فضا و تسهیالتی هم برای اسکان‬ ‫مرکز آموزش فنی و حرف ‌ای تهران (بازدید ماه می ۹۰۰۲، آندریا بوم)‬ ‫ه‬ ‫موقت و فعالیت‌های تفریحی و اسرتاحت ارائه شود. به دلیل نیاز به افزایش آگاهی در مورد‬ ‫کیفیت ساخت‌و ساز در شهر جدید هشتگرد و نیز مواردی چون مقاومت در برابر زلزله و‬ ‫پایداری، ساختامن مرکز آموزش فنی‌و حرفه‌ای، نقطة رشوعی [بانگرشی چند بعدی] در این‬ ‫راستا خواهد بود. در این ارتباط، مجتمع ساختامنی مرکز آموزش فنی‌و حرفه‌ای چنان طراحی‬ ‫می‌گردد که متامی این عملکردها را در برگیرد. عملکردهایی که خط‌ مشی خود را از تجزیه‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫تحقیق گسرتده، قدم نخست و اساس برنامه‌ریزی این پروژه را شکل می‌دهد؛ در فرآیندی‬ ‫تحقیقی و تجزیه و تحلیل پیوستۀ طرح و با توجه به نتایج علمی و بازخورد این تحقیق،‬ ‫طرح‌ نهایی و برنامه‌ریزی مرتبط با آن، تبیین خواهد شد. پروژه متناسب با یک فرایند و‬ ‫روند متناوب، طرح‌ریزی شده‌است. پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها در مورد موضوعات جانبی، حوزۀ‬ ‫دید پروژه را وسعت داده و فرصت تعمیق موضوعات مختلف و چندگانه را فراهم می‌آورد.‬ ‫کانسپت شهری مجموعه ساختامنی با همکاری ابعاد پروژه مانند بعد طراحی شهری و‬ ‫برنامه‌ریزی شهری شکل گرفته‌است. شبیه‌سازی‌های ساختامنی با همکاری مدیریت انرژی‬ ‫انجام شده‌است. مشاوران متخصص وظیفه کنرتل مدیریت و طراحی در رابطه با کارآیی انرژی‬ ‫و سازه مقاوم در برابر زلزله را بر عهده دارند. همکاری با متخصصین مشارکت مرتبط در حین‬ ‫مراحل برنامه ریزی، تضمینی برای حصول به خواسته‌های مالکین و کاربران آتی ساختامن در‬ ‫بسرت منطقه موردنظر می‌باشد.‬ ‫متخصصین آموزش فنی‌و حرفه‌ای و معامران در ارتباط تنگاتنک با هم مرکز آموزش فنی‌و‌‬ ‫حرفه‌ای را با توجه به مفهوم آموزش، مدل اجرایی، امکانات و عملکردها، برنامه فضایی،‬ ‫گونه‌‌های معامری، عملکردی و سازه‌ای ایجاد منوده و توسعه می‌دهند. در ادامه، ایدۀ‬ ‫آموزشی، مسؤولیت‌ها برای تحقق طرح و عملیات آن، تأمین مالی رسمایه‌گذاری و هزینه‌های‬ ‫عملیاتی نیز، هامنند ایدۀ معامری بسط یافته و تبیین می‌گردند. بررسی تطبیقی برای سازگار‬ ‫پرسپکتیو زمین ساختمان – دید از غرب (یان گرونوالد)‬ ‫سازی با ضوابط، مقررات و استانداردهای ایران، توسط مجموعه متخصصین ایرانی و آملانی‬ ‫این پروژه انجام شده است. طیف و محدوده خدمات مورد نیاز مرکز خدمات شهر جدید‬ ‫هشتگرد از طریق گفتگوهای تخصصی، مصاحبه‌ها و بازدید از سایت بررسی و مشخص‌شده‬ ‫و دامئا به‌روز می‌گردد.‬ ‫۳۹‬ ‫بنابراین پروژه پایلوت ساختامن آموزشی، به الگویی منایشی برای افزایش آگاهی و پشتیبانی‬ ‫آموزش و تعلیامت فنی و حرفه‌ای تبدیل می‌گردد. با توجه به اهداف معامری پایدار و دستیابی‬ ‫به کیفیت برتر مرتتب بر آن، پروژه پایلوت برای دوره‌ای به مراتب فراتر از مدت زمان پروژۀ‬ ‫تحقیقاتی شهرهای جوان، افزایش آگاهی عمومی (فرهنگ‌سازی) را دنبال می‌کند.‬ ‫فعالیت های تحقیقاتی نتایجی عملی را در طراحی، برنامه ریزی و اجرا مد نظر دارند. هدف‬ ‫اصلی این پروژه، خلق ساختامنی قابل تطبیق و شکل پذیر با حداکرث میزان انعطاف در کاربری‬ ‫می باشد. قرار بر آن است که ساختامن آموزشی به صورت مدوالر قابل گسرتش باشد. در کنار‬ ‫این نیاز، طراحی ساختامن به‌طور مشخص بر عملکرد آن، به‌عنوان یک مرکز آموزش فنی و‬ ‫حرفه ای ابتکاری تأکید دارد. نوآوری‌های موجود در طراحی و اجرای سازه می بایستی انطباق‬ ‫پذیر و منونه وار باشند. پروژه حارض این قابلیت را دارد که به عنوان رسمشقی برای طراحی،‬ ‫برنامه ریزی و اجرا در ساختامن‌های آموزشی برای آموزش‌های فنی و حرفه ای در ایران‬ ‫مد‌نظر قرار گیرد. گروه‌های مخاطب در این راستا، دانشجویان، آموزشیاران، معلمین، کارگران‬ ‫ماهر و رسکارگران، و مالکین آتی ساختامن‌ها، برنامه ریزان و رسمایه گزاران می باشند. طرح‬ ‫برگرفته از نتایج تحقیقات انجام‌شده در رابطه با فرایند برنامه ریزی و فن‌آوری‌های ساختامنی‬ ‫درهامهنگی با زمینه‌های اجتامعی، اقتصادی و اکولوژیکی منطقه می باشد. اجرای این مجتمع‬ ‫ساختامنی به‌عنوان منونه و نیز کنرتل اجرای آن، بخشی از پروژه تحقیقاتی می باشد.‬ ‫پرسپکتیو مدل شماره ۱‬ ‫سازمان‌دهی و روششناسی‬ ‫‌‬ ‫کار روی پروژه پایلوت در چند سطح مرتبط انجام می‌شود. کار تحقیقی بصورت یک فرایند‬ ‫برنامه‌ریزی و طراحی فعال تعقیب می‌شود، که بطور پیوسته به واسطه تحقیق علمی و به‬ ‫شکل ارزیابی مستقیم نتایج خاص بازخورد را دریافت می‌کند. تعریف یک چارچوب داخلی‬ ‫براساس اهداف، مراحل مختلف کار را به هم پیوند می‌دهد.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫شهر جدید هشتگرد پیش‌بینی شده است. این محل، فصل مشرتک و مکان تجمعی برای‬ ‫ساکنین شهر جدید هشتگرد و بویژه برای شهروندان آتی منطقه پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری‬ ‫محل ساختمان آموزشی (آندریا بوم)‬ ‫می‌باشد. این محل ملزومات و دستاوردهای مورد انتظار تحقیق و اهداف زیربنایی مورد نظر‬ ‫برای این ناحیه را برآورده می‌کند.‬ ‫[باتوجه به این‌که] مترکز طراحی و برنامه‌ریزی بر روی کاهش انتشار دی اکسید کربن است،‬ ‫بنابراین رضوری است که طراحی معامری متناسب با کاهش میزان انرژی مرصفی ساختامن‬ ‫در طی کل طول عمر آن، صورت گیرد.‬ ‫۱۹‬ ‫پروژه پایلوت ساختمان آموزشی‬ ‫نسل جدید‬ ‫آندریا بوم | برند مآرین‬ ‫رشح و اهداف پروژه‬ ‫شهر جدید هشتگرد در حال توسعه می‌باشد. باید مانع از آن شد که هشتگرد تنها نقش‬ ‫خوابگاه را برای کسانی که در تهران یا کرج کار می‌کنند، داشته باشد. این امر مستلزم آن‬ ‫است که شهری عملکردی با جو دلنشین و ساختامن‌هایی با کیفیت باالی مسکونی ساخت.‬ ‫طراحان این شهر می‌بایست متامی تسهیالت مورد نیاز یک شهر شکوفا، اعم از نیازهای‬ ‫زیربنایی، خدمات پزشکی، خدمات شهری، فضاهای عمومی، مراکز خرید، کاربری‌های‬ ‫مذهبی، فرهنگی، تربیتی و غیره را در طرح لحاظ منایند. عالوه بر این، یک پیش‌نیاز مهم‬ ‫برای کیفیت برتر زندگی، وجود شغل و محل‌های کار در منطقه می‌باشد.‬ ‫آموزش عمومی و حرفه‌ای اهمیت روزافزونی در ایجاد فرصت‌های شغلی برای افراد دارد‬ ‫)7002 ‪ .(Kordan‬میان توانایی‌های حرفه‌ای و توسعه اقتصادی یک منطقه یک ارتباط‬ ‫درونی برقرار است. یک زیرساخت آموزشی کارآمد عامل مهمی بویژه برای [توسعه] شهرهای‬ ‫جدید است، جایی‌که فعالیت‌های صنعتی و تجاری باید در آن استقرار یابد. در شهر در‌حال‬ ‫رشدی هامنند شهر جدید هشتگرد، ساختو‌ساز یکی از مهمرتین بخش‌های توسعه و ایجاد‬ ‫‌‬ ‫بازار کار می‌باشد. در‌حال حارض، خالء چشمگیری در زمینه تأمین نیروی کار مناسب و‬ ‫رسکارگران ماهر ساختامنی به چشم می‌خورد. این به نوبه خود نشانگر خالء قابل مالحظه در‬ ‫کیفیت و کارایی انرژی در ساختامن‌های موجود می‌باشد. به این دلیل یک ساختامن آموزشی،‬ ‫به‌عنوان پروژه منونه با هدف تبدیل به یک مرکز خدماتی چند منظوره برای ساخت‌و‌ساز‬ ‫پایدار، آموزش و توسعه زندگی شهری پی ‌بینی شده است. این مرکز )‪(LIFE CENTER‬‬ ‫ش‬ ‫زمینه‌های آموزش حرفه‌ای و عملی کارگران و رسکارگران، تکنسین‌های ساختامنی و همچنین‬ ‫آموزش عملی مهندسین و معامران را فراهم خواهد کرد.‬ ‫مقرر است که طرح و اجرای "پروژه پایلوت ساختامن آموزشی نسل جدید" بر مبنای اهداف‬ ‫بنیادین کارآیی انرژی، پایداری، کیفیت، مقرون به رصفه‌بودن و ساخت‌و ساز صنعتی صورت‬ ‫گیرد. این ساختامن آموزشی به عنوان یک ساختامن الگو و منونه اجرا خواهد شد.‬ ‫سایت ساختامنی این پروژه در مقابل گوشه جنوب رشقی منطقه پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ۸۹ ‫منابع و مأخذ‬ Breheny, M. (Ed.): Sustainable Development and Urban Form. London: Pion, 1992. BBR (Bundesamt für Bauwesen und Raumordnung) (Ed.): Nutzungsmischung im Städtebau. Endbericht. Werkstatt: Praxis. Vol. 2/2000, Bonn, 2000. BBR (Bundesamt für Bauwesen und Raumordnung) (Ed.): Schadstoffminderung im Städtebau. Endbericht. Bonn. 2001. Edwards, Sibley, M.; Land, P.; (Eds.): Courtyard Housing: Past, Present and Future. London: Taylor & Francis, 2005. DoE (Iranian Department of Environment): www.irandoe.org/en/ – Accessed: 25.02.2010. Ewing, R.; Bartholomew, K.; Winkelman, S.; Walters, J.; Chen, D.; Growing Cooler: The Evidence on Urban Development and Climate Change. Washington D.C.: Urban Land Institute, 2007. Fathy, H.: Natural Energy and Vernacular Architecture: Principles and Examples with Reference to Hot Arid Climates. Chicago: University of Chicago Press, 1986. Jenks, M.; Katie Williams, K.; Burton, E.; (Eds.): Achieving Sustainable Urban Form. London: Spon Press, 2000. Köppel, J.; Feickert, U.; Spandau, L.; Straßer, H.: Praxis der Eingriffsregelung. Schadenersatz an Natur und Landschaft? Stuttgart: Ulmer Verlag, 1998. Von Haaren, C. (Ed.): Landschaftsplanung. Stuttgart: Ulmer Verlag, 2004. ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫۱ – نام متامی نویسندگان در ذیل هر بخش آمده است.‬ ‫۲ –منطقه هشتگرد از نظر پهنه‌بندی اقلیمی انجام شده توسط آقای مهندس کسامیی جزء‬ ‫مناطق با زمستان رسد و تابستان معتدل محسوب می‌شود ومیزان بارندگی ساالنه در آن‬ ‫در حدی است که منی‌توان آن را به طور قطع جزء مناطق خشک کشور محسوب منود‬ ‫(مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن ۰۱۰۲).‬ ‫۳ –نویسندگان: الکه پال وبر، سباستین زیلیش، فیلیپ ویهاگه، ابرهارد رایمر، سحر صدودی،‬ ‫هولگار اولنبورگ‬ ‫۴ –نویسندگان: استفان هایلند، برند دموث‬ ‫۵ – نویسنده: وولف هولگار آرنت‬ ‫۶ – نویسندگان: الکه پال وبر، سباستین زیلیش، فیلیپ ویهاگه‬ ‫۷ – نویسندگان: الکه پال وبر، فیلیپ ویهاگه‬ ‫۸ –توجه به این مطلب الزم است که معامری سنتی ایران از نظر کالبدی مشتمل بر ترکیب‬ ‫فضای باز، نیمه باز و بسته است که در تعامل با یکدیگر قرار می‌گیرند. تناسب و میزان‬ ‫نسبت فضای باز و بسته و همچنین نوع محوریت فضای بسته بنا به رشایط اقلیمی و‬ ‫فرهنگی متفاوت است و حیاط مرکزی تنها یکی از الگوهای فضای باز در برخی مناطق‬ ‫گرم و خشک است که هشتگرد در آن دسته قرار منی‌گیرد. لذا ایده طراحی مذکور نیز از‬ ‫مواردی است که در دست بررسی و مورد بحث می‌باشد. در هر صورت در نظر گرفنت‬ ‫الگوی یکپارچه حیاط مرکزی برای معامری بومی ایرانی صحیح منی‌باشد. ( مرکز تحقیقات‬ ‫ساختامن و مسکن ۰۱۰۲)‬ ‫۹ – نویسندگان: کریستف نیچ گوسن، یورگ هوبر، اشتفان اونگر‬ ‫۰۱ – نویسندگان: شهروز مهاجری، تامارا نونز‬ ‫۱۱ – نویسندگان: الکه برونز، هولگار اولنبورگ‬ ‫۷۸‬ ‫افزایش آگاهی‌های عمومی و فعالیت‌های محیطی تأکید منایند. عالوه بر این، منایشگاه باید‬ ‫با شیوه‌ها و تدابیر مشارکتی ترکیب گردد تا در آن پرسش‌ها و مسائل کلی طراحی منطقه‬ ‫۵۳ هکتاری با شهروندان، منایندگان و متخصصان مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد. اهداف‬ ‫منایشگاه عبارتند از افزایش آگاهی از بهره‌وری انرژی و الگوهای مرصف همسو با اقلیم‬ ‫و نیز وارد کردن تخصص شهروندان شهر جدید هشتگرد به فرایند برنامه‌ریزی جهت باال‬ ‫بردن امکان پذیرش و جذابیت آن. در کنار این طرح، تحقیقی در ارتباط با شهروندان شهر‬ ‫جدید هشتگرد در مورد الگوهای مرصف و آگاهی زیست محیطی انجام شده است. هدف‬ ‫این مطالعه کسب اطالعات بیشرت در مورد درک خاص شهروندان و چارچوب‌های موضوع‬ ‫«الگوهای مرصف همسو با اقلیم» در شهر جدید هشتگرد است. در این راستا الزم است تا‬ ‫نقش تغییرات اقلیمی و مرصف انرژی در زندگی روزمره ساکنین شهر جدید هشتگرد تحلیل‬ ‫گردد. یک تحقیق کیفی در ماه مارس ۹۰۰۲ از ۰۶ نفر از سکنه شهر جدید هشتگرد با استفاده‬ ‫از پرسش نامه‌های ساده انجام گرفته‌است.‬ ‫نتایج اصلی این تحقیق نشان‌داده که دانشی عمومی درباره تغییرات آب و هوایی و نیز تاثیر‬ ‫انسان‌شناختی بر اقلیم که اغلب از سوی رسانه ها انتقال یافته، وجود دارد. نتیجه اصلی دیگر‬ ‫آن بود که متایل به‌رصفه‌جویی انرژی، گاز و آب وجود دارد، اما ناکارآمدی‌های ساخت‌وساز‬ ‫و ضعف‌های ساختاری مانع آن می‌گردد. این نتایج به‌طور آشکار، تدابیر و برنامه‌ریزی‌های‬ ‫مفروض منطقه ۵۳َ هکتاری را تأییر کرده و در آینده نیز، می‌بایست با ساکنین شهر جدید‬ ‫هشتگرد، مورد تبادل نظر قرار گیرد.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫زیرزمینی مهم است. در همین راستا آب بارندگی جمع شده از بام‌ها و خیابان‌ها در یک‬ ‫سیستم جداگانه جمع‌آوری شده و ترجیحاً پس از فرآوری برای تغذیه آب‌های زیرزمینی‬ ‫استفاده خواهد شد.‬ ‫محیطی۱۱‬ ‫ارزیابی زیست‬ ‫طبق اصل ۰۵ قانون اساسی ایران «حفظ محیط زیست یک وظیفه عمومی به شامر می‌آید»‬ ‫)9002 ‪ .(DoEb‬محیط زیست وجوه مختلف و خدمات بوم شناختی متعددی را دربر‬ ‫می‌گیرد. )4002 ‪ .(von Haaren‬این موارد مشتمل بر عملکرد سکونتی، تامین آب پاکیزه،‬ ‫نقش واسط تصفیه‌کنندگی و شیمیایی خاک و مواردی از این دست می‌باشد. هدف توسعه‬ ‫شهری پایدار باید به حداقل رساندن تاثیرات منفی بر روی این عملکردها باشد. تحلیل نیازها‬ ‫و حساسیت‌های حفاظتی نسبت به دامنه وسیعی از موضوعات زیست محیطی (گیاهان،‬ ‫جانوران، خاک، آب‌های زیرزمینی/سطحی، اقلیم، بهداشت انسانی، کاالهای فرهنگی)،‬ ‫پیش‌رشطی برای ارزیابی تاثیرات بالقوه یک پروژه برنامه‌ریزی شده است. آگاهی در مورد‬ ‫تاثیرات کلیدی عوامل طبیعی، برنامه‌ریزان یک پروژه را قادر می‌سازد تا از پیش، گام‌های‬ ‫محتاطانه‌ای بر‌دارند تا از تاثیرات ناخواسته اجتناب کرده، آن را به حداقل رسانند و در نهایت،‬ ‫آن‌ها را جربان منایند. در این خصوص، توجه ویژه‌ای به مناطق رشقی منطقه ۵۳ هکتاری به‬ ‫دلیل وجود آب و پوشش گیاهی نسبتأ گسرتده شامل باغات و نقاط سبز شده است. بر پایه‬ ‫این تحلیل، اقدامات و تدابیری مطرح گردید تا تأثیرات منفی زیست‌محیطی منطقه منونه‬ ‫۵۳ هکتاری را تقلیل دهد، مثل کاهش نفوذناپذیری خاک، کاهش استفاده و اشغال زمین‬ ‫برای مقاصد ساختامنی، بازگرداندن و تصفیه آب‌ بارندگی جهت احیای آب‌های زیرزمینی و‬ ‫مالحظه مسایل اقلیمی محلی (کیفیت هوا، تامین هوای خنک/تازه و فشار گرمای شهری).‬ ‫تدابیر کاهشی مذکور در رابطه با پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری هم می توانند در فرایند طرح‬ ‫و اجرا با آن تلفیق گردند و هم در فرایندهای بعدی برنامه‌ریزی جهت اجرا و تحقق‌پذیری‬ ‫(طرح تفصیلی) مد‌نظر قرار گیرند. همچنین، گفتگو در رابطه با مکان‌یابی مجدد یک خیابان‬ ‫که تأثیرات قابل‌مالحظه‌ای را بر ساختارهای مسکونی فعلی بر جای می‌نهد، به انجام رسیده‬ ‫است.‬ ‫مشارکت شهروندی‬ ‫در قالب بعد افزایش آگاهی، طرح برپایی منایشگاهی جهت افزایش اطالعات زیست‬ ‫محیطی درخصوص پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری مطرح گردیده است. این طرح در نظر دارد‬ ‫منایشگاهی از نقشه‌های منطقه ۵۳ هکتاری جهت افزایش آگاهی محیطی و فعال منودن‬ ‫شهروندان ایجاد مناید. تصاویر و متون می‌بایست متناسب با مخاطبین عام باشند و بر‬ ‫۵۸‬ ‫مخزن گرمایشی، مدل شبکه گرمایشی ناحیه‌ای برای سایت ۵۳ هکتاری، مدل کمک‌رسمایشی‬ ‫غیر مرکزی خورشیدی و مجموعه‌ای از مدل‌های ساده شده ساختامنی حرارتی بود.‬ ‫فاضالب۰۱‬ ‫سیستم‌های بهینه آب و‬ ‫فرم مرتاکم و با کاربری مختلط شهری با یک طرح دفع فاضالب کارآمد همراه می‌گردد. اصل‬ ‫مهم طرح دفع فاضالب توجه به رشایط محلی چون آب و هوا، دسرتسی به منابع آب، خطر‬ ‫زلزله، فرهنگ و کاهش تقاضای انرژی و آب شیرین بدون آسیب زدن به آسایش است. به‬ ‫عالوه جهت پوشش نیازهای ویژه شهرهای جدید، این طرح باید سازش‌پذیر و منعطف باشد.‬ ‫طرح فاضالب مورد نظر شامل گردآوری جداگانه دو جریان مختلف «فاضالب خاکسرتی» و‬ ‫«فاضالب سیاه» می باشد.‬ ‫فاضالب خاکسرتی که از حامم، سینک‌ها و ماشین‌های ظرف‌شویی و لباس‌شویی تولید‬ ‫می‌شود به صورت جداگانه جمع‌آوری شده و درون تاالب‌های مصنوع غیر مرکز فرآوری‬ ‫می‌شود. فاضالب خاکسرتی فرآوری شده می‌بایست مجددا ً در قالب آب مرصفی جهت آبیاری‬ ‫‪Greywater‬‬ ‫‪Treated greywater for reuse‬‬ ‫‪Central wastewater‬‬ ‫‪treatment plant‬‬ ‫‪Blackwater‬‬ ‫سیست ‌های آب و فاضالب‬ ‫م‬ ‫یا تغذیه دریاچه‌های مصنوعی استفاده شود. فاضالب سیاه که از توالت‌ها و آشپزخانه تولید‬ ‫می‌شود در یک سیستم جداگانه جمع‌آوری می‌شود و می‌تواند در یک تاسیسات مرکزی‬ ‫تصفیه فاضالب فرآوری گردد. بسته به فناوری به‌کار گرفته شده و درجه فرآوری، این آب‬ ‫می‌تواند برای کاربرد مجدد آماده شود. امکان دیگر می‌تواند تصفیه نسبی این آب و کاربرد‬ ‫آن برای تغذیه آب زیرزمینی باشد. این امر با توجه به کاهش روزافزون سطح آب‌های‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫حجم برای هر واحد مسکونی، بهره‌گیری از خورشید را فراهم می‌آورد. یک راه‌پله مرکزی‬ ‫چونان عنرصی عمودی دسرتسی به حداقل دو واحد در هر سطح را ایجاد می‌کند. استقرار‬ ‫حوزه های سکونتی در اطراف حیاط مرکزی، نیاز به محرمیت در سنت اسالمی را با مزایای‬ ‫‌‬ ‫اقلیمی مذکور تلفیق می‌کند. با عنایت به خطر زمین‌لرزه و جهت دستیابی به بهره‌وری‬ ‫اقتصادی، سازه انتخابی با دیوارهای آجری و دال‌های بتنی ساخته خواهد شد.‬ ‫انرژی۹‬ ‫سیستم تامین‬ ‫عامل مهم دیگر جهت تحصیل بهره‌وری انرژی، با انتخاب سیستم تأمین انرژی مناسب و‬ ‫فناوری‌های مربوط به آن، مرتبط است: اولین گام برای توسعه و طراحی سیستم تأمین انرژی‬ ‫مرکزی، نیمه مرکزی و غیر مرکزی، تحلیل شبیه‌سازی تفضیلی است که تقاضا و میزان گرمایش‬ ‫و رسمایش مورد نیاز را برای هر گونه مسکونی تعیین می‌مناید. در این راستا، مدل‌های‬ ‫سه‌بعدی تفضیلی در ‪ ECOTECT‬تهیه شد و برای تحلیل شبیه‌سازی گرمایشی نرم‌افزار‬ ‫‪ ENERGYPLUS‬به‌کار گرفته شد. بر پایه نتایج محاسبات انرژی گونه‌های متعدد مسکونی،‬ ‫تقاضای انرژی کلی برای هر زیرمحله و کل منطقه ۵۳ هکتاری محاسبه گردید. سپس تأثیر‬ ‫عامل نور روز در طبقه اول ساختمان مسکونی ۵/۷ متری‬ ‫آفتاب بر جبهه بازتر غربی و بسته تر رشقی شبیه‌سازی شده و تعیین گردید. به‌عالوه، مزایا‬ ‫و معایب فناوری‌های مختلف جهت انتقال انرژی از سیستم‌های تأمین انرژی به فضاهای‬ ‫حرارتی ساختامن‌های مسکونی (سقف‌های رسمایشی، ابزارهای مکش گرمایشی و رسمایشی‬ ‫و غیره) تحلیل شد. اولین مدل شبیه‌سازی برای سیستم تامین انرژی مرکزی مبتنی بر نرم افزار‬ ‫‪ MODELICA‬ایجاد گردید. زیر‌مدل‌های این مدل، مدل مرکزی انرژی با تاسیسات تولیدی و‬ ‫۳۸‬ ‫چیدمان افقی عملکردهای بزرگ‌تر و ترکیبی ظریف‌تر و عمودی از کاربری‌های کوچک‌تر در‬ ‫واحد همسایگی پیشنهاد می‌گردد. طرح‌ مفهومی کاربری اراضی در رابطه با طرح مفهومی‬ ‫حمل‌و‌نقل عمومی شهری و راه‌های پیاده و دوچرخه تعریف می‌شوند تا ترافیک سواره‬ ‫کاهش یابد. نتیجه این راهکار گسرتده در طرح مفهومی کاربری‌اراضی پیشنهادی عبارتست‬ ‫از: تسهیالت رفاهی-اجتامعی بیشرت که دقیقاً در مرکز منطقه ۵۳ هکتاری قرار می‌گیرند و‬ ‫مرکزیت اجتامعی محله را تشکیل می‌دهند، یک مسجد با عملکردهای فرهنگی متصل به‬ ‫آن، یک کودکستان و یک مدرسه ابتدایی. این مرکز اجتامعی، قابلیت دسرتسی پیاده اغلب‬ ‫ساکنان را (حوزه پوشش ۰۰۳ مرت) تضمین کرده و به سیستم حمل‌و‌نقل عمومی متصل‬ ‫است. عملکردهای تجاری بزرگرت با پوشش محلی یا منطقه‌ای مثل یک مرکز خرید منطقه‌ای،‬ ‫ساختامن اداری بزرگرت و یک مدرسه راهنامیی در حاشیه محله قرار گرفته‌اند. این امر،‬ ‫آمدو شد موتوری را خارج از محله نگه‌می‌دارد و دسرتسی کارآمد به حملو‌نقل عمومی‬ ‫‌‬ ‫را تضمین می‌کند و به‌عالوه چهره‌ای با‌نشاط و خوانا از محله خلق می‌مناید. در مقیاس‬ ‫محله‌ای، عملکردهای تجاری و اجتامعی کوچک برای نیازهای روزانه ساکنین ایجاد می‌شوند.‬ ‫نواحی خاصی در سطح همکف ساختامن‌های مسکونی و متمرکز در حیاط، حیاط‌های مرکزی‬ ‫سایه‌داری را خلق می‌کنند که چونان مرکز هر زیر محله عمل می‌کنند. فضایی با مساحت ۰۱‬ ‫در‌صد سطح ساخته شده برای عملکرد تجاری نیز درون هر یک از حوزه‌های ترکیبی توصیه‬ ‫می‌شود.‬ ‫معامری سازگار با منطقه‬ ‫گونه مسکونی تاثیر زیادی بر مرصف انرژی دارد. گونه بسیار متناسب برای مناطق نیمه‌خشک‬ ‫و خشک، خانه حیاط‌دار سنتی است )5002 ‪ .(Edwards et al‬بنای دارای حیاط مرکزی‬ ‫اصلی‌ترین گونه‌شناسی شهرهای اسالمی منطقه‌گرا است چرا که نیاز به محرمیت را تامین‬ ‫منوده و متناسب با اقلیم گرم است۸. حیاط مرکزی امکان حرکت همرفتی هوا را فراهم منوده‬ ‫و عاملی اساسی برای رسمایش طبیعی است )6891 ‪ .(Fathy‬مزیت دیگر آن این است که‬ ‫حیاط مرکزی با ابعاد کوچک مستقیامً در معرض نور آفتاب قرار منی‌گیرد. در طراحی خانه‬ ‫برای منطقه ۵۳ هکتاری با تأویلی معارص از خانه حیاط مرکزی و با جهت‌گیری غالب به‬ ‫)‪۷(Regionally adapted Architecture‬‬ ‫سمت جنوب، از مزایای این الگوی بومی، بهره گرفته شده‌است. خانه حیاط مرکزی مدرن دو‬ ‫تا چهار طبقه از یک محور ۶ مرتی رشوع می شود و بین ۵/۱ مرت تا حداکرث ۵۱ مرت پهنا خواهد‬ ‫داشت. قطعات زمین ۰۲ تا ۵۳ مرت عمق داشته و غالباً کشیدگی شاملی-جنوبی دارند. احجام‬ ‫ساختامنی دارای حیاط مرکزی و فرورفتگی‌هایی است تا سطح رو به جنوب افزایش‌یافته و‬ ‫میزان بهره‌گیری از خورشید به عنوان انرژی دریافتی افزایش یابد. سازماندهی کامالً عمودی‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫یکپارچگی فضایی افقی در شهر جدید هشتگرد، منطقه پایلوت ۵۳ هکتاری با سیستم‌های‬ ‫حمل‌و‌نقل پر ظرفیتی همچون اتوبوس شهری یا اتوبوس رسیع‌السیر پوشش داده خواهد‬ ‫شد که بعدها با ایجاد حمل‌و‌نقل ریلی که متصل به خط مرتوی هشتگرد-کرج-تهران و شهر‬ ‫قدیم است، تکمیل خواهد گردید. مناطق مسکونی و مرکز حوزه ۵۳ هکتاری را خطوط‬ ‫مینی‌بوس پوشش می‌دهند که برای متام ساکنان، امکان دسرتسی به ایستگاه حمل‌و‌ عمومی‬ ‫در فاصله‌ای کمرت از ۰۵۲ مرت را فراهم می‌سازند. جهت کاهش ترافیک در درون منطقه‬ ‫منونه و حامیت از برنامه فوق، ایجاد پارکینگ‌های حاشیه‌ای در سطح مسیر‌های این منطقه‬ ‫امکان‌پذیرخواهد بود. پارک درون منطقه پایلوت می‌تواند در پارکینگ‌های زیرزمینی زیر‬ ‫ساختامن‌های مسکونی صورت پذیرد. به‌عالوه رضیب سطح پارکینگ برای هر خانوار به ۲/۰‬ ‫محدود خواهد بود. (این عدد در تعامل با طرف ایرانی به ۱ تغییر یافته است، مرکزتحقیقات‬ ‫ساختامن و مسکن)‬ ‫طرحواره کاربری مختلط‬ ‫طرح‌های شهری، معامری، منظر و حمل‌و‌نقل باید با طرح کاربری مختلط ترکیب گردند.‬ ‫)‪۶(Mixed Landuse Scheme‬‬ ‫خانه سازی حیاط مرکزی دار معاصر‬ ‫عالوه‌بر معیارهای شناخته‌شده‌ای چون افزایش رسزندگی و کیفیت شهری، کاربری‌های‬ ‫مختلط در محیط‌های شهری مرتاکم، قابلیت‌های باالیی را برای تقلیل مرصف انرژی فسیلی‬ ‫و انتشار گازهای گل‌خانه‌ای فراهم می‌آورند. )0002 ‪ .(BBR‬این ایده درمجموع، مرتبط‬ ‫با کاربری اراضی ‌بهینه برای کوتاه‌ترشدن سفرها و کاربرد روزافزون حمل‌و‌نقل عمومی‬ ‫است. این رویکرد به ارائه طرحی مفهومی برای منطقه ۵۳ هکتاری می‌انجامد که در آن‬ ‫۱۸‬ ‫نگهداری است که این امر شامل انتخاب گیاهان مناسب (بومی یا سازگار‌شده) به‌منظور‬ ‫کاهش مرصف آب است.‬ ‫تنها فاضالب خاکسرتی جهت آبیاری گیاهان مرصف خواهد شد که از تاالب‌های ساخته شده‬ ‫به دست خواهد آمد. به عالوه، سیستم‌های آبیاری رصفه‌جو نصب خواهند گردید. به‌علت‬ ‫کاهش تقاضای آب و همچنین غیر‌متمرکز ‌بودن تاالب‌های ساخته‌شده نیاز به پمپاژ نیز‬ ‫کاهش‌‌یافته، و متعاقب آن، مرصف انرژی هم تقلیل خواهد یافت.‬ ‫محیطی )‪۵(Eco-Mobility and Transportation‬‬ ‫حمل‌و‌نقل و جابجایی زیست‬ ‫رویکرد حمل‌و‌نقل در منطقه ۵۳ هکتاری کاهش طول سفر و از این طریق رصفه‌جویی‬ ‫انرژی و به حداقل رساندن انتشار گازهای گلخانه‌ای است. شیوه در نظر گرفته‌شده ترکیبی‬ ‫از «کشش» و «رانش» (‪ )Pull and Push Strategy‬با به‌کارگیری راهکارهای نرم و سخت‬ ‫(‪ )Hard and Soft Policies‬است. از آنجایی که ساکنین جدید، اغلب از تهران بزرگ یا‬ ‫دیگر مراکز شهری هستند رویکرد «رانش» در آغاز روی تغییر عادات جاری جابجایی مترکز‬ ‫می‌کند. برای تحقق این امر، به مدیریت جابجایی به عنوان اصلی‌ترین رکن سیاست‌های‬ ‫نرم پرداخته خواهد شد. یکی از اصلی‌ترین ابزارهای آن ارائه بسته جابجایی است که حاوی‬ ‫فرم شهری متراکم‬ ‫اطالعات، خدمات و مشوق‌هایی برای ساکنین جهت تغییر حرکت به سوی حملو‌نقل زیست‬ ‫‌‬ ‫محیطی است. ارائه بسته‌ای‌ویژه برای شهروندان هشتگردی جهت کمک به آنها برای تغییر و‬ ‫تنظیم عادت جاری رفتار جابجایی‌شان اهمیت باالیی دارد. این سیاست‌های نرم می بایست‬ ‫با سیاست‌های سخت ترکیب شوند. فراهم‌‌آوردن حمل‌و‌نقل عمومی جذاب، مسیرهای پیاده‬ ‫و دوچرخه و نیز یک سیستم اطالع‌رسانی موثر، پیش‌نیازی گریز ناپذیرند. برای تضمین‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫است. در نتیجه سهم فضاهای ساختهنشده، [در مقایسه با سطح پیشبینی شده] طرح جامع‬ ‫رشکت عمران شهرهای جدید، بیشرت است. این فضاهای باز، میتوانند به صورت بالقوه‬ ‫خرداقلیم موجود را از طریق کاهش تاثیرات گرمایشی و تنش حرارتی بهبود بخشند، اگرچه‬ ‫تاثیرات اقدامات برنامهریزی بر خرداقلیم منطقه از قبیل سایهاندازی، بویژه مجاور مناطق‬ ‫مسکونی هنوز میبایست با نرم افزار ‪ ENVI-met‬سنجیده شود. چنانچه شبیهسازیها تنها‬ ‫تعدیل حداقلی رشایط خرداقلیمی را تایید کنند، تدابیر فنیای همچون سایهاندازی در بافت‬ ‫ایجاد خواهد شد. رسانه فضای باز و سبز ۷ مرتمربع با ارجاع به مقررات و دستورالعملهای‬ ‫ایران و آملان درنظر گرفته شده است. ارزیابی مبتنی بر پایداری برای تعیین مناطق مناسب‬ ‫برای فضاهای تفریحی در مجاورت مناطق مسکونی نشاندهنده امکان بروز مشکل با توجه‬ ‫تصویر سه بعدی کانسپت شهری منطقه ۵۳ هکتاری‬ ‫به شیب مناطقی در درون این منطقه میباشند. فضاهای بازی که برای انجام اوقات فراغت‬ ‫در همسایگی مناطق مسکونی مناسب نیستند، بهواسطه تحلیلهای صورت گرفته شناسایی‬ ‫شدهاند. بهاینصورت، نواحی مناسب ساختهنشده در شهر جدید هشتگرد، برای تأمین حوزه‬ ‫تفریحی برای همه ساکنین (از جمله ساکنین منطقه ۵۳ هکتاری)، شناسایی می گردد. یکی‬ ‫دیگر از اهداف اصلی توسعه فضاهای باز و سبز، کاهش مرصف آب در بخش حفظ و‬ ‫۹۷‬ ‫کرده و کاهش سطح زیرساختها را ممکن می سازد. این موضوع از اهمیتی باال برخوردار‬ ‫است چرا که همبستگی میان تراکم و شکل شهری از ملزومات دستیابی به بهرهوری انرژی‬ ‫است. بهعالوه شکل مرتاکم شهری به رسانهفضایی پایینتری در کل محله و منطقه ترافیکی‬ ‫انجامیده و بدینسان تاثیرات منفی بر خاک (از دست رفنت عملکرد بومی، عملکرد نگهداری‬ ‫آب باران و نقش تصفیه ای و واسط شیمیایی خاک) را کاهش میدهد)8991 ‪Köppel et al‬‬ ‫4002 ‪ .(von Haaren‬همچنین شکل شهری مرتاکم واجد چگالی گرمایشی باالتر بوده و‬ ‫برای سیستمهای تامین شبکه انشعابی مطابق با بهرهوری انرژی کارآمدترند )1002 ‪.(BBR‬‬ ‫سازماندهی بلوکهای ساختامنی، مؤید شکل مرتاکم هستند، چرا که قطعات، باریک و عمیق‬ ‫بوده و دارای میانگین نسبت حجم به سطح ۵/۰ می باشند.‬ ‫کانسپت شهری منطقه ۵۳ هکتاری‬ ‫(‪۴)Extensive landscape‬‬ ‫طراحی منظر پراکنده‬ ‫تراکم ناخالص شهری پیشنهادی، برابر با ۸۲۲ نفر در هکتار است. این بدان معناست که تراکم‬ ‫طرح جامع اولیه مورد عمل رشکت عمران شهرهای جدید میتواند با فرم شهری مرتاکمتر و‬ ‫کاهش سطح زیر ساخت حاصل گردد. این به معنی ۶۵ درصد سطح زیر ساخت فعلی در‬ ‫مقایسه با ۲۷ درصد سطح زیر ساخت پیشنهادی طرح جامع رشکت عمران شهرهای جدید‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫اقلیمی۳‬ ‫طراحی‬ ‫اصل راهنامی طرحواره طراحی شهری، توسعه یک محله شهری پایدار و منطبق بر بهره‌وری‬ ‫انرژی برای ۰۰۰۸ ساکن (حدود ۰۰۰۲ واحد مسکونی) است. رویکرد طراحی شهری بر‌آمده‬ ‫از منطق فضایی و عملکردی شهر سنتی اسالمی، به دنبال ایجاد یک الگوی شهری مرتاکم و‬ ‫کامال خوانا با سلسله مراتبی از فضاها و نظام دسرتسی عمومی، نیمه خصوصی و خصوصی‬ ‫است. رویکرد طراحی شهری انتخابی را می‌توان «کم ارتفاع-پر تراکم» نامید که مشخصاً به‬ ‫فرم شهری سنتی منطقه‌ای اشاره دارد. این رویکرد مبتنی بر راهربدهای طراحی پیشین شهر‬ ‫سنتی، مانند کاهش تاثیر مستقیم تابش خورشید با به حداقل رساندن میزان سطوح ساختامن‬ ‫که در معرض تابش قرار دارد، می‌باشد. به عالوه، این رویکرد آسایش اقلیمی فضاهای باز را‬ ‫از طریق سایه‌اندازی، (به‌گونه‌ای که در تحلیل‌های سایه اندازی شبیه‌سازی شده با ابزار نرم‬ ‫افزاری ‪ ECOTECT‬آزموده شده است)، تامین می‌کند. توده‌های ساختامنی در چهار ردیف‬ ‫که از شامل به جنوب منطقه کشیده شده‌اند و در لبه‌ها واقعند سازماندهی شده‌اند. ۸۲‬ ‫خوشه‌شهری مرتاکم، بادهای اصلی غربی و شامل غربی و نیز بادهای گرم و غبارآلود جنوب‬ ‫رشقی ماه‌های تابستان را تا حدودی سد ایجاد می‌کنند. بادهای خنک‌تر شاملی-جنوبی از‬ ‫طریق معابر دسرتسی اصلی و یک فضای باز مرکزی هدایت می‌شوند. خط آسامن کوتاه‬ ‫محله (بناهایی با حداکرث چهار طبقه) تابع توپوگرافی سایت بوده و حرکت آزاد هوا بر‬ ‫روی شهر را که برای تامین هوای تازه از اهمیت باالیی برخوردار است امکان‌پذیر می‌سازد.‬ ‫محاسبه تأثیرات خرد اقلیم با ابزار شبیه ساز ‪ ENVI-met‬و مدل اقلیمی منطق ‌ای ‪REMO‬‬ ‫ه‬ ‫شبیه‌سازی می‌شود. عالوه‌ بر مزایای ریخت‌شناسانه، تراکم شهری مورد نظر (نسبت ۶/۱)‬ ‫پیش‌نیازی برای خانه‌سازی با قابلیت بهره‌وری انرژی از منظر حمل‌و نقل است، چرا که نسبت‬ ‫مستقیم میان تراکم و مرصف انرژی در میزان تقاضای حمل‌و نقل وجود دارد. ساختارهای‬ ‫شهری مرتاکم درکنار فراهم آوردن مؤثر و کارای امکانات حمل‌و نقل عمومی در ساختارهای‬ ‫شهری مرتاکم و محدود منودن کاربرد اتومبیل می‌تواند منجر به کاهش ترافیک در شهر گردد؛‬ ‫که این امر با تحقیقات مرتبط با ترافیک اثبات گردیده‌است. شبیه‌سازی‌های در حال انجام،‬ ‫این ارتباطات را در مورد منطقه ۵۳ هکتاری خواهند سنجید.‬ ‫هر خوشه (حدودا ً ۰۰۱ مرت در۰۶ مرت) دارای یک حیاط مرکزی (۵۱ مرت در ۰۳ مرت) است‬ ‫و چهار گروه ساختامنی حول حیاط مرکزی قرار می‌گیرند. حیاط‌ها فضای درونی هر‬ ‫زیر‌همسایگی بوده و همچون یک فضای نیمه عمومی برای ساکنین عمل می‌کند. خوشه‌ها‬ ‫به صورت پیاده یا دوچرخه از طریق یک گذر شش مرتی منشعب از محور دسرتسی محله و‬ ‫نیز یک مسیر شاملی- جنوبی که آن هم برای پیاده و دوچرخه قابل استفاده‌است، به خوبی‬ ‫در دسرتس‌اند. این سیستم دسرتسی درونگرا امکان ایجاد یک بافت شهری مرتاکم را فراهم‬ ‫۷۷‬ ‫¨ سبب افزایش آگاهی میگردد، چرا که اهداف پروژه پایلوت در فرایند برنامهریزی با آن‬ ‫سازگار میگردد (از طریق حلقه بازخوردها)‬ ‫¨ بهدنبال بسط ارتباطات درون پروژه است، چرا که در فرایندی گفتامنی که برانگیزنده تبادل‬ ‫میان همکاران است رشح و بسط مییابد‬ ‫¨ این یک پروژه الگو است و بدینسان خود را از روزمرگی معمول جدا منوده و امکان‬ ‫رویکردهای خالقانه و نو را فراهم میآورد‬ ‫¨ بسرت آزمایشی جهت رشح و بسط رویکردهایی برای طرح راهحلهای بعدی فراهم میآورد.‬ ‫روششناسی و سازماندهی‬ ‫از منظر روششناسی، فرایند طراحی و ارزیابی پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری پیچیده بوده و براساس‬ ‫رویکرد اتخاذ شده در راستای ابعاد مختلف پروژه شکل گرفته است. در این راستا روششناسی‬ ‫پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری در ابعاد «برنامهریزی و طراحی» و «شبیهسازی» به عنوان یک منونه‬ ‫ارائه خواهد شد. در کل، رویکرد طراحی و شبیهسازی پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری مشتمل بر سه‬ ‫جزء «برنامهریزی و طراحی» ، «شبیهسازی» و «مستندسازی و تحلیل» است. این گسرته ها به‬ ‫صورتی موازی تکمیل میشوند، اگر چه همه آنها در فرایندی خطی اجرا منیگردند. منودار زیر‬ ‫‪Planning‬‬ ‫‪3. Implementation‬‬ ‫‪Guidelines‬‬ ‫‪Realization‬‬ ‫‪Urban‬‬ ‫‪Planning‬‬ ‫‪Guidelines‬‬ ‫‪Realization‬‬ ‫‪Object‬‬ ‫‪Planning‬‬ ‫‪2. (Re-)design‬‬ ‫‪1. Objectives Definition‬‬ ‫‪Design Change‬‬ ‫‪Solution‬‬ ‫‪Evaluation of‬‬ ‫‪Simulation‬‬ ‫‪Design‬‬ ‫‪Scenarios‬‬ ‫‪Design‬‬ ‫‪Criteria‬‬ ‫‪Objectives‬‬ ‫‪Simulation‬‬ ‫‪3. Evalution and Transfer‬‬ ‫‪Set of‬‬ ‫‪Simulation‬‬ ‫‪Tools‬‬ ‫‪Evaluation‬‬ ‫‪2. Simulation‬‬ ‫‪1. Indicator Definition‬‬ ‫‪Simulation‬‬ ‫‪Objective‬‬ ‫‪Indicators‬‬ ‫‪Impact‬‬ ‫‪Indicators‬‬ ‫‪Documentation+ Analysis‬‬ ‫‪Monitoring, GIS + Information Database‬‬ ‫+ ‪Monitoring, GIS‬‬ ‫‪Information Database‬‬ ‫‪Monitoring System‬‬ ‫رویکرد روششناسی طراحی، شبیهسازی و مستندسازی پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری‬ ‫فرایند ساده شده روش کار و وابستگیهای چند جانبه میان آنها را نشان میدهد.‬ ‫نتایج‬ ‫در بخش بعدی اصول و ایدههای پایه طراحی شهری رشح داده میشود، چرا که این موارد‬ ‫نتایج اصلی پروژه پایلوت تا مرحله کنونی راتشکیل میدهند.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫پایلوت ۵۳ هکتاری اعامل می‌گردد. نتیجه امر می‌بایست در نهایت طبق اهداف پروژه‬ ‫ارزیابی و سنجیده شود. دومین هدف اصلی، استخراج دستورالعمل‌ها و راهنامهایی جهت‬ ‫برنامه‌ریزی و طراحی مبتنی بر بهره‌وری پایدار انرژی در ایران، براساس برنامه‌ریزی‌های‬ ‫انجام‌شده در پروژه است. سوم اینکه اقدامات می‌بایست به قواعد و راهکارهای جدید‬ ‫برنامه‌ریزی (یا حداقل اصالح راهکارهای موجود) در سطح محلی، منطقه‌ای و حتی ملی‬ ‫منتهی شود. اصلی‌ترین حوزه بررسی پرسش‌های تحقیق، مطالعه موردی منطقه ۵۳ هکتاری‬ ‫است که در شهر جدید هشتگرد، در هشتاد کیلومرتی غرب تهران واقع است. از منظر‬ ‫تحقیقاتی، پروژه شهرهای جوان، به جهت تلفیق دامنه وسیعی از مزایا از اهمیتی ویژه‬ ‫برخوردار است:‬ ‫¨ همچون ابزاری برای گردآوری اطالعات عمل می‌کند، چرا که رشایط محلی را به گونه‌ای‬ ‫کارآمد روشن می‌سازد.‬ ‫منطقه ۵۳ هکتاری در شهر جدید هشتگرد‬ ‫¨ واجد خصلتی منونه‌ای است و بدین سان دارای یک وظیفه کامالً مشخص بوده و گروه‬ ‫کاری و بودجه ثابتی دارد.‬ ‫¨ تابع روش «پژوهش با طراحی» است، بازخوردهای مداوم میان طراحی و ارزیابی علمی‬ ‫را پوشش می‌دهد تا به راه‌حل‌های قابل اجرا و عینی دست یابد‬ ‫۵۷‬ ‫پروژه پایلوت منطقه ۵۳ هکتاری‬ ‫ویراستاران: الکه پال وبر | سباستین زیلیش | هولگار اولنبورگ۱‬ ‫توضیحات و اهداف‬ ‫سایت این پروژه در جنوب شهر جدید هشتگرد واقع شده‌است و از سوی رشکت عمران‬ ‫شهرهای جدید جهت سکونت حدودا ً ۰۰۰۸ نفر تعیین گردیده است. این منطقه حوزه‬ ‫اصلی تحقق عملی پروژه در راستای توسعه و اجرای زیرساخت‌های شهری نوین، برنامه‌ریزی‬ ‫فیزیکی و نقشه‌های طراحی برای ساخت مسکن پایدار و مطابق با بهره‌وری انرژی در‬ ‫شهرهای جدید است. این ناحیه همچون آزمایشگاهی خواهد بود تا تدابیر برنامه‌ریزی و‬ ‫طراحی که در اصل هدف آن کنرتل خروج گازهای گلخانه‌ای است، در آن مورد مطالعه و‬ ‫اجرا قرارگیرد و بدین‌سان بر بهبود تدابیر در سطح محله مترکز شود. از میان تعداد وسیعی از‬ ‫تدابیر منطقه‌ای شناخته‌شده و آزموده‌شده، تدابیر کاهشی تخصصی در مقیاس شهری، مثل‬ ‫تراکم ساختامنی و یا حمل‌و‌نقل عمومی کارا )0002 ‪ (Breheny 1992, Jenks et al‬انتظار‬ ‫می‌رود که نوآوری‌های علمی - فنی و رویه‌ای در ایران از طریق یکپارچگی راهربدی رشته‬ ‫مورد نیاز، صورت گیرد که در نهایت به یک رویکرد چند‌مقیاسی در سطوح متعدد (از مقیاس‬ ‫کل شهر تا یک واحد منفرد) جهت دستیابی به یکپارچگی راهربدهای توسعه خودبسنده،‬ ‫بهره‌ورانه و سازگار (برای منونه ترکیب مرصف مناسب منابع، مرصف انرژی بهره ورانه و‬ ‫چرخه زندگی سازگار) منتهی می‌گردد. بدین سان، توسعه این منطقه با رویکردی فرارشته‌ای‬ ‫صورت می‌گیرد که در آن سعی می‌شود تا ابعاد برنامه‌ریزی شهری، طراحی شهری، معامری،‬ ‫طراحی منظر، برنامه‌ریزی حمل‌‌و‌نقل و مدیریت حمل‌و‌نقل، اقلیم‌شناسی شهری، مدیریت‬ ‫آب و مدیریت انرژی به هم مرتبط و متصل گردند. عالوه بر آن، ارزیابی زیست محیطی،‬ ‫مشارکت، توامنندسازی و نظارت و پایش همزمان، به‌عنوان تدابیر تکمیلی، اعامل می‌گردند.‬ ‫پروژه پایلوت منطقه ۵۳ هکتاری سه هدف عمده را دنبال می‌کند:‬ ‫اول این‌که، پروژه به‌دنبال تعریف یک شکل شهری مناسب، به‌منظور دستیابی به بهره‌وری‬ ‫انرژی در اقلیم گرم۲ و زمینه فرهنگی ایران می‌باشد. دراین راستا، معیارهایی برای [بهینه‌سازی‬ ‫مرصف] انرژی تبیین شده و طرح با اهداف و شاخص‌های مربوطه سازگار می‌گردد. از این‬ ‫منظر، تدابیر برنامه‌ریزی و طراحی مناسب مورد پژوهش قرار گرفته و سپس در شکل پروژه‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫بهبود مقاومت در برابر زلزله، از طریق جایگزین کردن آجرهای سنگین با مصالح ساختامنی‬ ‫سبکی همچون پانل های گچی (گچ تخته) حاصل می‌شود. پس از تکمیل برنامه‌ریزی اجرایی‬ ‫در اوایل سال ۷۰۰۲، قرار بر آن شد که اجرای ساختامن از فاز اولیه پروژه آغاز گردد. این‬ ‫ساختامن دو طبقه می‌بایستی بر روی زمینی که به «مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن» در‬ ‫تهران تعلق دارد، ساخته شده و بعنوان ساختامن اداری و منایشگاهی برای مرکز تحقیقات‬ ‫ساختامن و مسکن مورد استفاده قرار گیرد.‬ ‫متعاقب فاز طراحی، رشکای ایرانی و آملانی، درگیر تهیه جزئیات هزینه‌های اجرا و مصالح‬ ‫به‌کار‌رفته در ساختامن شدند. در ماه می ۹۰۰۲، مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن و دانشگاه‬ ‫فنی برلین موافقت کردند که ساختامن فناوری نوین در سایت مرکز تحقیقات ساختامن و‬ ‫مسکن اجرا گردد.‬ ‫یکی از نکات اساسی تحقیق در پروژه پایلوت فناوری نوین، رسمایش خورشیدی می‌باشد،‬ ‫تکنیکی که از انرژی خورشیدی برای تهویه مطبوع استفاده می کند. با این نوع تهویه مطبوع،‬ ‫مرصف انرژی تا حد ۰۹ درصد کاهش می‌یابد. منونه‌های اساسی متعددی از تکنولوژی‬ ‫رسمایشی خورشیدی وجود دارد، از جمله رسمایش جذبی، سیستم رسمایشی دسیکنت‬ ‫)‪ ،(Desiccant Cooling‬رسمایش تربیدی )‪ (Vapor Compression Cooling‬و غیره. در‬ ‫این پروژه، گروه کاری عمدتاً توجه خود را بر سیستم رسمایش جذبی خواهد گذاشت. از‬ ‫آنجا که ماشین‌آالت الزم برای مصارف کوچک هنوز توسعه نیافته‌اند، در حال حارض رسمایش‬ ‫خورشیدی عمدتاً در واحدهای ساختامنی بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرند. لذا رویکرد‬ ‫اصلی این طرح، بهینه‌سازی اندازه و بازدهی این واحدها برای استفاده از سیستم رسمایش‬ ‫خورشیدی در خانه‌های مسکونی و سایر حوزه‌های کوچک مقیاس خواهد بود.‬ ‫۳۷‬ ‫ساختمان فناوری نوین، پالن طبقه اول‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫ساختمان فناوری نوین، برش‬ ‫ساختمان فناوری نوین، نمای داخلی‬ ‫شدن ساختامن در تابستان و رسد شدن آن در زمستان و درنتیجه بهبود کارآیی مرصف‬ ‫انرژی ساختامن می‌گردد. استفاده از ورقه‌های ‪ EFEP‬و پرده‌های ‪ ETFE‬ضمن تقویت این‬ ‫خاصیت، مزیت دیگری را هم در صورت خطرات جانی ارائه می‌کنند، و آن اینکه این مواد‬ ‫در مقایسه با مصالح متداول در ایران، آسیب‌های جانی به مراتب کمرتی را برای انسان‌ها‬ ‫ایجاد می‌منایند.‬ ‫۱۷‬ ‫پروژه پایلوت فناوری نوین‬ ‫کلوس روکرت | یان گرونوالد‬ ‫ساختامن پروژه پایلوت فناوری نوین که تا مرحله تصویب و برنامه‌ریزی اجرایی انجام شده‬ ‫است، توسط تیم ۳ )3 ‪ (Team‬آملان (عمدتا توسط دپارمتان‌های پروفسور دکرت روکرت و‬ ‫پروفسور هارش از دانشگاه فنی برلین) به انجام رسیده است. این پروژه فرصت مهمی برای‬ ‫ارائه فن‌آوری‌هایی که تاکنون به صورت عمومی در ایران مورد استفاده قرار نگرفته اند، را‬ ‫فراهم کرده است.‬ ‫ساختمان فناوری نوین، پرسپکتیو‬ ‫این فن‌آوری‌های نوین با هدف بهبود استانداردهای مقاومت در برابر زلزله و میزان انرژی‬ ‫مرصفی، با توجه به آسایش اقلیمی ارائه شده‌اند. مصالح و روش‌های ساختامنی ابداعی با‬ ‫فن‌آوری برتر به کار‌رفته در این ساختامن، عبارتند از: منای دو جداره، سیستم کنرتل پایه،‬ ‫سیستم‌های رسمایشی و گرمایشی بدیع، مصالح ساختامنی سبک‌وزن، ورقه‌های ‪ EFEP‬و‬ ‫همچنین مواد تغییر فاز‌دهنده. به‌کارگیری این فن‌آوری‌های مدرن باعث کاهش میزان گرم‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫منابع و مأخذ‬ Majedi Ardakani M. H.: Probleme der technischen und beruflichen Ausbildung. Digital charts from contribution to Young Cities project meeting, 2004. Naficy, Abdol-Hossein; Khallaghi, Ali-Asghar: Technical and Vocational Education and Training in Iran. Iranian Ministry of Education (Ed.), Third Revision, April 29th 2003. Saghafi, M. J. Building damage analysis, Damages resulted of supervision and execution deficiencies in damaged Buildings of Bam earthquake—January 2004. Fine Arts, Architecture and Urban Planning, Number 17, Spring 2004, p. 43–52 ۶۹ ‫توجه به طرح جامع آموزش حرفه‌ای (الف. ه. نفیسی، الف. الف. خالقی ۳۰۰۲) توصیه‬ ‫می‌شود که فعالیت‌های عملی بهبود کیفیت در کارگاه‌های آموزشی مجاور کارگاه‌های‬ ‫ساختامنی ادامه‌یابد. فعالیت‌های زیر که با همکاری نزدیک متخصصین آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای‬ ‫ایرانی و آملانی فراهم و به معرض آزمایش گذارده خواهند شد، نیز توصیه می‌گردد:‬ ‫¨ برگزاری دوره‌های آموزش عملی کوتاه مدت، با موضوعات تخصصی در زمینۀ فرایندهای‬ ‫ساختامنی، در چارچوب پروژۀ شهرهای جوان، در فازهای اولیه پروژه‬ ‫¨ انتشار‌آیین‌کارهای آموزشی برای ترشیح و توضیح نحوه کار مناسب در رابطه با فرایند‬ ‫کارهای ویژه؛ به طور مثال در مورد نحوۀ استفاده از تکنولوژی‌های جدید و مواد و‬ ‫مصالح ابداعی‬ ‫¨ لوازم کمک آموزشی منونه (چاپی، ویدئویی، چند رسانه‌ای)‬ ‫¨ ارائه طرح‌ها و محیط‌های آموزش متحرک، برای توامنندسازی و حامیت از آموزش ضمن‬ ‫کار در محل کارگاه‌های ساختامنی‬ ‫نظارت وکنرتل (پایش)‬ ‫پایش )‪ (Monitoring‬پروژۀ پایلوت کیفیت نوین پس از تکمیل آن، بخش مهمی از کار‬ ‫می‌باشد. در ابتدا باید میزان مرصف آب و انرژی اندازه‌گیری شود. سپس نتایج این سنجش‌ها‬ ‫می‌بایستی با نتایج مربوط به ساختامن‌های موجود مقایسه شود تا استنتاجاتی در مورد‬ ‫رصفه‌جویی در مرصف انرژی بدست آید. مصالح ساختامنی نیز کنرتل خواهد شد تا بتوان‬ ‫آسیب‌های احتاملی را به موقع تصحیح کرد.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫کارگاه آموزش عملی‬ ‫در طی مراحل اجرای پروژه و با توجه به نتایج نظارت مشخص شد که برخی مشکالت و‬ ‫خطاهای اجرایی ناشی از فقدان تجربه مناسب و کارآیی‌های عملی کارگران و مدیران اجرایی‬ ‫سایت می‌باشد. این باور از طریق بررسی مطالعات محققان ایرانی نیز مورد تأیید قرار‬ ‫گرفته‌است .)4002 ‪ (SAGHAFI‬بنابراین متخصصین آملانی واحد پشتیبانی فنی‌و‌حرفه‌ای‬ ‫مربوط به اتحادیه صنایع ساختامنی برلین- براندنبورگ و بخش آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای دانشگاه‬ ‫فنی برلین، یک کارگاه آموزش عملی کوتاه‌مدت برگزار منودند. این کارگاه در ماه‌های ژانویه و‬ ‫فوریه ۰۱۰۲ توسط دو تن از آموزشیاران حرفه‌ای واحد پشتیبانی فنی‌و‌حرفه‌ای اتحادیه صنایع‬ ‫ساختامنی برلین- براندنبورگ در سایت «ساختامن کیفیت نوین» در شهر جدید هشتگرد‬ ‫به اجرا گذاشته شد. هدف از این دوره، آموزش مدیران اجرایی کارگاه‌های ساختامنی و‬ ‫کارگران با‌تجربه ایرانی، با اجرای عملی طرح‌های پایه ساختامنی بود. دوره دوهفته‌ای فوق‬ ‫بر رسفصل‌های زیر تاکید داشت:‬ ‫¨ بنایی با بلوک‌های بتونی اسفنجی اتوکالوی و نصب و درزبندی پنجره‌ها‬ ‫¨ کف شناور‬ ‫¨ سیستم ترکیبی عایق حرارتی بیرونی‬ ‫¨ عایق‌کاری رطوبت‬ ‫۰۱۰۲: کارگاه آموزشی پروژه کیفیت نوین- نظری‬ ‫۰۱۰۲: کارگاه آموزشی پروژه کیفیت نوین- عملی‬ ‫هر دو رسفصل مبانی نظری و نیز اجرای عملی در کارگاه ساختامنی پروژه «کیفیت نوین» آموزش‬ ‫داده شدند. این دوره در حدود ۰۲ رشکت‌کننده داشت. بسیاری از آنها مهارت‌ها و تجارب کسب‌شده‬ ‫را به نوبه خود به عنوان آموزشیاران به محیط‌های تخصصی ویژه خود انتقال خواهند داد.‬ ‫نظر به ارزیابی مثبت رشکت‌کنندگان در این دوره‌های آموزشی و با توجه به موقعیت نسبتا‬ ‫ناامید‌کننده آموزش حرفه‌ای در زمینه ساخت‌و‌ساز در ایران (ماجدی، اردکانی ۴۰۰۲) و با‬ ‫۷۶‬ ‫برای نشان دادن نوآوری های تکنیکی در پروژه «ساختامن کیفیت نوین»، در مقایسه با‬ ‫شیوه‌های متداول در معامری مسکونی ایران می‌توان به نکات زیر اشاره منود:‬ ‫¨ مقاوم‌سازی افقی با استفاده از دیوارها و صفحه‌های بتون مسلح که در صورت وقوع‬ ‫زلزله، تنش‌های جانبی پدید آمده را مستهلک سازند.‬ ‫¨ استفاده از بلوک‌های بتونی اسفنجی اتوکالوی سبک‌وزن و عایق،‬ ‫)‪ ،((AAC) Autoclaved Aerated Concrete Blocks‬که عالوه بر سایر ویژگی‌های فنی‬ ‫و ا‌قتصادی بودن، اجرای رسیع کار را هم ممکن می‌سازند‬ ‫¨ یک سیستم ترکیبی عایق حرارتی بیرونی‬ ‫)‪ ((ETICS) External thermal Insulation Composite System‬در دیوار‌های‬ ‫خارجی که انرژی رسمایشی و گرمایشی مورد نیاز را کاهش‌داده و حفاظت حرارتی را در‬ ‫تابستان و زمستان بهبود می‌بخشد‬ ‫¨ استفاده از کف شناور برای کاهش انتقال صدا در ساختامن‬ ‫مدیریت کیفیت‬ ‫ایجاد یک سامانه طراحی تخصصی و کنرتل دامئی در حین اجرای پروژه از ملزومات اساسی‬ ‫برای دستیابی به کیفیت خوب بوده است. نظارت روزانه بر عملیات ساختامنی این پروژه‬ ‫توسط مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن صورت می‌پذیرفت که با نظارت متخصصین دانشگاه‬ ‫۹۰۰۲: نظارت بر ساختمان کیفیت نوین‬ ‫۰۱۰۲: نظارت بر ساختمان کیفیت نوین‬ ‫فنی برلین نیز حامیت می‌شد. هدف نهایی این نظارت ردیابی به موقع خطاهای احتاملی در‬ ‫طراحی و ساخت‌و‌ساز و اقدامات مناسب براساس آن بوده‌است. این شیوه بسیار موفق بود،‬ ‫زیرا چندین اشکال شناسایی، ثبت، و تصحیح گردید. همچنین روند پیرشفت کار بطور پیوسته‬ ‫و در فواصل زمانی منظم، از طریق مستند‌سازی با عکس، گزارش می‌شد.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫اهداف و طرح توسعه‬ ‫بهینه کردن ایده طراحی، پوسته و سازه ساختامن براساس ایده‌های خالقانه و نوین در‬ ‫مهندسی ساختامن و در ترکیب با اصول طراحی شهری شکل گرفته است. به‌این ترتیب‬ ‫می‌توان انرژی مرصفی برای گرمایش و رسمایش ساختامن را تا حد ۰۹ درصد در مقایسه با‬ ‫ساختامن‌های متداول قبلی، کاهش داد. با توجه به رشایط اقتصاد محلی و هزینه‌ها، رسیدن‬ ‫به کاهش ۰۶ درصدی کل انرژی مرصفی، در مقایسه با ساختامن‌های مسکونی فعلی، هدف‬ ‫این پروژه بوده‌است. بهینه‌سازی در رابطه با مرصف انرژی و نیز کلیه هزینه‌های دوره عمر‬ ‫ساختامن با مترکز بر سه مقولۀ ساخت، تعمیر و نگهداری و نیز بهره‌برداری، هدف این پروژه‬ ‫قرار گرفت.‬ ‫بهین ‌ساز ‌ طراحی معامری نیز ساخت جدید و کامل اجزای ساز ‌های باربر)‪(load-bearing‬‬ ‫ه‬ ‫ه ی‬ ‫و غیر‌باربر )‪ (non-load-bearing‬را شامل می‌گردد.‬ ‫ماه می ۹۰۰۲: مراسم کلنگ زنی در شهر جدید هشتگرد‬ ‫در این پروژه، معامران و مهندسین ساختامن، همکاری تنگاتنگی انجام داد‌ه‌اند تا بتوانند‬ ‫اهداف کاهش انرژی، حفاظت در برابر زلزله و ارتقاء کیفیت ساختامنی را برآورده کنند.‬ ‫عالوه بر آن، اعامل مقررات ساختامنی ایران در طراحی و ساخت و نیز به‌کار بردن مواد و‬ ‫مصالحی که مورد تایید مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن می‌باشند، اهداف مورد نظر پروژه‬ ‫را عملی خواهند ساخت.‬ ‫۵۶‬ ‫پروژه پایلوت کیفیت نوین‬ ‫کلوس روکرت | یان گرونوالد | برند مآرین‬ ‫پروژۀ پایلوت «کیفیت نوین» با همکاری جمعی از متخصصین ایرانی و آملانی با هدف کاهش‬ ‫انرژی مرصفی، بهبود مقاومت در برابر زلزله و ارتقا کیفیت ساختامن توسعه و تحقق یافته‌است.‬ ‫این پروژه عبارت است از یک مجتمع مسکونی که شامل دو ساختامن ۶۱ واحدی می‌باشد.‬ ‫انتخاب این نوع خاص از خانه با توجه به فرم معمول بناهای مسکونی ایرانی بوده‌است.‬ ‫طرح ساختمان کیفیت نوین‬ ‫در ماه مارس ۹۰۰۲ و پس از سه سال برنامه‌ریزی، طراحی و تبادل اطالعات به‌صورت فرشده،‬ ‫‌‬ ‫کلنگ ساختامن کیفیت نوین در شهر جدید هشتگرد به زمین زده‌شد. آغاز عملیات ساختو‌ساز‬ ‫‌‬ ‫از ماه ژوئن ۹۰۰۲ بوده است. ساخت پروژه را رشکت رسمای ‌گذاری مسکن در مدت ۰۱ ماه‬ ‫ه‬ ‫به انجام رساند . رشکت رسمایه‌گذاری مسکن نه‌تنها رشکت مجری پروژه بلکه رسمایه‌گذار اصلی‬ ‫این ساختامن نیز بوده و آپارمتان‌های ساخته‌شده را پس از آماده‌شدن به فروش خواهد رساند.‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫بعد برنامه‌ریزی و طراحی‬ ‫شهری‬ ‫بعد طراحی شهری و معامری‬ ‫بعد راهربدی شامره ۱‬ ‫توسعه و طراحی شهری‬ ‫بعد حمل و نقل و آمد و شد‬ ‫بعد برنامه ریزی منظر‬ ‫بعد اقلیم شناسی‬ ‫بعد راهربدی شامره ۲‬ ‫سیستم های زیربنایی شهری‬ ‫پروژه پایلوت منطقه ۵۳‬ ‫هکتاری‬ ‫بعد مدیریت انرژی‬ ‫بعد مدیریت آب و فاضالب‬ ‫شهرهای جوان‬ ‫بعد راهربدی شامره ۳‬ ‫طراحی، سازه و بهره‌وری‬ ‫انرژی‬ ‫بعد معامری و مهندسی‬ ‫بعد طراحی سازه‬ ‫بعد معامری و انرژی‬ ‫بعد حامیتی‬ ‫بعد مدیریت پروژه‬ ‫بعد ارزیابی محیطی‬ ‫بعد توسعه ظرفیت ها‬ ‫بعد افزایش آگاهی‬ ‫پروژ ‌های پایلوت و ساختار پروژه شهرهای جوان‬ ‫ه‬ ‫پروژه پایلوت ساختامن‬ ‫آموزشی نسل جدید‬ ‫پروژه پایلوت ساختامن‬ ‫مسکونی نسل جدید‬ ‫پروژه پایلوت ساختامن‬ ‫اداری نسل جدید‬ ‫فصل سوم‬ ‫شهرهای جوان– دستاوردها‬ ‫دستاوردهای شهرهای جوان‬ ‫در ابتدا (بخش‌های اول تا پنجم فصل سوم) پروژه‌های پایلوت مختلف و نیز نتایج‬ ‫حاصله در قالب پروژه کلی شهرهای جوان ارائه می‌گردد. این پروژه‌های پایلوت که‬ ‫توسط محققان رشته‌های مختلف علمی و در فرایند تحقیقاتی و برنامه‌ریزی یکپارچه‬ ‫در حال انجام هستند، شامل پروژه های پایلوت کیفیت نوین، فناوری نوین، منطقه ۵۳‬ ‫هکتاری، ساختامن اداری نسل جدید و نیز ساختامن آموزشی نسل جدید یا مرکز الیف‬ ‫می‌باشند.‬ ‫سپس متامی ابعاد چهارده‌گانه پروژه در ارتباط با اهداف آنها و دستاوردهایی که تا‌کنون‬ ‫به‌همراه داشته‌اند، عرضه می‌‌گردد (بخش ششم فصل سوم) تا بیانگر طیف وسیعی از‬ ‫موضوعات تحقیقاتی در قالب کل پروژه باشد. گرچه جنبه‌های میان رشته‌ای عمدتاً در‬ ‫قالب مقاالت مربوط به پروژه‌های پایلوت مورد بررسی قرار گرفته‌اند، اما برخی موارد در‬ ‫قسمت‌های اول و دوم تکرار گردیده‌اند که اجتناب نا‌پذیر بوده‌است.‬ ۶۱ ‫پروژه را با استانداردهای فعلی اروپا مورد مقایسه قرار دهد. همچنین با این روش می‌توان‬ ‫پیرشفت پروژه را تا مرحله کنونی ارزیابی کرده و در صورت نیاز اقداماتی که برای دستیابی به‬ ‫وضعیت فعلی در اروپا با د ‌‌نظر گرفنت استانداردهای بین املللی موجود مانند ‪ ISO‬و ‪CEN‬‬ ‫ر‬ ‫رضوری هستند را، مورد سنجش و ارزیابی قرار داد.‬ ‫فصل دوم | شهرهای جوان– اهداف و رویکردها‬ ‫حوزه‬ ‫اقدام‬ ‫تیم بعد‬ ‫راهربدی‬ ‫۱– ۳‬ ‫مدیریت پروژه‬ ‫هدف‬ ‫بسته کاری‬ ‫زمینه‬ ‫پایداری‬ ‫مقادیر هدف‬ ‫(کمی و کیفی)‬ ‫۵۲–‬ ‫۶۲–‬ ‫ایجاد روش‌های پایدار‬ ‫برای لحاظ کردن جنبه‌های‬ ‫تغییرات اقلیمی در‬ ‫ارزیابی‌های زیست‌محیطی‬ ‫در توسعه شهری‬ ‫دستورالعمل یا چک‌لیست‬ ‫(۵)‬ ‫در نظر گرفنت جنبه های‬ ‫حفاظت محیطی و حفاظت‬ ‫از طبیعت در برنامه‌ریزی‬ ‫شهری در ایران‬ ‫دستورالعمل یا چک‌لیست‬ ‫(۵)‬ ‫۳‬ ‫––‬ ‫––‬ ‫۱‬ ‫اجرای ساختامن های با‬ ‫کیفیت باال، انرژی کارا و‬ ‫پایدار‬ ‫حداقل دو سند با اطالعات‬ ‫معترب درباره نیازها برای‬ ‫اقدام شامره ۵ در رابطه با‬ ‫مقدار هدف شامره ۱‬ ‫‪V.II.I‬‬ ‫۸۲. منونه‬ ‫موردی بهره‌وری‬ ‫اجرای ساختامن های با‬ ‫مرصف انرژی‬ ‫کیفیت باال، انرژی کارا و‬ ‫و کیفیت‬ ‫پایدار‬ ‫ساختامن‬ ‫حداقل دو سند با اطالعات‬ ‫معترب درباره نیازها برای‬ ‫اقدام شامره ۵ در رابطه با‬ ‫مقدار هدف شامره ۱‬ ‫‪V.II.I‬‬ ‫۱‬ ‫ارزیابی‬ ‫زیست‌محیطی‬ ‫۷۲. ارزیابی‬ ‫زیست‌محیطی‬ ‫۲‬ ‫توسعه ظرفیت‬ ‫۲‬ ‫توامنند‌سازی عملیات حرفه‌ای‬ ‫حداقل دو سند با اطالعات‬ ‫در کارگاه های ساختامنی‬ ‫معترب درباره نیازها برای‬ ‫جهت ساخت ساختامن های‬ ‫اقدام شامره ۱‬ ‫با کیفیت باال و انرژی کارا‬ ‫۳‬ ‫جدول نمون ‌ای از ماتریس ارزیابی پروژه‬ ‫ه‬ ‫۱–‌‬ ‫‌مقادیر‬ ‫هدف‬ ‫۲– خروجی‬ ‫‪–I‬‬ ‫اقتصادی‬ ‫‪–II‬‬ ‫زیست‌محیطی‬ ‫۳– شاخص‌های‬ ‫موثر‬ ‫۴– تدابیر‬ ‫۵– پیشنهادات‬ ‫‪ –III‬اجتامعی‬ ‫‪ –VI‬فرهنگی‬ ‫‪ –V‬حکمروایی‬ ‫۹۵‬ ‫‪V.III.II.I‬‬ ‫‪V.II‬‬ ‫‪V.III.II.I‬‬ ‫نتیجه‬ ‫ارزیابی پروژه‬ ‫پیتر دیتریش هانسن‬ ‫در این پروژه مفهوم ارزیابی در فرایندی در حال انجام مطرح می‌باشد. ارزیابی و بررسی و‬ ‫نیز انتقال نتایج به روشنی تاثیرات اقدامات پیش بینی شده را منعکس می‌مناید. در پی طرح‬ ‫ایده ایجاد یک سامانه ارزیابی و کنرتل پروژه، رضورت استقرار یک گروه کاری ارزیابی روشن‬ ‫گردید. این مجموعه مشتمل بر متامی گروه‌های پروژه از رشته‌های گوناگون علمی درگیر در‬ ‫پروژه، در سال ۸۰۰۲ ایجاد شده وراهربدهای تفضیلی کاری آن در یک فرایند در حال انجام‬ ‫در سال ۹۰۰۲ ارائه گردید. مقرر است به طور مداوم راهربدهای کاری و مراحل پیرشفت‬ ‫پروژه برای اطالع‌رسانی و تصمیم‌گیری به صورت مستند ارائه‌گردند. بخشی از راهربدهای‬ ‫نظارت علمی و مرتبط برای ارزیابی تاثیرات کیفی که از اقدامات پیشنهادی منتج می‌گردد‬ ‫بر این اساس تدوین گردیده است. یک ماتریس نیز جهت دستیابی به ابزاری برای ایجاد‬ ‫شفافیت و قادر ساخنت متامی اعضای پروژه برای نظارت بر وضعیت جاری روند اجرای پروژه‬ ‫در ارتباط با تأثیرات مورد نظر طراحی شد. برای آگاهی از جزئیات، جنبه‌های مهم پروژه در‬ ‫قالب منوداری افقی به همراه ماتریس ارائه می‌گردد که اطالعاتی را در‌خصوص بخش‌های‬ ‫مورد مطالعه وتوضیح رابطه علّی و معلولی آنها با ذکر منونه عرضه می‌مناید. جنبه‌های مهم‬ ‫در این ارزیابی موارد زیر هستند:‬ ‫روش‌های اندازه‌گیری ارزش‌– هدف – شاخص – خروجی – اندازه – راهربد و نیز شاخص‌های‬ ‫قابل مقایسه پروژه و همچنین مقیاس‌ گذاری کیفی و کمی. در‌خالل پروژه حارض، ماتریس‌ها‬ ‫مرتباً مورد استفاده قرار گرفته، بهینه و به روز می‌شوند. فرایند مزبور باید پتانسیل بحث‬ ‫و تبادل نظر و استفاده از بازخوردها در میان گروه‌های تحقیقاتی و اعضای پروژه را داشته‬ ‫باشد. فرایند پیش‌رو همچنین جریان مداوم اطالعات و بهینه‌سازی و امکان‌سنجی دائم‬ ‫اقدامات پیشنهادی را فراهم می مناید. متمرکز منودن و خالصه‌برداری از نتایج حاصل از‬ ‫پروژه، یکی از اصلی‌ترین وظایف یک سامانه ارتباطی منسجم با مجموعه جوامع علمی‬ ‫و غیرعلمی و گروه‌های مخاطب پروژه است. به‌کارگیری پروژه بر‌پایه ویژگی‌های «شاخص‬ ‫شهر سبز اروپایی» می‌باشد که این امکان را فراهم می‌آورد که نتایج تالش‌های حاصل از‬ ‫فصل دوم | شهرهای جوان– اهداف و رویکردها‬ ۵۷ ‫¨ انتقال نتایج به مرحله آموزش و تربیت پیرشفته‬ ‫¨ انتقال رویکردها و تجارب روش شناختی به فعالیت‌های نوین‬ ‫¨ پروژه‌ها یا فعالیت‌های مشابه‬ ‫درکنار راهربد انتشار، فعالیت‌ها تاکنون برارتقای پروژه شهرهای جوان و رویکرد آن و نیز‬ ‫برگزاری نشست میان رشکای دانشگاه فنی برلین مستقر در منطقه خاورمیانه و شامل آفریقا‬ ‫استوار بوده‌است. پروژه شهرهای جوان در تعدادی از اقدامات با محوریت توسعه پایدار در‬ ‫منطقه به ایفای نقش اساسی پرداخته است. ذیالً به دو منونه از طیف وسیع فعالیت‌ها که‬ ‫بازتاب اقدامات نرش و اطالع‌رسانی واناکو تا زمان حارض می‌باشند، اشاره می‌شود.‬ ‫اولین منونه از این فعالیت‌ها کارگاه تخصصی و سمینار "نوسازی بافت‌های فرسوده شهری"‬ ‫است که در دسامرب ۸۰۰۲ در تهران برگزار گردید. نشست مزبور توسط مرکز تحقیقات‬ ‫ساختامن و مسکن برگزار شده و تعدادی از متخصصان و کارشناسان سازمان‌ها و دانشگاه‌ها‬ ‫از کشورهای مختلف منطقه خاورمیانه و شامل آفریقا در آن رشکت منودند. جدای از نتایج‬ ‫مقاالت و جلسات بحث و تبادل نظر گروهی، یکی از نتایج، ایده انجام پروژه تحقیقاتی‬ ‫مشرتک با مترکز بر نوسازی محله "خوب بخت" تهران بود. بر پایه تجارب پروژه شهرهای‬ ‫جوان، ایده پروژه تحقیقاتی مشرتک میان سازمان‌های ایرانی و اعضای ایرانی و غیر ایرانی‬ ‫واناکو با استفاده از ساختار جا‌افتاده پروژه شهرهای جوان به عنوان یک الگو، بسط یافته‬ ‫است. این مثال نشان می‌دهد که نه تنها یافته‌های علمی بلکه رویکرد روش شناختی و ایده‬ ‫پروژه شهرهای جوان می‌تواند با ایجاد ارتباط میان طرف‌های همکار دانشگاه فنی برلین‬ ‫بسط و گسرتش یابد.‬ ‫دومین فعالیت که باید مورد اشاره قرار گیرد حامیت از دانشجویان دکرتا و فوق دکرتا است‬ ‫که در دانشگاه فنی برلین در حال تحصیل هستند و در قالب پروژه شهرهای جوان همکاری‬ ‫می‌منایند. واناکو نشست‌های ماهانه‌ای را تحت عنوان "نشست دکرتا" برگزار می‌مناید که‬ ‫محلی برای تبادل نظر و ایجاد ارتباط با دیگر سازمان‌ها، اشخاص و مؤسسات و بحث در‬ ‫رابطه با موضوعات مورد عالقه است. به این ترتیب دانشجویان دکرتا و فوق دکرتا و دیگر‬ ‫طرفین پروژه قادر خواهند بود کار پژوهشی خویش را به طیف گسرتده‌تری از مخاطبان ارائه‬ ‫دهند و همچنین راجع به دیگر فعالیت‌های موجود در برلین یا دانشگاه فنی برلین در ارتباط‬ ‫با چالش‌ها و مسائلی مانند آنچه در پروژه شهرهای جوان می‌گذرد، اطالعاتی را کسب منایند.‬ ‫مورد فوق‌الذکر مثال مناسبی برای توصیف این مسأله است که پروژه تا چه اندازه می‌تواند‬ ‫از اطالعات و نتایجی که از طریق واناکو بسط می‌یابند، بهره گیرد.‬ ‫فصل دوم | شهرهای جوان– اهداف و رویکردها‬ ‫پایلوت و نزدیک شدن به فاز اجرایی بر پایه توسعه همکاری با رشکت‌های ایرانی آملانی که‬ ‫در شکل‌گیری راهکارهای عملی به ایفای نقش جدی بپردازند، کانون نقش به سزایی داشته‬ ‫است. جدای از فعالیت‌های فوق‌الذکر، کانون همچنین طیفی از ابزارهای اطالع‌رسانی از‬ ‫قبیل بولنت، سایت اینرتنتی و غیره به منظور اطالع‌رسانی و بازتاب فعالیت‌ها و ارائه جنبه‌های‬ ‫مختلف پروژه را به کار گرفته است.‬ ‫اطالع رسانی در منطقه خاورمیانه و شامل آفریقا‬ ‫مترکز واناکو و دانشگاه فنی برلین بر روی منطقه خاورمیانه و شامل آفریقا یک عامل عمده‬ ‫در رابطه با انتقال و نرش نتایج در دفرت واناکو می‌باشد. واناکو در سال ۶۰۰۲ به منظور حصول‬ ‫اطمینان از رویکرد سازمان یافته فعالیت‌های بین‌املللی دانشکده برنامه‌ریزی، ساختامن‬ ‫و محیط زیست دانشگاه فنی برلین در منطقه خاورمیانه و شامل آفریقا تشکیل گردید؛‬ ‫منطقه ای که با رشایط کامالً مشابه و چالش‌های مشابه برای توسعه پایدار روبروست.‬ ‫در خالل سال‌های گذشته این منطقه به نقطه مترکز فعالیت‌های بین‌املللی دانشگاه فنی‬ ‫برلین بویژه در حوزه توسعه پایدار شهری و روستایی و محیط مصنوع مبدل گردید. واناکو‬ ‫هامهنگ‌کننده فعالیت‌های مختلف و نیز پایه‌گذار فعالیت‌های جدیدی در منطقه است.‬ ‫دانشکده برنامه‌ریزی، ساختامن و محیط‌زیست دانشگاه فنی برلین هم اینک روابط مشارکتی‬ ‫بسیار گسرتده و عمیقی را با تعداد در حال رشدی از طرفین در منطقه خاورمیانه و شامل‬ ‫آفریقا شامل دانشگاه‌ها، مؤسسات تحقیقاتی، سازمان‌های غیردولتی، نهادهای عمومی و‬ ‫رشکت‌های خصوصی برقرار منوده است. به منظور ارائه ساختاری برای رشکای مذکور و فراهم‬ ‫آوردن فرصت برقراری متاس دو ویا چندجانبه و ایجاد فعالیت‌های مشرتک، ساختاری شبکه‌ای‬ ‫ایجاد گردید که توسط واناکو مدیریت می‌گردد. پروژه تحقیقاتی شهرهای جوان به عنوان‬ ‫برترین، مهم ترین و همچنین بزرگ ترین پروژه تحقیقاتی بین املللی دانشگاه فنی برلین یکی‬ ‫از دستاوردهای مهم شبکه واناکو می‌باشد. واناکو بطور مؤثر به پروژه شهرهای جوان پیوند‬ ‫خورده است و با رویکردی جامع، نتایج و دستاوردهای پروژه شهرهای جوان را در منطقه‬ ‫خاورمیانه و شامل آفریقا منترش می‌سازد. پیشربد این مسأله می‌تواند فرصتی مناسب برای‬ ‫انتشار دستاوردهای پروژه شهرهای جوان باشد. راهربد انتشار یک راهربد دو‌طرفه است:‬ ‫پروژه شهرهای جوان می‌تواند از طرح‌ها، ایده‌ها، فعالیت‌ها یا پروژه‌ها توسط نهادهای‬ ‫همکار در منطقه خاورمیانه و شامل آفریقا بهره‌مند گردد. راهربد انتشار بر پایه پنج حوزه‬ ‫فعالیت استوار است که همچنان در حال گسرتش می‌باشند:‬ ‫¨ فعالیت‌ها با مترکز بر افراد (عوامل اجرایی، محققان و متخصصان)‬ ‫¨ ویرایش و انتشار نتایج علمی‬ ‫۵۵‬ ‫انتشار نتایج‬ ‫دانیل کارش | سعید ناصری‬ ‫انتشار نتایج و نیز مفهوم روش‌شناسی، موضوع مهمی در پروژه شهرهای جوان است، چراکه‬ ‫متضمن این مسأله است که مخاطبین علمی و اجرایی بیشرتی می‌توانند از راهکارها و‬ ‫روش‌ها و نتایج علمی استفاده منایند. در نتیجه، نهاد تأمین‌کننده بودجه یعنی وزارت آموزش‬ ‫و تحقیقات دولت فدرال آملان بر اهمیت انتقال واقعی نتایج ، مثرات و یافته‌های پروژه‌هایی‬ ‫که در قالب برنامه "تحقیق برای توسعه پایدار کالن‌شهرهای آینده" جای می‌گیرند، ارصار‬ ‫می‌ورزد. پروژه شهرهای جوان، راهربدی کلی به منظور نرش و حصول اطمینان از انتقال نتایج‬ ‫و دستاوردها به پژوهش‌گران، تصمیم‌گیران و دیگر نهادهای ملی و بین‌املللی در ایران و‬ ‫منطقه خاورمیانه و شامل آفریقا تدوین منوده است. دو نهاد فعال در پروژه شهرهای جوان که‬ ‫مشخصاً موظف به انتشار جنبه‌های مختلف پروژه می‌باشند، کانون مهندسین و متخصصین‬ ‫ایرانی در آملان )‪ (VINI‬و دفرت همکار ‌های غرب آسیا و شامل آفریقا )‪(WANACU‬‬ ‫ی‬ ‫مستقر در دانشگاه فنی برلین هستند.‬ ‫انتشارات دوجانبه ایرانی و آملانی– اجتامعات علمی، حرفه‌مندان و رشکت‌ها‬ ‫کانون مهندسین ومتخصصین ایرانی در آملان )‪ (VINI‬از مراحل اولیه پروژه شهرهای جوان به‬ ‫عنوان رشیک پروژه و به منظور بهره‌گیری از شبکه وسیع دانشمندان، مهندسان، رشکت‌های‬ ‫اجرایی و متخصصان زیرمجموعه خویش که روابط مستحکمی با ایران در حوزه‌های مرتبط با‬ ‫ساخت‌و‌ساز و برنامه‌ریزی و طراحی شهری دارند در این پروژه همکاری منوده است. کانون،‬ ‫پروژه شهرهای جوان را به عنوان اولویت مهم خویش در فعالیت‌هایش مدنظر قرار داده‬ ‫است. در نشست‌های مختلف، کانون به صورت جدی در جهت ارتقاء اهداف پروژه شهرهای‬ ‫جوان کوشید و با توجه به توان خویش سلسله‌ای از اقدامات و کوشش‌ها مانند برنامه‌ریزی‬ ‫و سازماندهی جلسات مختلف و کنفرانس‌ها را به انجام رسانید. همچنین پروژه شهرهای‬ ‫جوان را به متخصصان و طرفین ذیربط بویژه رشکت‌های ایرانی آملانی و یا سازمان انرژی‌‌های‬ ‫تجدید‌پذیر ایران و نیز مؤسساتی در آملان معرفی منوده است. به عالوه کانون امکان مشاوره‬ ‫حرفه‌ای برای طرفین مختلف پروژه را فراهم منوده است. همچنین با پیرشفت پروژه‌های‬ ‫فصل دوم | شهرهای جوان– اهداف و رویکردها‬ ‫منابع و مأخذ‬ Yin, Robert K.: Case Study Research — Design and Methods (4th ed.). Sage Publication Inc., California, 2009 Zuber-Skerritt, O. (Ed): New Directions in Action Research. London: Falmer Press, 1996 ۵۳ ‫اشاره شد ساختامن‌های پروژه‌های پایلوت هستند که اجرایی می‌گردند. نتایج کار تحقیقاتی‬ ‫بایستی برای محصوالت مشاوره‌ای نیز به کار آیند: دستور‌العمل‌ها، کتاب‌های راهنام، ضوابط،‬ ‫ابزارهای مدیریتی و دستاوردهای نرم‌افزاری. به عنوان مثال کار پیچیده و گسرتده میان‌رشته‌ای‬ ‫که در مفهوم طراحی شهری منطقه ۵۳ هکتاری مورد رسمایه‌گذاری قرار گرفته‌است، به‬ ‫صورت دستورالعملی برای برنامه‌ریزی شهری با محوریت مرصف بهینه انرژی و به منظور‬ ‫جلوگیری از تغییرات آب و هوایی تدوین خواهد شد که به ارائه تجارب و نیز ابزارهای‬ ‫ابداعی خواهد پرداخت. همچنین انتظار می‌رود که پروژه به ایجاد ساز‌و‌کاری برای انتشار‬ ‫نتایج و انتقال آنها بپردازد. به‌واسطه این محصوالت، نتایج نه تنها به دیگر شهرهای ایران‬ ‫بلکه دیگر عالقه‌مندان در کشورهای همسایه با رشایط و مشکالت مشابه انتقال خواهد‬ ‫یافت. مطالعات انتقال‌پذیری، مواد آموزشی، دوره‌های آموزشی و مفاهیم منایشگاهی از دیگر‬ ‫محصوالت و برون‌دادهای احتاملی از این دست می‌باشند.‬ ‫فصل دوم | شهرهای جوان– اهداف و رویکردها‬ ‫حوزه‌های ذیل در پروژه نقش دارند:‬ ‫¨ محاسبات مدلی و مدل‌های شبیه‌سازی در حوزه پوشش گیاهی و آب‌و‌هوا‬ ‫¨ آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای به منظور دستیابی به کیفیت باال در ساخت‌و‌ساز و در نتیجه تقاضای‬ ‫کمرت انرژی، کیفیت بهرت و طول عمر بیشرت ساختامن‌ها‬ ‫¨ افزایش آگاهی سازندگان و ساکنان به منظور ارتقای شیوه‌های زندگی جهت دستیابی به پایداری‬ ‫¨ توسعه ساختارها و ابزارهای مدیریتی بهینه و کارا‬ ‫¨ توسعه مفاهیم انرژی منطقه‌ای و محلی‬ ‫¨ رشایط و ابزارهای حقوقی توسعه شهری‬ ‫اعتبار پروژه‌های پایلوت و پژوهش مبتنی بر عمل‬ ‫استفاده از پروژه‌های پایلوت پژوهش مبتنی بر عمل به عنوان رویکردهای اصلی روش‌شناختی‬ ‫نیازمند بررسی مفهوم و نیز اعتبار ابزارهای مرتبط می‌باشد. پروژه‌های پایلوت اغلب به عنوان‬ ‫مطالعات مقدماتی کوچک مقیاسی تعریف می‌گردند که پیش از انجام تحقیق اصلی به‬ ‫منظور بررسی امکان پذیری یا بهبود طرح پروژه به مورد گذارده می‌شوند. در این پروژه، این‬ ‫مسأله به گونه‌ای متفاوت مورد استفاده قرار می گیرد: پروژه‌های پایلوت، مطالعات موردی‬ ‫)9002 ‪ (Yin‬هستند که به صورت هم‌زمان و تا حدی دارای کیفیتی برابر با آزمایش‌ها‬ ‫هستند. به این ترتیب آنها در تحقیق تجربی به عنوان روش‌های آزمون قلمداد می‌گردند.‬ ‫به‌عالوه، پروژه‌های پایلوت می‌توانند دارای عنارصی از روش پژوهش در عمل باشند. پژوهش‬ ‫در عمل )6991 ‪ (Zuber-Skerritt‬به عنوان فرایند تحقیقاتی تعاملی تعریف می‌شود که‬ ‫اقداماتی را که برای غلبه بر مشکالت و در بسرتی متعامل انجام می‌گردد، متعادل می سازد.‬ ‫چنین بسرتهای تعامل‌گرایانه‌ای را می‌توان به عنوان مثال در مورد مطالعه امکان سنجی منطقه‬ ‫۵۳ هکتاری و یا تبیین ساختامن اداری نسل جدید در هشتگرد یافت. بر همگان روشن است‬ ‫که مطالعات موردی پژوهش در عمل در ارتباط با تعمیم یافنت به دیگر موارد و نیز اعتبار نتایج‬ ‫حاصله، مشکالت خاص خود را دارند. اما بر پایه سؤاالت تحقیقاتی نظری مستحکم و [با داشنت]‬ ‫برنامه‌ای روشن برای مشاهده و تحلیل، چنین رویکردهایی نه تنها برای آزمون و خلق نظریات‬ ‫جدید مفید هستند، بلکه برای کشف روابط و ساختارهای ناشناخته نیز به کار می‌آیند.با.‬ ‫انواع برون‌دادها و محصوالت‬ ‫از آنجایی که پروژه جهتی روشن به سوی کاربردی شدن دارد، نه‌تنها نتایج معمول یک‬ ‫پروژه تحقیقاتی چون مقاالت، مطالعات، هامیش‌ها، کارگاه‌های تخصصی علمی، مدل‌ها‬ ‫و شبیه‌سازی‌ها را به همراه دارد، بلکه با جدیت به دنبال دیگر برون‌دادها و خروجی‌ها‬ ‫می‌باشد. مهم‌ترین این برون‌دادها راهکارهای فناوری، فناوری کاربردی و هامن‌گونه که‬ ‫۱۵‬ ‫پروژ ‌های پایلوت و پژوهش‬ ‫ه‬ ‫مبتنی برعمل‬ ‫هانس– لیودگر دینل | رودلف شفر‬ ‫ترکیبی از رویکردهای روش شناختی‬ ‫رویکرد پیچیده پروژه در رابطه با:‬ ‫¨ ساختارهای شهری (فضاها)‬ ‫¨ زیرساخت‌های شهری (شبکه‌ها)‬ ‫¨ ساختامن‌ها (بناها)‬ ‫¨ رشایط اقتصادی و اجتامعی‬ ‫بایستی در سطح روش‌شناختی طرح شوند. در ادامه، پروژه به‌صورت ترکیبی از رویکردهای‬ ‫روش شناختی و میان‌رشته‌ای تعریف می‌گردد. جوهره ترکیب مزبور، طیفی از رویکردها‬ ‫شامل رویکردهای کالسیکی [در روش شناسی] چون مرور منابع، مطالعات تجربی از طریق‬ ‫تبیین برنامه‌ها و طرح‌های معامری و شهرسازی تا مدلسازی محاسبات و نیز مدل‌های‬ ‫شبیه‌سازی را در بر می‌گیرد. ساختار اصلی ترکیب مزبور، براساس رویکردهای روش‌شناختی،‬ ‫دو ویژگی اصلی به‌رشح زیر دارد:‬ ‫¨ پروژه به حوزه علوم برنامه‌ریزی متعلق است.‬ ‫¨ بسیار کاربرد محور است.‬ ‫مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن و دانشگاه فنی برلین به عنوان طرفین پروژه به روشنی‬ ‫رویکرد مزبور را برگزیده‌اند. دو طرف با بهره‌گیری از ابزارهای روش‌شناختی پروژه‌های پایلوت‬ ‫و "پژوهش مبتنی بر عمل" بر این امر صحه گذاشته‌اند. منونه‌های مشخص این رویکرد،‬ ‫تهیه طرح تفضیلی منطقه ۵۳ هکتاری و طرح معامری و ساخت ساختامن "کیفیت نوین"‬ ‫می‌باشند. مشابه همین کار برای تبیین و اجرای پروژه‌های پایلوت ساختامن‌های نسل جدید‬ ‫با کاربری‌های مسکونی، اداری و آموزشی انجام خواهد گردید. پروژه‌های پایلوت "پژوهش‬ ‫مبتنی بر عمل" تنها به حوزه برنامه‌ریزی و ساختامن محدود نخواهند گردید، بلکه برای‬ ‫توسعه ابداعاتی در دیگر حوزه‌ها چون آموزش فنی و حرفه‌ای، مدیریت پروژه و آگاه‌سازی‬ ‫نیز مورد استفاده قرار خواهند گرفت. از سوی دیگر مطالعات و تخصص‌های تکمیلی دیگری‬ ‫نیز در رابطه با رشایط زیست محیطی، اجتامعی، اقتصادی، سازمانی و حقوقی با مترکز بر‬ ‫فصل دوم | شهرهای جوان– اهداف و رویکردها‬ ‫بنابراین طرفین حارض در پروژه شهرهای جوان، به صورت جامع و میان‌رشته‌ای و در سطوح‬ ‫مختلف به مقوله شهرسازی می‌پردازند:‬ ‫¨ ساختارهای شهری (فضاها)‬ ‫¨ زیرساخت‌های شهری (شبکه ها)‬ ‫¨ ساختامن‌ها (بناها)‬ ‫رشایط اقتصادی، اجتامعی و زیست محیطی به عنوان مرجع چهارم عمل می‌منایند. در متامی‬ ‫این چهار مرحله، تعدادی پروژه پایلوت که جهت‌گیری کاربرد– محور پروژه را نشان می‌دهند،‬ ‫آغاز گردیده اند (به فصل دوم، بخش دوم مراجعه شود).‬ ‫به همین ترتیب، پروژه پایلوت شهرهای جوان در قالب چهار بعد راهربدی سازمان‌دهی شده‬ ‫است. رشته‌های مختلف حارض در پروژه به‌گونه‌ای موثر درون این ابعاد چهارگانه و نیز خارج‬ ‫از این ساختار به همکاری با یکدیگر می‌پردازند. ابعاد اجتامعی– اقتصادی به عنوان ابعاد‬ ‫پشتیبان با همکاری ابعاد راهربدی و تخصص‌های منفرد به ایفای نقش می‌پردازند.‬ ‫۱هدف اصلی رویکرد حارض، برنامه‌ریزی یکپارچه و برقراری تعادل میان اقدامات مختلفی‬ ‫است که در راستای کاهش مرصف انرژی به کار می‌روند.‬ ‫۲ارکان معامری ایرانی فراتر از تکنیک‌های خاص همچون تهویه یا ایجاد سایبان و یا ضخیم‌‬ ‫منودن دیوار به منظور کاهش تبادل حرارت است. همچنین عنارص کالبدی همچون نوع‬ ‫ورودی، رنگ منا و وجود حیاط و نوع آن را منی‌توان عنارصی ثابت در معامری ایران در‬ ‫نظر گرفت. طراحی معامری ایرانی در طول زمان بنا به نیازها و رضورتها و متناسب با بسرت‬ ‫شکل‌گیری پویا بوده است و در طراحی حارض نیز تالش برآن است که ارزشهای این پویایی‬ ‫حفظ شوند (مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن ۰۱۰۲).‬ ‫۹۴‬ ‫بعد برنامه‌ریزی و طراحی‬ ‫شهر ی‬ ‫بعد طراحی شهری و معامری‬ ‫بعد راهربدی شامره ۱‬ ‫توسعه و طراحی شهری‬ ‫بعد حمل و نقل و آمد و شد‬ ‫بعد برنامه ریزی منظر‬ ‫بعد اقلیم شناسی‬ ‫بعد راهربدی شامره ۲‬ ‫سیستم های زیربنایی شهری‬ ‫بعد مدیریت انرژی‬ ‫بعد مدیریت آب و فاضالب‬ ‫شهرهای جوان‬ ‫بعد راهربدی شامره ۳‬ ‫طراحی، سازه و بهره‌وری‬ ‫انرژی‬ ‫بعد معامری و مهندسی‬ ‫بعد طراحی سازه‬ ‫بعد معامری و انرژی‬ ‫بعد حامیتی‬ ‫بعد مدیریت پروژه‬ ‫بعد ارزیابی محیطی‬ ‫بعد توسعه ظرفیت ها‬ ‫بعد افزایش آگاهی‬ ‫ساختار پروژه شهرهای جوان‬ ‫فصل دوم | شهرهای جوان– اهداف و رویکردها‬ ‫¨ به منظور به حداقل رساندن تقاضای انرژی در سطح شهر و محله، متامی شاخص‌های‬ ‫اقلیمی باید به همراه دیگر عواملی که منجر به تغییرات بلندمدت در فرایندهای مرتبط‬ ‫با جمعیت‌شناسی، اقتصاد، فناوری و تغییرات رفتاری می‌شوند، مد نظر قرار گیرند (مرکز‬ ‫تحقیقات تغییرات اقلیمی تین دال ۹۰۰۲). در این فرآیند یکپارچه، ابعاد و روابط میان‬ ‫طراحی مزبور با یکدیگر به شیوه‌ای پیوند می‌خورند که امکان بهره‌گیری از مزایای‬ ‫همیارانه آن‌ها فراهم‌آید ، رویکرد مقیاس شهری در پروژه شهر جوان با مقیاس راهکارهای‬ ‫ساختامنی و زیرساخت‌ها در هم آمیخته شده و فرصت‌های گسرتده‌ای را برای کاهش‬ ‫مرصف انرژی و در نتیجه کاهش انتشار گازهای گلخانه ای با رصف هزینه‌های اندک فراهم‬ ‫می‌آورند. بنابراین، پروژه می‌کوشد از طریق به‌کارگیری نگرشی میان‌رشته‌ای در راهربدهای‬ ‫برنامه‌ریزی شهری، طراحی شهری، معامری، برنامه‌ریزی منظر، مدیریت حمل‌و‌نقل، اقلیم‬ ‫شناسی شهری، مدیریت آب و فاضالب و انرژی، مشارکت عمومی و ارزیابی و کنرتل زیست‬ ‫محیطی را به هم پیوند دهد و بهینه‌سازی مرصف انرژی را ترویج مناید. تحلیل و طراحی‬ ‫یکپارچه مزبور که حوزه‌ای گسرتده مشتمل بر کل شهر تا سطح ساختامن و شبکه های‬ ‫زیربنایی آن را پوشش می‌دهد رویکردی نوآورانه برای راهربدهای رصفه‌جویی در مرصف‬ ‫انرژی نه فقط در ایران بلکه‌در کل منطقه است.‬ ‫¨ جنبه دیگر ابداعی پروژه به‌دنبال راهکارهایی است که از نقطه نظر بوم‌شناسی، اقتصادی،‬ ‫اجتامعی و نیز فرهنگی پایدار می‌باشند. راهکارهای کاربردی مبتنی بر بهره‌وری اقتصادی‬ ‫ازاهمیت ویژه برخوردارند. طراحی مبتنی بر الگوها و ساختارهای معامری بومی از‬ ‫قابلیت‌های ذکر شده برخوردارند و قابل استفاده در اقلیم خشک و نیمه خشک ایران و‬ ‫رشایط فرهنگی و اجتامعی آن هستند. برخی از عنارص معامری سنتی ایران عبارتند از:‬ ‫حیاط، بادگیرها و عنارص به‌کار رفته برای تهویه طبیعی، سایبان‌های طبیعی، ورودی‌های‬ ‫کوچک، دیوارهای ضخیم، مناهای با رنگ‌های متناسب و غیره۲. این ویژگی‌ها اغلب در‬ ‫خالل ساخت وساز قرن گذشته ایران از میان رفته‌اند، چراکه تاکنون راهکارهای طراحی و‬ ‫فنی بسیار اندکی برای رفتار بهینه ساختامن از لحاظ مرصف انرژی در ایران معرفی شده‌اند‬ ‫و در رشایط ویژه اقتصادی، فرهنگی و اجتامعی ایران به‌کار گرفته شده‌اند. بنابراین پروژه‬ ‫حارض در نظر دارد این دسته قابلیت‌های میراث شهری را با فناوری‌های مدرن، روش‌های‬ ‫نوین برنامه‌ریزی و سیستم‌های زیرساختی ادغام منوده و تعریف مجددی از آن‌ها ارائه‬ ‫مناید. رویکرد پیچیده، میان رشته‌ای وچندالیه مزبور نیازمند توصیف جنبه‌های فرایندی‬ ‫است که به خلق و ارائه روش‌ها و ابزارهای برنامه‌ریزی ابداعی در پروژه منتهی می‌گردند.‬ ‫۷۴‬ ‫ارتقای هم‌افزایی‌ مابین اقدامات در سطوح مختلف فضایی می‌باشد.‬ ‫طراحی و برنامه‌ریزی شهری کل‌نگر، عواملی کلیدی برای ایجاد اعتدال میان این مناقشات و‬ ‫ایجاد رویکردهای فضایی و کارکردی مکمل به‌شامر می روند.‬ ‫رویکرد پروژه شهرهای جوان‬ ‫این سه فرضیه اصلی، اساس دیدگاه شهرهای جوان را به رویکردهای توسعه، اجرا و ارزیابی‬ ‫برای رصفه جویی در مرصف انرژی در سه بعد اقدامات کالبدی، ساختاری و فرایندی در‬ ‫مقیاس محالت را تشکیل می دهند. بنابراین اصطالح «بهینه سازی مرصف انرژی» که در‬ ‫پروژه به کار می‌رود به صورت گسرتده تحت عنوان راهربدهای توسعه مناسب، کارا و متداوم‬ ‫با دنبال منودن منطق رویکرد کاربردی، ساختاری و فرایندی تعریف می‌گردد.‬ ‫عرصه مهمی که سؤاالت مزبور در آن مورد آزمون قرار می‌گیرند، مطالعه موردی پروژه یعنی‬ ‫شهر جدید هشتگرد (رجوع شود به بخش مربوط به شهر جدید هشتگرد) می‌باشد. یک‬ ‫منطقه ۵۳ هکتاری در بخش جنوبی شهر جدید هشتگرد از طرف تیم تحقیقاتی به عنوان‬ ‫بسرت پروژه پایلوت برای تبدیل شدن به یک محله بهینه از لحاظ مرصف انرژی برای اسکان‬ ‫۰۰۰۸ نفر و شامل زیرساخت‌های فنی، اجتامعی و فضای سبز اختصاص داده شده است.‬ ‫باتوجه به ابعاد ساختاری و کالبدی، پروژه جنبه‌های ذیل را مورد بررسی قرار می‌دهد:‬ ‫¨ تعریف اهداف و معیارها برای بهینه‌سازی مرصف انرژی در مناطق خشک و نیمه خشک‬ ‫در مقیاس محل ‌ای۱‬ ‫ه‬ ‫¨ توسعه و ایجاد راهربدهای مناسب برنامه‌ریزی و طراحی در پروژه پایلوت ۵۳ هکتاری‬ ‫شامل ارزیابی بر اساس اهداف پروژه‬ ‫¨ اتخاذ روش‌هایی در قالب دستورالعمل‌ها و راهکارهایی برای برنامه‌ریزی و طراحی بهینه و‬ ‫انعطاف‌پذیر از نظر مرصف انرژی در ایران که در نهایت منجر به اتخاذ سیاست‌ها و تدوین‬ ‫استانداردهای نوین در سطوح محلی، منطقه ای و یا حتی ملی گردد.‬ ‫انتظار می‌رود ابتکار‌عمل‌های فنی، علمی و فرایندی برای ایران از طریق اتخاذ یک رویکرد‬ ‫کامالً یکپارچه پروژه در قالب یک طرح منسجم که بر روی جنبه‌ها و سطوح مختلفی کار‬ ‫می‌کند، حاصل شوند:‬ ‫¨ هدف عمده رویکردهای یکپارچه باید تلفیق اقدامات کاهشی و تطبیقی به منظور مواجهه‬ ‫با تضادهای محتمل میان نیازهای پروژه، از قبیل ایجاد رسمایش در ساختامن‌ها در دماهای‬ ‫باالتر است. با اتخاذ رویکردهای یکپارچه در مرحله برنامه‌ریزی، میان اقدامات، تعادل‬ ‫برقرار می‌شود.‬ ‫فصل دوم | شهرهای جوان– اهداف و رویکردها‬ ‫فقط ۰۵ درصد جمعیت جهان را در خود جای داده‌اند؛ اخیرا ً عده ای از محققان درستی‬ ‫این رقم را که بیشرت به مساله سهم شهرها از انتشار گاز کربن مرتبط است، مورد تردید قرار‬ ‫داده‌اند. جدای از سهم کمی، هیچ شکی وجود ندارد که مجموعه‌های شهری در انتشار‬ ‫ّ‬ ‫گازهای گلخانه‌ای نقش دارند؛ گرچه اغلب شهرها فرصت‌های گسرتده‌ای را برای کاهش‬ ‫انتشار گازهای گلخانه‌ای به واسطه کاهش مرصف انرژی فردی فراهم می‌آورند.‬ ‫در ابتدا بعد کالبدی و موضوعی این مسأله را می‌توان متأثر از عوامل ساختاری و پایه‬ ‫مرتبط دانست: شهرها مکا‌ن‌های تجمع دانش و ثروت هستند که زمینه‌های رفتارهای سیاسی‬ ‫را فراهم می‌کنند. به‌عالوه سطح شهری یک مقیاس مؤثر برای مداخله سیاسی است که‬ ‫اغلب دارای موانع کمرتی نسبت به سطوح ملی و بین‌املللی می‌باشد. فرای آن ساختارهای‬ ‫سیاسی و حاکمیتی محلی قادر هستند به گونه‌ای مؤثر حوزه‌های سیاست‌گذاری از قبیل‬ ‫مدیریت انرژی، عرضه منابع، برنامه‌ریزی حمل‌و‌نقل، برنامه‌ریزی شهری و طراحی و حتی‬ ‫معامری را برای اتخاذ تدابیر کاهشی و تطابقی هدایت منایند. حوزه‌های مزبور، تأثیر قابل‬ ‫مالحظه‌ای بر کاهش تغییرات اقلیمی دارند، چراکه ساختارهای فضایی و کالبدی را تعیین‬ ‫می‌منایند و به‌واسطه آن به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر مرصف انرژی و بنابراین انتشار‬ ‫گازهای گلخانه‌ای تاثیر می‌گذارند: طراحی و برنامه‌ریزی شهری، برنامه‌ریزی و طراحی منظر‬ ‫و معامری می‌توانند ساختارهای شهری مشتمل بر پیکره ساختامن‌ها، گونه‌های مختلف و‬ ‫یا سیستم‌های خیابانی را شکل دهند و بنابراین مستقیامً از طریق اثرگذاری بر نیازهای‬ ‫رسمایشی و گرمایشی بر مرصف انرژی تاثیر نهند.‬ ‫دوم اینکه، تصمیامت کالن ساختاری در خصوص تراکم‌ها، الگوهای کاربری زمین و سامانه‌های‬ ‫زیربنایی در مقیاس بعد ساختاری برنامه‌ریزی شهری و حمل‌و‌نقل گرفته می‌شود و بنابراین‬ ‫بر توزیع کاالها و مرصف‌کنندگان تاثیر می‌گذارد. این مسأله به‌طور غیرمستقیم بر مرصف‬ ‫انرژی مورد نیاز در حمل و نقل اثر می گذارد، چراکه ساختارهای فضایی- کالبدی بر الگوهای‬ ‫مرصف و رفتار مرصف‌کنندگان انرژی تأثیر عمیقی دارد. همچنین عرضه انرژی و شبکه‌های‬ ‫توزیع به طور گسرتده بر کاهش خروج گازهای گلخانه ای از طریق تأمین ساختارهای عرضه‬ ‫انرژی و شبکه‌های توزیع مربوط به آن اثر می‌گذارد.‬ ‫در مرتبه سوم (بعد فرایندی) برنامه‌ریزی و مدیریت شهری از فرایند طراحی/ برنامه-سازی و‬ ‫اجرا پشتیبانی می‌مناید. این مسأله از اهمیتی به‌سزا برخوردار است، چراکه طراحی/ برنامه-‬ ‫سازی و اجرا در مواجهه با تعامالت و وابستگی‌های متقابل میان تغییرات اقلیمی و اقدامات‬ ‫کاهشی و تطابقی در مجموعه‌های شهری به گونه‌ای فزاینده پیچیده‌تر می‌گردند (مرکز‬ ‫تحقیقات تغییرات اقلیمی تین دال ۹۰۰۲). بنابراین راه‌حل‌های مؤثر نیازمند به‌کارگیری کلیه‬ ‫عوامل اقلیمی در برنامه-سازی به منظور حل مناقشات میان کاهش و تطابق و در نتیجه‬ ‫۵۴‬ ‫بهین ‌ سازی شهری مصرف انرژی‬ ‫ه‬ ‫کریستوف نیچ گویزن | سباستین زیلیش | فرشاد نصراللهی‬ ‫تأثیرات قابل مالحظه آب‌ و‌ هوایی مورد انتظار در ایران از یک سو و نیز بررسی قابلیت‌های‬ ‫عمده کاهش این اثرات در کشور از سوی دیگر، پروژه شهرهای جوان را به سمت دستیابی‬ ‫به راهکارهای مناسب برای کاهش تغییرات آب و هوایی در سکونتگاه‌های نوین شهری در‬ ‫قالب ساختارهای سیاسی، تکنولوژیکی، اقتصادی و محلی سوق داده است. این رویکرد در‬ ‫شهر جدید هشتگرد در منطقه تهران-کرج به کار گرفته می‌شود. بنابراین پروژه در نظر دارد:‬ ‫¨ تغییرات آب و هوایی را به واسطه توسعه و به‌کارگیری مفاهیم مؤثر مدیریت و برنامه‌ریزی‬ ‫در متامی جنبه‌ها در ساخت ساختامن و نیز شهرسازی (بافت شهری) در انبوه‌سازی مسکن‬ ‫معارص کاهش دهد.‬ ‫¨ ساختارهای محیط مصنوع را برای مواجهه با تأثیرات آتی تغییرات آب و هوایی با بهره‌گیری‬ ‫از فناوری‌های نوین و نیز تجارب سنتی انطباق پذیر مناید.‬ ‫اساس شهرسازی پایدار برای دستیابی به این هدف بسیار حیاتی است و بخش الینفک رویکرد‬ ‫پروژه را تشکیل می‌‌دهد. به‌ویژه این مسأله به دلیل مشکالت اجتامعی، اقتصادی و زیست‬ ‫محیطی پیچیده در سکونتگاه‌های تازه توسعه یافته مانند شهرهای جدید ایران اهمیتی‬ ‫مضاعف می‌یابد.‬ ‫تحقیقات قابل‌مالحظه در حوزه معامری، برنامه‌ریزی شهری، برنامه‌ریزی حملو‌نقل و‬ ‫‌‬ ‫مطالعات انرژی در دهه‌های اخیر، به صورت تجربی ثابت کرده است که میان وسایل‬ ‫مرصف‌کننده انــرژی چون وسایل نقلیه، ساختامن‌ها و مرصف انــرژی و خروج گازهای‬ ‫گلخانه‌ای ارتباط وجود دارد. در این میان اما حوزه‌ای که کمرت در مورد آن تحقیق صورت‬ ‫گرفته است، تأثیر ساختارهای پیچیده شهری در مقیاس محالت یا کل شهر بر خروج گازهای‬ ‫گلخانه‌ای بوده است. علیرغم وجود این حقیقت که تحقیقات گسرتده‌ای در رابطه با تأثیر‬ ‫کلی ساختارهای شهری بر روی محیط زیست انجام گرفته است، باید خاطر نشان منود که‬ ‫سهم کمی ساختارهای شهری بر روی میزان کل خروج گازهای گلخانه‌ای همچنان به صورت‬ ‫ّ‬ ‫گسرتده مورد بحث و مناقشه است. رقمی که مرتباً تاکنون مورد اشاره قرار گرفته است، موید‬ ‫این موضوع می‌باشد که شهرها تولید ۰۸ درصد انتشار گاز کربن را بر عهده دارند در حالی‌که‬ ‫فصل دوم | شهرهای جوان– اهداف و رویکردها‬ ‫فصل دوم‬ ‫شهرهای جوان– اهداف و‬ ‫رویکردها‬ ‫مقدمه‬ ‫بر پایه پیشینه بهینه‌سازی مرصف انرژی در بخش ساخت‌و‌ساز و توسعه شهری در ایران‬ ‫و نیز سیاست‌های مسکن و برنامه شهرهای جدید در کشور، این بخش به معرفی اهداف‬ ‫و رویکرد پروژه تحقیقاتی «شهرهای جوان– توسعه بافت شهری انرژی کارا در منطقه‬ ‫تهران-کرج» می‌پردازد. این فصل با معرفی اهداف عمده پروژه و توصیف جزییات‬ ‫رویکرد روش شناختی بهینه‌سازی مرصف انرژی شهری و نیز ساختار پروژه آغاز می‌گردد.‬ ‫مفهوم «پژوهش در عمل» به واسطه اهمیت ویژه آن در پروژه با جهت‌‌گیری کامل به‬ ‫سوی کاربرد محوری که از ابتدا در آن لحاظ شده است، در ادامه خواهد آمد. این فصل‬ ‫با معرفی رویکردهایی در رابطه با ارزیابی تاثیرات پروژه و نیز انتقال نتایج پروژه از‬ ‫طریق انتشار نتایج و محصوالت خامته خواهد یافت.‬ ‫اتیوپی، هند، ایران، مراکش، پرو، آفریقای جنوبی و ویتنام مربوط می‌باشند. پروژه‌ها براساس‬ ‫اهدف بهینه‌سازی مرصف انرژی و متناسب با رشایط اقلیمی در حوزه‌هایی چون مسکن و‬ ‫ساخت‌و‌ساز، تغذیه و کشاورزی شهری، بهداشت عمومی و کیفیت زندگی، برنامه‌ریزی و‬ ‫حکمروایی شهری، مرصف و تامین مستقیم انرژی، حمل‌و‌نقل، بازیافت زباله و مدیریت‬ ‫محیط زیست می‌باشند.‬ ‫همکاری میان پروژه‌های کالن‌شهرها‬ ‫عالوه بر نتایج حاصل از تک تک پروژه‌ها، وزارت آموزش و تحقیقات دولت فدرال آملان در‬ ‫نظر دارد دستاورد مشرتکی را از کل برنامه با جمع‌آوری نتایج و بویژه با ایجاد شبکه میان‬ ‫پروژه‌هایی که از لحاظ موضوعی ارتباط دارند، ارائه دهد. به عنوان مثال، اولین مورد آن‬ ‫ایجاد یک پایگاه داده‌هاست که به صورت مشرتک توسط شانزده پروژه کالن‌شهرهای آینده‬ ‫شکل می‌گیرد. همچنین به عنوان مثال، شبکه‌ای است که میان پروژه‌هایی که به بحث‬ ‫برنامه‌ریزی و طراحی شهری و یا آن دسته پروژه‌هایی که به مباحث حمل‌و‌نقل می‌پردازند،‬ ‫ایجاد شده است. هر دو دسته پروژه‌ها به دنبال خروجی‌ها و داده‌های مشرتکی، جهت ارائه‬ ‫در هامیش بین‌املللی وزارت آموزش و تحقیقات دولت فدرال آملان در اکترب ۰۱۰۲ در شهر‬ ‫اسن آملان، هستند. برای برگزاری این کنفرانس، همکاری تنگاتنگی میان دو برنامه تحقیقاتی‬ ‫عمده کالن‌شهرها از بنیاد تحقیقات آملان )‪ -(DFG‬برنامه ۳۳۲۱- «کالن‌شهرها - ابرچالش‌ها:‬ ‫دینامیک‌های غیررسمی تغییرات جهانی»، و جامعه مراکز تحقیقاتی آملانی «هلم هولتز»‬ ‫تحت عنوان دستور کار تحقیقاتی هلم هولتز «کالن‌شهر به عنوان سکونتگاه پرخطر» انجام‬ ‫گرفته‌است.‬ ‫بورس‌های تحقیقاتی و مطالعاتی برنامه کالن‌شهرهای آینده‬ ‫براساس مترکز موضوعی پروژه‌های تحقیقاتی «کالن‌شهرهای آینده» وزارت آموزش و‬ ‫تحقیقات دولت فدرال آملان، دانشجویان مستعد در مقاطع دکرتا، فوق دکرتا و محققان‬ ‫ارشد از کشورهای مشارکت کننده در پروژه‌ها (ویتنام، هند، چین، ایران، پرو، آفریقای‬ ‫جنوبی، اتیوپی و مراکش) توسط وزارتخانه مزبور حامیت ‌شدند. این موارد مشتمل بر ۹۵‬ ‫بورسیه با هامهنگی نهاد تبادالت دانشگاهی آملان می باشند. هدف اصلی این اقدام ایجاد‬ ‫امکان بهره‌گیری پروژه‌های کالن‌شهرها از قابلیت تحقیقاتی مضاعف خارج از آملان با ارائه‬ ‫بورس‌های تحقیقاتی و مطالعاتی می‌باشد. در کنار آن، این مسأله سبب توسعه تخصص‌های‬ ‫نوین علمی و ایجاد شبکه‌های کالن‌شهرهای پایدار است. (ظرفیت‌ سازی).‬ ‫۱۴‬ ‫تعریف شده‌اند. همچنین گروه‌های مختلف ذیربط از طیف‌های مختلف سیاسی، اقتصادی‬ ‫و اجتامعی در پروژه‌ها وارد شده‌اند تا سؤاالت تحقیق را برمبنای نیازهای واقعی تغییر دهند.‬ ‫نتایج پروژه‌ها شامل ارائه راهربدها و انجام پروژه‌های پایلوتی خواهد بود که راهکارهای‬ ‫نوینی را برای معرفی ساختارهای بهینه از نظر انرژی و اقلیم در مراکز رشد شهری از طرق‬ ‫ذیل ارائه دهند:‬ ‫¨ نو‌آوری‌‌های فنی همساز با رشایط محلی و پذیرفته‌شده توسط شهروندان در زیر‌ساخت‌های‬ ‫شهری‬ ‫¨ روش‌های نوین در فرایندهای تصمیم‌گیری سیاسی، اشکال جدید تصمیم‌سازی سیاسی و‬ ‫حکمروایی‬ ‫¨ ابزارهای نوین مدیریتی در تصمیم‌‌‌ سازی شهری‬ ‫¨ ابزارهای ارزیابی اثربخشی اقدامات برنامه‌ریزی شهری‬ ‫¨ ظرفیت‌سازی و آموزش فنی و حرفه‌ای‬ ‫¨ همکاری‌های جدید برای مبارزه با تغییرات اقلیمی‬ ‫‪Urumqi‬‬ ‫‪Tehran-Karaj‬‬ ‫‪Hefei‬‬ ‫‪Casablanca‬‬ ‫‪Shanghai‬‬ ‫‪Hyderabad‬‬ ‫‪Ho Chi Minh City‬‬ ‫‪Addis Abeba‬‬ ‫‪Lima‬‬ ‫‪Gauteng‬‬ ‫)‪(Johannesburg‬‬ ‫مراکز جمعیتی مورد اشاره پروژ ‌های وزارت آموزش و تحقیقات در فاز اصلی‬ ‫ه‬ ‫)310 2 – 8002 ‪(DLR‬‬ ‫پروژه‌ها در فاز اصلی برنامه‬ ‫تعداد ده پروژه در فاز اصلی برنامه از سال ۸۰۰۲ تا ۳۱۰۲ توسط وزارت تحقیقات و آموزش‬ ‫دولت فدرال آملان و با یک ارزیابی میان دوره‌ای پیرشفت پروژه در سال ۱۱۰۲-۰۱۰۲ تأمین‬ ‫مالی شده‌اند. بنابراین فاز اصلی از نه سال به پنج سال کاهش یافته است. پروژه‌ها نیز از‬ ‫تناسب موضوعی و جغرافیایی مناسبی برخوردار هستند. این پروژه‌ها به کالن‌شهرهای چین،‬ ‫فصل اول | شهرهای جوان– پیشینه‬ ‫بهینه در مراکز رشد شهری» معطوف گشت. منابع انرژی بهینه و مرصف اقتصادی انرژی‬ ‫کلیدی‌ترین مسایل قرن ۱۲ خواهند بود. مرصف انرژی برش به گونه‌ای مدام در حال رشد‬ ‫است و چالش‌های عمده‌ای را برای حفاظت از محیط‌زیست و منابع انرژی به همراه دارد.‬ ‫مراکز تجمع شهری و کالن‌شهرها در کشورهای در حال توسعه، عرصه مهم مرصف انرژی‬ ‫هستند. اگرچه شهرها تنها دو درصد سطح زمین را می پوشانند، اما سه چهارم انرژی جهان‬ ‫را مرصف می‌کنند و تقریباً هشتاد و پنج درصد گازهای گلخانه‌ای را تولید می‌کنند. به‌رغم‬ ‫پیشینه فوق‌الذکر، کالن‌شهرهای کنونی و آینده این قابلیت را دارند که رویکردهایی راهربدی‬ ‫برای مرصف بهینه انرژی و حفاظت از محیط‌زیست عرضه منایند. تجمع انسان‌ها، مواد‬ ‫و نواحی مسکونی در کالن‌شهرها سبب کاهش مرصف منابع و انرژی می‌گردد، چراکه با‬ ‫استفاده از هامن میزان وسایل حمل‌و‌نقل، انرژی و فضا و با بهره‌گیری از برنامه‌ریزی مدرن‬ ‫و مجموعه‌های خدماتی می‌توان تعداد افراد بیشرتی را تحت پوشش قرار داد. چرخه تولید‬ ‫مواد زاید تا حدی می‌تواند به این روش متوقف گردد. از سوی دیگر پیچیدگی ساختارها و‬ ‫صنایع شهری سبب نرش وسیع‌تر نو‌آوری‌ها می‌گردد.‬ ‫پروژه‌هایی که در راستای شناخت و اجرای مفاهیم برنامه‌ریزی و مدیریت یکپارچه، ابداعی‬ ‫و نتیجه-محوربودند، در این برنامه تحت حامیت مالی قرار گرفتند. همچنین تأکید پروژه‬ ‫حارض بر «پیشگیری و درمان» است تا «تشخیص». مدستاوردهای پروژه باید تا حد امکان‬ ‫قابلیت انتقال به دیگر مراکز شهری را دارا باشند. بنابراین نگاه تیم‌های همکار پروژه‌های‬ ‫دوجانبه باید:‬ ‫¨ به شیوه ای بی‌بدیل ابداعات فنی و غیرفنی برای ایجاد ساختارهای بهینه انرژی و اقلیمی‬ ‫را مورد مطالعه، برنامه‌ریزی، توسعه و اجرا قرار دهند.‬ ‫¨ شهر مورد مطالعه پروژه مزبور و همزمان تصمیم‌گیران و سکنه آن را قادر سازند که‬ ‫دستاوردهای بهینه سازی و عملکرد بهینه را در تولید، توزیع و مرصف انرژی لحاظ منایند.‬ ‫¨ نشان دهند که مرصف منابع و تولید گازهای گلخانه‌ای توسط بخش‌های مرصف کننده‬ ‫انرژی را می توان در آینده و به روشی پایدار کاهش داد.‬ ‫مفاهیم باید با همکاری تنگاتنگ با تصمیم‌گیران و طرفین ذیربط در مراکز ویژه رشد شهری،‬ ‫توسعه یافته و در قالب پروژه‌های مشرتک بر پایه همکاری و تقسیم کار تبیین شوند.‬ ‫توامنندسازی و ایجاد شبکه همکاری های بین‌املللی در این برنامه بسیار حائز اهمیت است.‬ ‫محققان و رشکت‌ها باید پروژه‌های خویش را به روشی مشارکتی و کاربردی تعریف منایند و‬ ‫به عنوان مثال باید در همکاری تنگاتنگ با سازمان‌های محلی مسؤول مباحث توسعه شهری‬ ‫در کشورهای مربوطه باشند. از آغاز، از تخصص صاحبنظران سیاسی، اقتصادی و اجتامعی در‬ ‫این پروژه استفاده شد تا اطمینان حاصل گردد که سؤاالت تحقیق متناسب با نیازهای محلی‬ ‫۹۳‬ ‫برنامه تحقیقاتی کال ‌شهرهای‬ ‫ن‬ ‫آلمان‬ ‫رودلف شفر | فلوریان اشتلماخر‬ ‫در سال ۴۰۰۲ وزارت آموزش و تحقیقات دولت فدرال آملان در خصوص برنامه تحقیقاتی تحت‬ ‫عنوان «تحقیق برای توسعه پایدار کالن‌شهرهای آینده» به‌عنوان بخشی از برنامه راهربدی‬ ‫«تحقیق برای پایداری» فراخوان داد. این مسأله از این حقیقت نشات می‌گیرد که روند‬ ‫جهانی شهرنشینی و گسرتش بیشرت کالن‌شهرها به صورت الینقطع بویژه در بازارهای نوظهور و‬ ‫کشورهای تازه صنعتی‌شده در حال‌گسرتش است. به‌خصوص،‌کالن‌شهرهای آینده یا به عبارت‬ ‫دیگر مراکز شهری که با رسعت بی سابقه در حال رشد و تبدیل شدن به کالن‌شهرها (باالی‬ ‫ده میلیون نفر جمعیت) در خالل سال‌ها و دهه‌های آتی هستند، نیازمند تصمیم‌گیری‌های‬ ‫اساسی در این رابطه می‌باشند. ممکن است امکان انتخاب از میان راه‌های مختلف توسعه برای‬ ‫اینگونه شهرها همچنان میرس باشد. تصمیامت برنامه‌ریزی و رسمایه‌گذاری امروز تعیین‌کننده‬ ‫[میزان] رصفه‌جویی در مرصف انرژی، قابلیت تولید اقتصادی، کیفیت اجتامعی زندگی و‬ ‫ظرفیت زیست‌محیطی کالن‌شهرهای در حال رشد برای سالیان متامدی خواهند بود. تعداد‬ ‫زیادی درخواست پروژه‌های تحقیقاتی دوجانبه میان آملان و کشورهای مختلف به وزارت‬ ‫آموزش و تحقیقات آملان برای فاز مقدماتی و دو ساله پروژه و فاز اصلی آن برای ۹ سال دیگر‬ ‫ارائه گردید. وزارتخانه مزبور با توصیه و تصمیم‌گیری گروهی از کارشناسان بین‌املللی، فاز‬ ‫مقدماتی در فاصله سال‌های ۵۰۰۲ تا ۷۰۰۲ را برای ۶۱ پروژه در خصوص کالن‌شهرهای آینده‬ ‫در آمریکای التین (۳مورد)، آفریقا (۴مورد) و آسیا (۹مورد) تصویب منوده و مورد حامیت مالی‬ ‫‌‬ ‫قرار داد. پروژه‌های مزبور بر رویکرد توسعه پایدار جنبه‌های خاص مورد نیاز در توسعه شهری‬ ‫از قبیل تأمین آب، دفع زباله و بازیافت و محیط سبز شهری تاکید داشتند. وزارت آموزش و‬ ‫تحقیقات آملان، همچنین زمینه همکاری انجمن همکاری‌های فنی )‪ (GTZ‬را بر پایه تجارب‬ ‫این انجمن در پروژه‌های توسعه‌ای کشورهای فوق‌‌الذکر فراهم منوده است.‬ ‫مترکز برنامه در فاز اصلی‬ ‫برای فاز اصلی برنامه تحقیقاتی کالن‌شهرهای آینده، این پروژه مبتنی بر «راهربد فناوری‬ ‫پیرشفته حفاظت از آب و هوا» است. بنابراین مترکز آن بر «ساختارهای اقلیمی و انرژی‬ ‫فصل اول | شهرهای جوان– پیشینه‬ ‫طبقه و فضاهای باز گسرتده است. تراکم شهری آن با میانگین ۰۵۱ نفر در هکتار در مقایسه‬ ‫با متوسط تراکم شهرهای معارص ایران فرشده‌تر به نظرمی‌آید.‬ ‫در دهه‌های گذشته، دولت‌های کشورهای در حال توسعه تالش منوده‌اند تا با بهره‌گیری از‬ ‫راهربدهای متفاوت از جمله برنامه شهرهای جدید خود را با توسعه شهرنشینی مطابقت‬ ‫دهند. پروژه‌های ویژه شهرهای جدید اغلب بسیار جاه‌طلبانه آغاز گردیدند، اما نتایج حاصله،‬ ‫توسعه کنونی و تصویر فعلی آنها در اکرث شهرهای جدید با آرزوها و امیدها چه در سطوح‬ ‫منطقه‌ای و چه شهری مطابقت ندارد. با بررسی دالیل به نظر می‌رسد، نه‌تنها طرح یک‬ ‫دورمنا، بلکه تحلیل فرایند پویای اجرا نیز از اهمیت برخوردار است، چراکه اغلب، فاصله‬ ‫عمیقی میان دورمنای طرح و اجرا در رابطه با افراد دخیل و فرایندهای مرتبط وجود دارد.‬ ‫در‌هر‌حال بعید به نظر می‌رسد که شهر جدید هشتگرد به جمعیت پیش‌بینی‌شده برای آن در‬ ‫سال ۵۹۳۱ یعنی ۰۰۰،۰۰۵ نفر دست یابد. آهنگ توسعه به دالیل عدیده‌ای کندتر از میزان‬ ‫پیش‌بینی شده است. اول اینکه قیمت واحدهای مسکونی به دالیلی چون هزینه‌های باالی‬ ‫ساخت در این منطقه با اقلیم نیمه‌خشک، فرایند طوالنی توسعه شهرهای جدید و همچنین‬ ‫نرخ باالی تورم، باال است. به‌عالوه کمبود خدمات محلی نیز احساس می گردد. تأسیسات زیر‬ ‫بنایی بزرگ‌مقیاس مانند دانشگاه، که می‌توانند به عنوان عامل شتاب‌دهنده توسعه شهری‬ ‫عمل منایند، هنوز ساخته نشده‌اند و مشخص نیست که چه زمانی ساخت آن‌ها آغاز خواهد‬ ‫شد. ادغام شهر جدید هشتگرد در سامانه حمل و نقل عمومی هنوز انجام نگرفته است و‬ ‫خط مرتو به تهران همچنان در حال ساخت است. به‌عالوه، طراحی شهری یکنواخت بر اساس‬ ‫گونه‌های ساختامنی معمول، هیچ‌گونه هویت متامیزی برای این شهر ایجاد ننموده است.‬ ‫در شهر جدید هشتگرد مانند اغلب شهرهای جدید، هنوز فرصت‌های شغلی کافی ایجاد‬ ‫نشده است. این مسأله تأثیر به‌سزایی در عدم توسعه شهرها داشته است، چراکه شهرهای‬ ‫جدید اغلب به عنوان شهرهای مستقل و خود‌گردان ایجاد شده و بنابراین دور از شهرها واقع‬ ‫می‌گردند. در نتیجه موفقیت آن‌ها تا حد زیادی به ایجاد بسرت اقتصادی و ادغام در شبکه‌های‬ ‫حمل‌و‌نقل منطقه‌ای وابسته است. همکاری‌های الزم میان وزارتخانه‌ها و نهادهای مسؤول‬ ‫در ارتباط با موقعیت شهرهای جدید، ایجاد صنایع و ادغام در شبکه‌های حمل‌و‌نقل هنوز به‬ ‫اندازه کافی صورت نپذیرفته است. با در نظر گرفنت هدف کلی کاسنت تراکم شهرها با جذب‬ ‫جمعیت و ایجاد قطب‌های رشد اقتصادی باید گفت که تا کنون سیاست شهرهای جدید تا‬ ‫حد زیادی ناموفق بوده است. با نگاه به ارقام رشد رسیع شهرنشینی در ایران و مقایسه آنها‬ ‫با وضعیت کنونی توسعه شهرهای جدید باید گفت که انتظارات هنوز برآورده نگردیده است‬ ‫(آتش ۹۷۳۱، قلعه نویی و دیبا ۴۸۳۱). به هر روی ساخت تعداد زیادی از شهرهای جدید در‬ ‫بسیاری از کشورها [ بارشایط مشابه ایران] از جمله مرص، در حال انجام است و فشار مداوم‬ ‫شهر نشینی در آینده نیز این مسأله را در صدر اولویت‌ها قرار خواهد داد.‬ ‫۷۳‬ ‫ذوب آنها در بهار همراه است. پیش بینی می‌شود بارندگی در طی ماه‌های تابستان با کاهش‬ ‫۰۲ تا ۰۳ درصدی همراه گردد.‬ ‫هوا در منطقه گسرتده تهران به شدت متأثر از آلودگی‌هاست، همچنین خاک با کاهش‬ ‫محتویات مواد آلی و افزایش میزان منک و مواد قلیایی، تغییرات در کاربری اراضی و میزان‬ ‫رو به افزایش آالینده‌های صنعتی روبروست.‬ ‫برنامه‌ریزی محدوده شهری شهر جدید هشتگرد مساحتی در حدود ۰۰۶۴ هکتار را پوشش‬ ‫می‌دهد که از این میزان ۰۰۰۴ هکتار آن به شهر جدید هشتگرد در شامل اتوبان تهران-‬ ‫قزوین و ۰۰۶ هکتار آن به شهرک صنعتی در جنوب اتوبان مزبور اختصاص یافته است. شهر‬ ‫جدید هشتگرد به‌صورت یک الگوی شطرنجی شامل به جنوب در دامنه کوه‌های الربز قرار‬ ‫گرفته است و مشتمل بر ۵۲ محله مسکونی می‌باشد که مقرر است هر یک ۰۰۰،۰۲ نفر را در‬ ‫خود جای دهند. این محالت که با فضاهای سبز از یکدیگر تفکیک شده‌اند، باید توسعه یابند‬ ‫و تأسیسات خدماتی و عمومی و نیز تأسیسات بزرگ مقیاس مانند مراکز خرید و یا دانشگاه‬ ‫چشم انداز شهر جدید هشتگرد (ماخذ: دانشگاه فنی برلین)‬ ‫در آنها ایجاد گردد. طراحی شهری به روشنی متأثر از مفاهیم شهرهای جدید غربی با هدف‬ ‫ایجاد شهری چند کانونی است. واحدهای همسایگی باید رسویس‌های خدماتی و عمومی‬ ‫کوچک مقیاس را عرضه منایند. منطقه صنعتی، فضای الزم برای صنایع سبک از قبیل تولید‬ ‫ماشین آالت و ابزار و تأسیسات بزرگ مقیاس از قبیل بنیاد فیلم سازی و مجتمع کشاورزی‬ ‫آب-کشت را فراهم می‌‌کند. شکل شهری شهر جدید هشتگرد غالبأ شامل ساختامن‌های ۳ تا ۵‬ ‫فصل اول | شهرهای جوان– پیشینه‬ ‫غربی این استان است. نقش عمده هدایت این برنامه را رشکت دولتی عمران شهرهای جدید‬ ‫برعهده دارد که در سال ۸۶۳۱ تشکیل شده است (زیاری، ۵۸۳۱) . رشکت عمران شهرهای‬ ‫جدید محلهای مناسب را شناسایی میمناید، مراحل آمادهسازی و ساخت زیرساختهای الزم‬ ‫را مورد حامیت مالی قرار میدهد و زمین مورد نیاز را به سازندگان خصوصی واگذار میمناید.‬ ‫مدیریت هر یک از شهرهای جدید بر عهده یکی از شعب رشکت عمران شهرهای جدید است.‬ ‫در سال ۶۸۳۱، ۷۱ شهر جدید در حال ساخت بودهاند تا جمعیتی معادل ۳۹/۲ میلیون‬ ‫نفر از ۰۰۰۶۲ تا ۰۰۰،۰۰۵ نفر در هر یک از این شهرها را در خود جای دهند. (زیاری،‬ ‫۵۸۳۱) شهر جدید هشتگرد که در سال ۶۰۰۲ جمعیتی معادل ۰۰۰۰۴ نفر داشت، قرار است‬ ‫به بزرگرتین شهر جدید ایران با جمعیتی در حدود ۰۰۰،۰۰۵ نفر تبدیل گردد. شهر جدید‬ ‫هشتگرد و نیز هشتگرد قدیم در ۰۳ کیلومرتی غرب کرج و ۰۷ کیلومرتی غرب تهران واقع‬ ‫شدهاند. این منطقه در دامنههای جنوبی رشتهکوههای الربز (بین ۰۰۹ تا ۰۰۷۱ مرت باالتر‬ ‫از سطح دریا) واقع شده است. منطقه مزبور در معرض تهدید دامئی زمینلرزه با توجه به‬ ‫محل قرارگیری آن در الربز مرکزی و فالت ایران قرار دارد. گسیختگی میان الربز و فالت ایران‬ ‫در زمره بزرگرتینها در جهان است. گسیختگی مزبور شامل مجموعه ای از گسلهاست که‬ ‫فعال هستند و لرزشهای خفیفی را ایجاد میمنایند. منطقه مذکور آبوهوایی نیمهخشک‬ ‫دارد و سالیانه میزان بارش اندکی (۰۵۲ تا ۰۰۵ میلیلیرت) را دریافت میمناید. بخش اعظم این‬ ‫‪Hashtgerd New Town‬‬ ‫‪Karaj‬‬ ‫‪Tehrān‬‬ ‫منطقه در حال توسعه غرب ایران (ماخذ: دانشگاه فنی برلین)‬ ‫بارش به صورت برف و در طی ماههای زمستان است که منبع قابل اعتامد تأمین آب ساکنان‬ ‫منطقه را تشکیل میدهد. چنانچه اثر تغییرات آب و هوایی به صورت قابل مالحظهای در‬ ‫این منطقه افزایش یابد، این مسأله تغییر خواهد منود. پیشبینیهای آب و هوایی منطقهای‬ ‫حاکی از میزان بارندگی بدون تغییر و یا حتی اندکی افزایش آن در زمستان میباشد، اما این‬ ‫مسأله با افزایش دما و ذوب و جاری شدن برف در زمستان و در نتیجه کاهش منابع حاصل از‬ ‫۵۳‬ ‫شهر جدید هشتگرد‬ ‫سباستین زیلیش | فلوریان اشتلماخر | هولگر اولنبورگ‬ ‫بعد محیط زیست‬ ‫با توجه به نرخ رشد جمعیت و نیز مهاجرت گسرتده از روستاها به شهرها، نیاز گسرتدهای‬ ‫به افزایش کمی ساختامنهای مسکونی در ایران وجود دارد. جمعیت ایران در طی ۰۳ سال‬ ‫گذشته دو برابر گردیده است و در سال ۰۱۰۲ به ۴۷ میلیون نفر رسیده است. (سازمان ملل،‬ ‫۰۸۳۱) بنا بر سیاست دولت ایران، هر ساله حدود ۵/۱ میلیون واحد مسکونی تا مدت ده‬ ‫سال مورد نیاز است. عالوه بر عامل جمعیت، عمر کوتاه ساختامنهای مسکونی نیز مزید بر‬ ‫علت است و بر این تعداد میافزاید. تغییرات در برنامهریزی خانواده سبب گردیده است که‬ ‫اندازه واحدهای آپارمتانی موجود نامناسب گردند: واحدهای آپارمتانی قدیمیتر اغلب ۰۵۱‬ ‫تا ۰۰۳ مرتمربع مساحت داشتند، در حالیکه درحال حارض این اندازه به متوسط ۰۸ تا ۰۲۱‬ ‫مرتمربع مساحت تقلیل یافته است. این تغییر اندازه (کاهش) با توجه به ساختوسازهای‬ ‫کنونی مشکالتی را [برای ساکنین] ایجاد میمناید.‬ ‫یکی از عرصههای گسرتده بروز چالشهای مزبور، محور رشد و توسعه غربی تهران تا شهر‬ ‫کرج میباشد. در طی دهههای گذشته، شهر کرج شاهد باالترین نرخ رشد جمعیت در میان‬ ‫متامی شهرهای ایران بود (از ۰۰۰،۰۱ نفر در سال ۹۲۳۱ به ۳۲/۱ میلیون نفر در سال ۴۸۳۱)‬ ‫(سازمان ملل، ۷۷۳۱). کرج که در ۰۴ کیلومرتی پایتخت ایران قرار دارد، در امتداد محور‬ ‫توسعه تهران قزوین واقع شده که این منطقه دارای بیشرتین تراکم جمعیت و رسیعترین‬ ‫میزان رشد شهری در کل کشور است. منطقه کالنشهر تهران-کرج سابقا در استان تهران و‬ ‫پس از ایجاد استان الربز، در دو استان تهران و الربز واقع می گردد. در سال ۵۸۳۱ جمعیت‬ ‫این منطقه ۶/۵۱ میلیون نفر بود که از این تعداد حدود ۳/۷ میلیون نفر در تهران زندگی‬ ‫میکردند. (مرکز امار ایران،۰۹۳۱) در سال ۳۶۳۱ دولت ایران در مواجهه با رشد فوقالعاده‬ ‫شهرها تصمیم گرفت برنامه ساخت شهرهای جدید در رسارس کشور را اجرا مناید. این برنامه‬ ‫۸۲ شهر جدید در رسارس کشور که عمدتا به مراکز شهری عمده چون مشهد، شیراز، اصفهان و‬ ‫غیره نزدیک هستند را در بر میگرفت و تا حد زیادی مشارکت در ساخت واحدهای مسکونی‬ ‫مورد نیاز را برعهده داشت. نقطه مترکز برنامه مزبور، استان تهران و بهویژه محور توسعه‬ ‫فصل اول | شهرهای جوان– پیشینه‬ ‫منابع و مأخذ‬ National Iranian Oil Company, Country Energy Information 2003–2004, Tehran: Iranian Fuel Conservation Organization, 2004. Iran Ministry of Energy: Energy Balances of Islamic Republic of Iran, Iran Ministry of Energy, 2006. Energy Information Administration, Country Analysis Briefs – Iran (online), p. 1, 2010. Nasrollahi, F., Climate and Energy Responsive Housing in Continental Climates, Universitätsverlag der TU Berlin, ISBN: 978-3-7983-2144-1, p.1, 2009. Sarbib, J.-L., Saba, J. P. and Fetini, H., Memorandum of the President of the International Bank of Reconstruction and Development to the Executive Directors on an Interim Assistance Strategy, The World Bank, p. 18, 2001. Iranian fuel conservation organization, Implementation of Energy Saving Techniques (A4) advertisement, IFCO, 2005. Massarrat, M., Irans’s Energy Policy: Current Dilemmas for a sustainable energy policy, in International Journal of Environment Science and Technology, Vol. 1, No. 3, pp. 233–245, 2004. ۳۳ ‫اخیرا ً تاکید بیشرتی بر رصفه‌جویی انرژی با مترکز عمده بر بخش صنعت به نسبت بخش‬ ‫ساختامن اعامل گردیده است. به منظور رصفه جویی انرژی در ساختامن، اغلب سیستم‌های‬ ‫رسمایشی و گرمایشی و لوازم خانگی و نیز اجزای ساختامنی مورد مطالعه قرار می‌گرفته‬ ‫است. مترکز بر مصالح ساختامنی عمدتاً بر پنجره‌ها، عایق‌های حرارتی و نشت هوا معطوف‬ ‫بوده که مورد حامیت سازمان بهینه‌سازی مرصف سوخت و مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫قرار‌دارند.‬ ‫در ایران تحقیقات گسرتده‌ای در رابطه با اقلیم، رسمایش و گرمایش طبیعی و سیستم‌های‬ ‫رسمایشی و نیز عنارص ساختامنی (مثالً پنجره، دیوار، عایق‌های حرارتی) انجام می‌گیرد. در‬ ‫کنار اقدامات انجام شده در زمینه بهینه‌سازی مرصف انرژی در ساختامن‌های موجود و نوساز‬ ‫از جمله ممیزی انرژی در ساختامن‌ها، پهنه‌بندی‌های اقلیمی، توسعه و همچنین اجباری‌شدن‬ ‫استفاده از مبحث ۹۱ مقررات ملی ساختامن، توسعه صنعت عایق‌بندی و نیز فعالیت‌هایی‬ ‫از قبیل برگزاری هامیش‌ها و تحقیقات مرتبط با کاهش مرصف انرژی در ساختامن‌ها؛ انجام‬ ‫پروژه‌های پژوهشی کاربردی در این زمینه و استفاده از نتایج آنها در ایران از اهمیت باالیی‬ ‫برخوردار است. از این رو تعریف پروژه‌های عملی از قبیل پروژه شهرهای جوان که نتایج آن‬ ‫بصورت عملی و از طریق پروژه‌های پایلوت اجرا می‌گردند، باعث توسعه علمی و فنی این‬ ‫شاخه در ایران می‌گردد.‬ ‫فصل اول | شهرهای جوان– پیشینه‬ ‫ساختامن نیز با ۲۸۵ کیلووات‌ساعت بر مرتمربع در‌سال برای نواحی رسدسیر و میانگین ۰۱۳‬ ‫کیلووات‌ساعت بر مرتمربع بسیار باال می‌باشد (رشکت بهینه‌سازی مرصف سوخت ۵۰۰۲).‬ ‫دلیل عمده این مساله قیمت اندک سوخت در ایران بوده‌است که یارانه زیادی به آن تعلق‬ ‫می‌گرفت. ایران مقدار زیادی یارانه برای تولید سوخت و بویژه حامل‌های انرژی مورد استفاده‬ ‫در رسمایش و گرمایش ساختامنی می‌پرداخت. در سال ۲۰۰۲، تقریباً ۳۱ میلیارد دالر برای‬ ‫یارانه‌های انرژی هزینه گردیده‌است )4002 ‪ .(Massarrat‬با تصویب طرح هدفمندسازی‬ ‫یارانه‌ها و کاهش تدریجی یارانه‌های انرژی از سال ۰۱۰۲، قیمت حامل‌های انرژی افزایش‬ ‫یافته‌است؛ با این وجود، هنوز قیمت انرژی در ایران در مقایسه با استانداردهای بین‌املللی‬ ‫پایین است. عمدتاً به دلیل پایین بودن قیمت‌های انرژی تا سال‌های اخیر، توجه اندکی به‬ ‫رصفه‌جویی در مرصف انرژی گردیده‌است، بویژه هنگامی‌که رصفه‌جویی انرژی هزینه‌های‬ ‫ساخت‌و‌ساز را افزایش می‌داده است، چرا که دوره بازگشت رسمایه آن بسیار طوالنی بوده و‬ ‫افراد عمدتاً ساخت ویا خرید ساختامن‌های ارزان و با مرصف انرژی باال را به ساختامن‌های‬ ‫گران، اما بهینه از لحاظ مرصف انرژِی ترجیح می‌داده‌اند. بنابراین مرصف انرژی ساختامن‌ها‬ ‫در ایران در مقایسه با دیگر کشورها بویژه کشورهای اروپای غربی بسیار باالست.‬ ‫%40.0 ‪Coal‬‬ ‫‪Non-Commercial‬‬ ‫%44.0 ‪Fuels‬‬ ‫‪Petroleum‬‬ ‫% 25.26 ‪Products‬‬ ‫‪Electricity‬‬ ‫%98.01‬ ‫‪Natural Gas‬‬ ‫% 01.62‬ ‫مصرف بخش مسکونی و تجاری انواع سوخت (۵-۴۰۰۲) وزارت نفت، ۵۸۳۱‬ ‫دانش و تحقیقات مرتبط در ایران‬ ‫با در نظر گرفنت اهمیت کاهش مرصف انرژی در سطح بین‌املللی، در سال ۵۹۹۱ دولت‬ ‫ایران سازمان‌های دولتی متعددی را برای تحقیق در رابطه با رصفه‌جویی انرژی و انرژی‌های‬ ‫تجدیدپذیر بنیان نهاد که مهمرتین آنها رشکت بهینه‌سازی مرصف سوخت، سازمان بهره‌وری‬ ‫انرژی و سازمان انرژی‌های نو می باشد.‬ ‫۱۳‬ ‫علیرغم نوسانات اخیر درصد مرصف انرژی بخش مسکونی و تجاری از ۰۳ درصد در سال‬ ‫۱۹- ۰۹۹۱ به بیش از ۰۴ درصد در سال ۵- ۴۰۰۲ افزایش یافته‌است. بنابراین کاهش مرصف‬ ‫انرژی ساختامن‌ها در ایران بسیار رضوری است و ارائه و ساخت ساختامن‌های بهینه از لحاظ‬ ‫مرصف انرژی بویژه در مقیاس گسرتده، تاثیر قابل مالحظه‌ای بر کل مرصف انرژی کشور‬ ‫خواهد داشت و با عنایت به اینکه اکرث انواع انرژی از منابع فسیلی تامین می‌گردند، این امر‬ ‫انتشار گاز کربن را کاهش خواهد داد.‬ ‫منودار ذیل مرصف انرژی نهایی ساختامن‌های مسکونی و تجاری را به تفکیک نوع سوخت‬ ‫نشان می‌دهد. این منودار افزایش سالیانه کل مرصف انرژی بخش مسکونی و تجاری و‬ ‫نیز افزایش قابل مالحظه مرصف گاز طبیعی (که اخیرا ً با کاهش مرصف فرآورده‌های نفتی‬ ‫مصادف شده‌است) را نشان می‌دهد. نرخ مرصف برق نیز تاحدی افزایش داشته‌است، در‬ ‫حالی‌که نرخ سوخت‌های غیرتجاری در سال‌های اخیر کاهش اندک اما مداومی داشته‌است.‬ ‫این منودار نشان دهنده درصد مرصف انرژی برای انواع مختلف سوخت در بخش تجاری و‬ ‫‪Million Barrels Oil Equivalent‬‬ ‫053‬ ‫003‬ ‫052‬ ‫002‬ ‫051‬ ‫001‬ ‫05‬ ‫0‬ ‫3002‬ ‫4002‬ ‫1002‬ ‫2002‬ ‫0002‬ ‫9991‬ ‫7991‬ ‫8991‬ ‫5991‬ ‫6991‬ ‫3991‬ ‫4991‬ ‫1991‬ ‫2991‬ ‫0991‬ ‫9891‬ ‫7891‬ ‫8891‬ ‫5891‬ ‫6891‬ ‫3891‬ ‫4891‬ ‫1891‬ ‫2891‬ ‫0891‬ ‫9791‬ ‫‪Coal‬‬ ‫‪Natural Gas‬‬ ‫‪Petroleum Products‬‬ ‫‪Electricity‬‬ ‫‪Non-Commercial Fuels‬‬ ‫مصرف نهایی بخش مسکونی و تجاری به تفکیک نوع سوخت، وزارت نفت، ۵۸۳۱‬ ‫مسکونی در سال ۵-۴۰۰۲ می‌باشد. عمده مرصف انرژی ساختامن‌های تجاری و مسکونی (در‬ ‫حدود ۲۶ درصد) از گاز طبیعی تامین گردیده‌است (نگاه کنید به شکل صفحه بعد).‬ ‫گرچه فرآورده‌های نفتی پیش از سال ۰۸۹۱ بیشرتین میزان مرصف را در میان انواع سوخت‬ ‫داشته‌اند، در سال ۵-۴۰۰۲ تنها ۶۲ درصد مرصف انرژی را به خود اختصاص داده‌اند.‬ ‫نه تنها سهم بخش ساختامن از کل مرصف انرژی بسیار باالست، بلکه مرصف انرژی بخش‬ ‫فصل اول | شهرهای جوان– پیشینه‬ ‫از سوی دیگر مراکز بزرگ شهری ایران بویژه تهران، حجم وسیعی از آلودگی هوا را تولید‬ ‫می‌کنند که عمدتاً به واسطه استفاده از سوخت فسیلی می‌باشد و حجم این آلودگی بسیار‬ ‫فراتر از استانداردهای مصوب سازمان بهداشت جهانی است و بدین دلیل مشکالت بهداشتی‬ ‫و سالمتی جدی را به همراه دارد )1002 ‪ .(Sarbib, Saba Fetini‬بنابراین رصفه جویی در‬ ‫مرصف انرژی در ایران بسیار حائز اهمیت است.‬ ‫مرصف انرژی در بخش ساختامن و مسکونی‬ ‫میزان مرصف انرژی ساختامن‌ها در ایران بسیار باال است، بگونه ای که میانگین این میزان‬ ‫در ایران ۸۵/۲ برابر میانگین مرصف جهانی بوده و مرصف انرژی در برخي از ساختامن‌هاي‬ ‫كشور حتی تا ۵ برابر متوسط مرصف جهاين است (رشکت بهينه سازي مرصف سوخت ۸۸۳۱).‬ ‫منودارهای زیر سهم مرصف انرژي در بخش هاي مرصف كننده انرژي در سال ۶۸ را بر اساس‬ ‫مقدار و ارزش نشان می دهد. بر طبق این منودارها بخش ساختامن و مسکن از نظر میزان‬ ‫مرصف، بزرگرتین مرصف کننده انرژی در ایران است.‬ ‫میزان مرصف انرژی بخش ساختامن و مسکونی در سال های اخیر همچنین روند صعودی‬ ‫داشته است. جدول زیر درصد مرصف انرژی بخش ساختامن (کاربری‌های مسکونی و تجاری)‬ ‫را طی سال های اخیر نشان می‌دهد (وزارت نفت ۵۸۳۱).‬ ‫كشاورزي ۴ %‬ ‫ساير ۲ %‬ ‫حمل و نقل ۷۲ %‬ ‫كشاورزي ۶ %‬ ‫ساير ۱ %‬ ‫حمل و نقل 14 %‬ ‫صنعت ۶۲ %‬ ‫خانگي و‬ ‫تجاري ۱۴ %‬ ‫سال‬ ‫مسکونی و‬ ‫تجاری‬ ‫۹۶/۰۳‬ ‫۷۰/۱۳‬ ‫۲۳/۴۳‬ ‫۷۳/۶۳‬ ‫۸۶/۷۳‬ ‫۵۶/۷۳‬ ‫۰۰/۹۳‬ ‫۳۸/۸۳‬ ‫۳۲/۸۳‬ ‫۱۵/۸۳‬ ‫۰۲/۰۴‬ ‫۷۹/۹۳‬ ‫۷۵/۱۴‬ ‫۴۱/۰۴‬ ‫۸۵/۰۴‬ ‫ارزش مصرف انرژي در بخ ‌هاي مصر ‌كننده انرژي‬ ‫ف‬ ‫ش‬ ‫در سال ۶۸ (شرکت بهين ‌سازي مصرف سوخت ۸۸۳۱)‬ ‫ه‬ ‫۹۶۳۱‬ ‫۰۷۳۱‬ ‫۱۷۳۱‬ ‫۲۷۳۱‬ ‫۳۷۳۱‬ ‫۴۷۳۱‬ ‫۵۷۳۱‬ ‫۶۷۳۱‬ ‫۷۷۳۱‬ ‫۸۷۳۱‬ ‫۹۷۳۱‬ ‫۰۸۳۱‬ ‫۱۸۳۱‬ ‫۲۸۳۱‬ ‫۳۸۳۱‬ ‫مقدار مصرف انرژي در بخ ‌هاي مصر ‌كننده انرژي‬ ‫ف‬ ‫ش‬ ‫در سال ۶۸ (شرکت بهين ‌سازي مصرف سوخت ۸۸۳۱)‬ ‫ه‬ ‫خانگي و‬ ‫تجاري ۳۳ %‬ ‫صنعت ۹۱ %‬ ‫۹۲‬ ‫بهینه سازی مصرف انرژی در‬ ‫ساخت و ساز و شهرسازی در ایران‬ ‫فرشاد نصراللهی‬ ‫شدت مرصف انرژی در ایران نسبت به دیگر کشورها و نیز نسبت به متوسط جهانی بشدت‬ ‫باالست. همچنین میزان مرصف انرژی در ایران ساالنه با نرخ باالیی در حال افزایش است،‬ ‫بگونه ای که اگر روند تولید و مرصف انرژی به شکل فعلی ادامه یابد، ایران را در آینده ای‬ ‫نزدیک به وارد کننده انرژی تبدیل می مناید. همچنین بواسطه وجود منابع نفتی در ایران،‬ ‫انرژی‌های فسیلی بدون توجه به اهمیت و قابلیتشان مرصف می گردند بطوریکه حدود ۷۹٪‬ ‫از مرصف انرژی اولیه در ایران از منابع هیدروکربوری تامین شده و تنها حدود ۳ درصد از آن‬ ‫از منابع دیگر انرژی مثل برق آبی، ذغال سنگ و غیره تأمین می گردد.‬ ‫%2 ‪Hydroelectric Power‬‬ ‫% 1 ‪Coal‬‬ ‫%44 ‪Oil‬‬ ‫%35 ‪Natural Gas‬‬ ‫مصرف نهایی انرژی در ایران بر حسب نوع سوخت در سال ۷۰۰۲‬ ‫)0102 ‪(Energy Information Administration‬‬ ‫بیش از ۸۹ درصد مرصف انرژی ساختامن‌ها در ایران از فرآورده‌های نفتی و گاز طبیعی تامین‬ ‫می‌گردد )9002 ‪ .(Nasrollahi‬منابع انرژی جایگزین مانند انرژی‌های تجدید‌پذیر در ایران‬ ‫بسیار کم و در واقع تنها بصورت آزمایشی در حوزه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.‬ ‫هرچند دولت استفاده از انرژی‌های تجدید‌پذیر مانند باد و بویژه انرژی خورشیدی و نیز‬ ‫انرژی هسته‌ای را در الویت قرار داده‌است.‬ ‫فصل اول | شهرهای جوان– پیشینه‬ ‫پروژه شامل دانشگاه شهید بهشتی و رشکت مشاور مسؤول بازنگری طرح جامع شهر جديد‬ ‫هشتگرد (رشکت مهندسین مشاور پیکده)، در پروژه دخیل شدند، هر چند مرکز تحقیقات‬ ‫ساختامن و مسکن همچنان طرف اصلی فعالیت‌های دانشگاه فنی برلین در ایران محسوب‬ ‫می‌شد. بنابراین یادداشت تفاهم میان دانشگاه فنی برلین و مرکز تحقیقات ساختامن و‬ ‫مسکن برای یک دوره پنج ساله دیگر توسط پروفسور کوتزلر، رئیس اسبق دانشگاه فنی‬ ‫برلین و پروفسور فاطمی عقدا، رییس مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن در سال ۹۰۰۲‬ ‫تجدید گردید. همکاری میان دو موسسه همچنین شامل تحقیقات در رابطه با لوله‌های‬ ‫بتنی فاضالبی مقاوم در برابر خوردگی اسیدی و نیز تهیه نقشه مناطق گسل در رابطه‬ ‫با ساخت‌و‌ساز مقاوم در برابر زلزله و نیز برنامه تبادل دانشجویان دکرتا می‌گردد. تبادل‬ ‫تحقیقاتی در سطح دانشجویان دکرتا و فوق‌دکرتا به صورت گسرتده میان طرفین آملانی و‬ ‫ایرانی شکل گرفت. پایان‌نامه‌های دانشجویان مذکور که باهدایت اساتید آملانی، بخش‌هایی‬ ‫از برنامه تحقیقاتی کالن‌شهرهای آینده را شکل می‌دهند.‬ ‫۷۲‬ ‫گونه ای مؤثر از هامیش مزبور و نیز پروژه شهرهای جوان حامیت و در آن مشارکت منود‬ ‫و همچنین موافقت منود که سه پروژه پایلوت مزبور تاحدی توسط رشکت عمران شهرهای‬ ‫جدید مورد حامیت مالی قرار گیرند. همچنین قطعه زمینی ۵۳ هکتاری را در شهر جدید‬ ‫هشتگرد را به طراحی مبتنی بر توسعه پایدار شهری که توسط محققان پروژه شهرهای جوان‬ ‫کارمی‌شد، اختصاص داد. طرفین پروژه، همچنین در هامیش بین‌املللی دانشگاه فنی برلین با‬ ‫عنوان «شهرهای جدید به عنوان راهکاری برای توسعه پایدار مناطق کالن‌شهری» در سپتامرب‬ ‫۶۰۰۲ در برلین رشکت منودند. درخالل کار تحقیقاتی بر روی سه پروژه پایلوت مشخص‌گردید‬ ‫که مترکز بیشرتی بر عملکرد مرصف انرژی و نیز خروج گاز کربن از ساختامن‌های احداث شده‬ ‫در شهرهای جدید در ایران مورد نیاز است. تخصص‌های مورد نیاز در پروژه شهرهای جوان‬ ‫به کار‌گرفته‌شدند تا مباحث مربوط به کنرتل انرژی در سطح شهری و ساختامن را با در نظر‬ ‫گرفنت رشایط ملی و محلی منطقه تهران- کرج دنبال منایند. بنابراین در سال ۷۰۰۲ طرفین‬ ‫پروژه به‌طور مشرتک تصمیم گرفتند که درخواست تعریف پروژه‌ای را برای بخش اصلی‬ ‫برنامه تحقیقاتی وزارت آموزش و تحقیقات دولت فدرال آملان تحت عنوان «تحقیق برای‬ ‫توسعه پایدار کالن‌شهرهای آینده» ارایه منایند. مترکز فاز اصلی برنامه تحقیقاتی از رویکرد‬ ‫کلی پایداری به محور «ساختارهای بهینه از لحاظ انرژی و رشایط اقلیمی در مراکز رشد و‬ ‫توسعه شهری» تغییر یافت.‬ ‫بر همین اساس، عنوان پروژه به «شهرهای جوان- بهینه سازی شهری مرصف انرژی- توسعه‬ ‫بافت شهری انرژی کارا در منطقه تهران- کرج» تغییر یافت. بخش‌های تازه توسعه‌یافته شهر‬ ‫جدید هشتگرد به عنوان بسرت مطالعه و تحقیق توسعه سکونتگاه‌های شهری پایدار و بهینه‬ ‫از لحاظ مرصف انرژی با در نظر گرفنت رشایط منطقه انتخاب‌گردید. در‌پی این تغییر، اعضای‬ ‫تیم پروژه نیز با دعوت از متخصصان مرتبط با انرژی مانند کارشناسان «مرکز نوآوری انرژی»‬ ‫دانشگاه فنی برلین و از سوی طرف آملانی تغییر یافتند. وزارت مسکن و شهرسازی که مرکز‬ ‫تحقیقات ساختامن و مسکن و رشکت عمران شهرهای جدید هر دو زیر‌مجموعه آن هستند،‬ ‫از سوی طرف ایرانی به عنوان طرف سوم وارد پروژه گردید. درخواست تعریف پروژه که به‬ ‫وزارت آموزش و تحقیقات دولت فدرال آملان ارسال گردیده‌بود مورد موافقت قرار‌گرفت و‬ ‫پروژه شهرهای جوان برای طرف آملانی از سوی وزارتخانه مزبور در فاصله زمانی اواسط سال‬ ‫۸۰۰۲ تا اواسط سال ۳۱۰۲ با ارزیابی میان دوره ای پیرشفت پروژه در سال ۱۱۰۲ - ۰۱۰۲‬ ‫تأمین مالی گردید.‬ ‫در آملان، مجموعه عوامل پروژه که هم اینک شامل سایر دانشگاه‌های آملان، بنیاد کونیگن-‬ ‫لوئیز، مدرسه‌ای در برلین با روابط مستحکم با مدارس ایرانی و نیز کانون مهندسین و‬ ‫متخصصین ایرانی در آملان می باشند، وارد پروژه شدند. از طرف دیگر در ایران، عوامل همکار‬ ‫فصل اول | شهرهای جوان– پیشینه‬ ‫در جلب جمعیت و رسمایه نداشته‌اند. هرچند شهرهای جدید اغلب به منظور کاهش فشار‬ ‫جمعیتی و توسعه ای شهرهای بزرگ و مراکز شهری بویژه منطقه تهران- کرج، منطقه اصفهان‬ ‫و یا منطقه مشهد طراحی شده بودند.‬ ‫در پی آن، از سال ۴۰۰۲ به این سو، یکی از شهرهای جدید در منطقه تهران- کرج تحت عنوان‬ ‫شهر جدید هشتگرد در هفتاد کیلومرتی غرب تهران و ۵۳ کیلومرتی غرب کرج در شاهراه‬ ‫توسعه غرب تهران با بیشرتین آهنگ رشد، مبدل به نقطه مترکز‌گردید. شهر جدید هشتگرد‬ ‫به منظور تبدیل شدن به پرجمعیت ترین شهرجدید ایران با پانصد هزار سکنه طرح‌ریزی‬ ‫شده بود. این شهر به دلیل برنامه‌ریزی گسرتده و اهمیت آن و نیز ویژگی‌های منحرص به فرد‬ ‫در طراحی و مدیریت ساخت و ایجاد اجامع به عنوان یک مرکز شهری کامالً جدید جهت‬ ‫همکاری مشرتک انتخاب گردید. بنابراین رشکت عمران شهرهای جدید به عنوان رشیک عمده‬ ‫سوم همکاری میان ایران و آملان وارد پروژه شد.‬ ‫هر سه طرف به صورت مشرتک توسعه پروژه را برنامه‌ریزی منودند که بعدها به صورت‬ ‫پروژه‌های پایلوت «کیفیت نوین»، «فناوری نوین» و «منطقه ۵۳ هکتاری» نامگذاری شدند.‬ ‫طرح مزبور در قالب درخواستی مشرتک برای تعریف پروژه‌ای در قالب برنامه تحقیقاتی‬ ‫«تحقیق برای توسعه پایدار کالن‌شهرهای آینده» به وزارت آموزش و تحقیقات دولت فدرال‬ ‫آملان در اواخرسال ۴۰۰۲ ارائه گردید. در اواسط سال ۵۰۰۲، درخواست تعریف پروژه از سوی‬ ‫وزارتخانه مزبور مورد موافقت قرار گرفت و بودجه‌ای به آن که هم‌اکنون پروژه «شهرهای‬ ‫جوان- شهرهای جدید در ایران» نام گرفته‌است، اختصاص یافت. شهرهای جوان به عنوان‬ ‫راهکاری کلیدی برای توسعه پایدار کالن‌شهرها در فاز اولیه پروژه از اواسط سال ۵۰۰۲ تا انتهای‬ ‫سال ۷۰۰۲ تعریف شد و اعتبارات مالی اغلب به هزینه‌های سفر و جمع‌آوری اطالعات مرتبط‬ ‫با پروژه محدود می‌گردید. با این‌وجود طرفین درگیر در پروژه شهرهای جوان از هامن ابتدا‬ ‫تصمیم گرفتند که سه پروژه پایلوت «کیفیت نوین»، «فناوری نوین» و «منطقه ۵۳ هکتاری»‬ ‫را آغاز منایند. دانشگاه فنی برلین شامری از مؤسسات و طرفین آملانی را با پروژه شهرهای‬ ‫جوان درگیر منود که در این رابطه عالوه بر بیش از ۲۱ استاد از دانشگاه فنی برلین، تعدادی‬ ‫از مؤسسات تحقیقاتی غیردانشگاهی و نیز انجمن صنایع ساخت‌وساز برلین- براندنبورگ و نیز‬ ‫مؤسسه آموزش فنی وحرفه ای متعلق به آن و رشکت‌های خصوصی وارد پروژه شدند.‬ ‫متامی طرفین و نیز تعداد زیادی از متخصصان به نام و بین املللی در «هامیش بین‌املللی‬ ‫شهرهای جدید» در تهران در ماه می ۵۰۰۲ رشکت منودند. هامیش توسط رشکت عمران‬ ‫شهرهای جدید با عنایت به اهدافی مشابه پروژه و پس از ورود این رشکت به دایره‬ ‫همکاری‌ها با مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن و دانشگاه فنی برلین، برگزار گردید. مهندس‬ ‫محمود میریان، مدیرعامل و رییس هیات مدیره اسبق رشکت عمران شهرهای جدید به‬ ‫۵۲‬ ‫همکاری میان دانشگاه فنی برلین،‬ ‫مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن‬ ‫و سایر شرکا‬ ‫رودولف شفر | فلوریان اشتلماخر‬ ‫پروژه مشرتک تحقیقاتی شهرهای جوان میان ایران و آملان در پی برگزاری شامری کارگاه‌های‬ ‫تخصصی دوجانبه در ایران و آملان و با مشارکت طرفین پروژه شامل مرکز تحقیقات ساختامن‬ ‫و مسکن ایران، دانشگاه فنی برلین و رشکت عمران شهرهای جدید بنیان گذاشته شده‬ ‫است. کارگاه‌های اولیه تخصصی هامهنگ شده توسط دانشگاه فنی برلین و مرکز تحقیقات‬ ‫ساختامن و مسکن در سال‌های ۳۰۰۲ و ۴۰۰۲ در رابطه با مسایل مختلف ساختامن و مسکن‬ ‫و با محوریت «ایجاد ساختاری پایدار در بخش ساختامن و مسکن در ایران» برگزار گردید.‬ ‫کارگاه‌های تخصصی مزبور و همکاری‌ها، عمدتاً توسط دکرت پرهیزکار معاون اسبق تحقیقات‬ ‫مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن و پروفسور شفر، رییس دانشکده برنامه‌ریزی، ساختامن و‬ ‫محیط‌زیست دانشگاه فنی برلین برنامه‌ریزی و هدایت می‌شدند. هر دو مقام مزبور اهتامم‬ ‫فراوانی ورزیدند تا همکاری پایدار و استواری میان دانشگاه فنی برلین و مرکز تحقیقات‬ ‫ساختامن و مسکن شکل‌گیرد. در سال ۴۰۰۲ مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن و دانشگاه‬ ‫فنی برلین یک یادداشت تفاهم پنج‌ساله در خصوص همکاری میان این دو موسسه علمی‬ ‫و دانشگاهی با امضای پروفسور قاسم حیدری‌نژاد رییس سابق مرکز تحقیقات ساختامن و‬ ‫مسکن و پروفسور کوتزلر رییس اسبق دانشگاه فنی برلین منعقد منودند.‬ ‫این رویکرد، بخشی از راهربد دانشگاه فنی برلین و بویژه دانشکده مربوطه برای ایجاد مترکز‬ ‫منطقه‌ای در عرصه همکاری‌های بین‌املللی و تخصصی علمی در منطقه خاورمیانه و شامل‬ ‫آفریقا باعنایت به چالش‌های عمده ناشی از رشد جمعیت، شهرنشینی، بیابان‌زدایی، تغییرات‬ ‫آب و هوایی و غیره بوده‌است (رجوع شود به بخش۲).‬ ‫همکاری علمی با ایران با افق مترکز منطقه‌ای وسیع‌تر شکل‌گرفت و هدف غایی آن، یافنت‬ ‫راهکارهای قابل انتقال یا قابل اعامل در دیگر کشورهای‌ منطقه خاورمیانه و شامل آفریقا‬ ‫بود. در خالل کارگاه‌های تخصصی دوجانبه، توسعه شهرهای جدید، به عنوان بخشی از برنامه‬ ‫ملی شهرهای جدید ایران، به یکی از موضوعات کلیدی مورد بحث تبدیل‌گردید، چرا که با‬ ‫وجود رشد و گسرتش شهرهای جدید در درون و حومه شهرهای بزرگ، این شهرها توفیقی‬ ‫فصل اول | شهرهای جوان– پیشینه‬ ‫فصل اول‬ ‫شهرهای جوان– پیشینه‬ ‫مقدمه‬ ‫در نوشتار حارض، اطالعاتی کلی در رابطه با موضوع پروژه شهرهای جوان ارایه‌ خواهد‬ ‫گردید. در ابتدا، در بخش اول فصل اول، مروری کوتاه بر تاریخچه همکاری‌های ایران‬ ‫و آملان خواهیم‌داشت؛ در ادامه در بخش دوم، شهر جدید هشتگرد به عنوان منطقه‬ ‫اصلی پروژه معرفی خواهد‌شد که در بخش سوم هامن فصل، موضوع بهینه سازی مرصف‬ ‫انرژی در ساخت و ساز و توسعه‌شهری در ایران مطرح می‌گردد و در خامته در بخش‬ ‫چهارم، اطالعاتی در خصوص برنامه تحقیقاتی کالن‌شهرهای آملان به عنوان منبع تأمین‬ ‫کننده بودجه از سوی طرف آملانی ارایه خواهد شد.‬ ۲۱ ‫گردیده و چارچوب پشتیبانی مالی اصلی پروژه شهرهای جوان را فراهم‌می‌آورد، جمع‌بندی‬ ‫می‌گردد.‬ ‫فصل دوم به طرح اهداف و رویکرد پروژه اختصاص دارد. مقاله اول این فصل به معرفی هدف‬ ‫و رویکرد اصلی پروژه یعنی «بهینه سازی شهری مرصف انرژی» می‌پردازد. پروژه شهرهای‬ ‫جوان دو رویکرد و روش عمده را در راستای تعقیب اهداف خویش به کار گرفته‌است که‬ ‫مشتمل بر ایده «پژوهش مبتنی ‌بر عمل» و روش های به کار رفته در پروژه‌های پایلوت‬ ‫می‌باشند که در مقاله دوم توضیح داده‌خواهد شد. از آنجایی‌که انتقال و به‌کارگیری نتایج‬ ‫پروژه از ابتدا از اهمیتی ویژه برخوردار بوده‌است، مقاله سوم نگاهی به راهربد مورد استفاده‬ ‫پروژه در انتقال راهکارها و نتایج حاصل از پروژه خواهد داشت. در انتها نیز، مقاله چهارم‬ ‫روش ارزیابی تاثیرات پروژه و توسعه آن را ارائه می‌مناید.‬ ‫فصل سوم در خصوص دستاوردهای پروژه تا مرحله کنونی است و به دو بخش، شامل معرفی‬ ‫پروژه‌های پایلوت و بخش دیگر در رابطه با دستاوردهای ابعاد مختلف پروژه و به عنوان‬ ‫مثال موارد متعدد در رابطه با پروژه چندبعدی شهرهای جوان که عموماً توسط طرف آملانی‬ ‫انجام‌گرفته‌است، تقسیم می‌شود. پروژه‌های پایلوت توسط مسؤولین ذیربط طرف آملانی ارائه‬ ‫شده است، در این بخش ابعاد پروژه نیز به طور مخترص معرفی خواهند‌شد.‬ ‫فصل چهارم نگاهی کالن به برخی جنبه‌های عمده توسعه آتی پروژه خواهد‌داشت. نگاهی‬ ‫به برخی از موارد برجسته پیش‌رو در ارتباط با کل پروژه نیز در ادامه خواهد‌آمد که از آن‬ ‫میان می‌توان به ایده یک منایشگاه برنامه‌ریزی و ساختامن‌سازی در شهر جدید هشتگرد با‬ ‫مساحت ۵۳ هکتار به عنوان مجموعه منایشگاهی اصلی پروژه اشاره ‌منود. این مجموعه با‬ ‫فهرستی از متامی رشکای مرتبط و دخیل در پروژه شهرهای جوان، پایان خواهد‌یافت.‬ ‫مجموعه مقاالت حارض طبق توافق و همکاری میان طرفین ایرانی و آملانی پروژه، توسط‬ ‫محققان و دست‌اندرکاران طرف آملانی به رشته تحریر در‌آمده‌است. طرفین ایرانی نیز به‬ ‫صورت موازی، مجموعه‌ای در رابطه با نتایج پروژه تحقیقاتی شهرهای جوان تهیه و منترش‬ ‫منوده‌اند. به دلیل بعد مسافت میان دو کشور، تهیه دو مجموعه به این‌صورت مناسب‌تر به‬ ‫نظر می‌رسید. این جلد از مجموعه مقاالت تحقیقاتی پروژه شهرهای جوان به زبان انگلیسی‬ ‫نیز ترجمه و چاپ گردیده است.‬ ‫شهرهای جوان– بهینه سازی شهری مرصف انرژی‬ ‫ساخت‌وساز و استفاده از مصالح و فن‌آوری‌های ساخت‌وساز نوین برگزار شده‌است. ساخت‬ ‫پروژه پایلوت «کیفیت نوین» هم‌اکنون به پایان رسیده‌است. اما پروژه پایلوت بدون درنگ‬ ‫با آغاز نظارت بر عملکرد ساختامن‌ها در خالل استفاده، شامل چگونگی مرصف انرژی و آب‬ ‫و کیفیت ساختامن ادامه خواهد یافت. نتایج نظارت مزبور قابل تعمیم به سایر پروژه‌های‬ ‫پایلوت است و نیز برای انتقال تجارب و ارائه راهکارهای آزمون و خطای موثر در نتیجه کلی‬ ‫پروژه و نیز ارزیابی کارکرد پروژه با گرفنت بازخورد از آن مورد بهره‌گیری قرار خواهد گرفت.‬ ‫این مجموعه، در نظر دارد که در نگاهی کلی، اهداف و دستاوردها و کلیات پروژه را‬ ‫به مناسبت افتتاح اولین پروژه پایلوت یعنی پروژه پایلوت «کیفیت نوین» معرفی مناید.‬ ‫مجموعه حارض، اهداف، پیشینه پروژه، رویکرد روش‌شناختی آن و نتایج و دستاوردهایی که‬ ‫تاکنون حاصل گردیده‌اند و چشم‌انداز پیرشفت آتی پروژه در سه سال باقیامنده (چنانچه‬ ‫ارزیابی میان دوره‌ای وزارت آموزش و تحقیقات دولت فدرال آملان با موفقیت صورت پذیرد)‬ ‫را به صورت کالن توضیح خواهد داد. همچنین طیف وسیع زمینه های تخصصی و بین‬ ‫رشته‌ای پروژه و محققان دخیل در آن و رویکردهای علمی مرتبط و برنامه‌ریزی‌های مورد‬ ‫نظر را نیز عرضه‌می‌مناید. این هدف با ارئه مقاالت کوتاه توسط محققان و دست اندرکاران‬ ‫پروژه محقق خواهد گردید. مجموعه حارض، طیف وسیعی از مخاطبان علمی، اجرایی، اداری‬ ‫به‌ویژه در ایران و نیز مشاوران و رشکت‌های ساختامنی و ساکنان عالقه‌مند شهر جدید‬ ‫هشتگرد را با ارائه وضعیت کنونی پروژه مشرتک ایران و آملان مورد خطاب قرار‌خواهد‌داد.‬ ‫ساختار پروژه بر اساس ابعاد علمی پروژه و تیم های تخصصی مرتبط با آن تنظیم شده‌است.‬ ‫پروژه های پایلوت رویکرد اصلی پروژه را تشکیل می‌دهند و تیم‌های مختلف بر روی ابعاد‬ ‫مختلف آنها کار کرده‌اند. بنابراین ممکن است تا حدی مواردی تکراری در مقاالت پروژه‌های‬ ‫پایلوت و توصیفات برخی از ابعاد خاص پروژه به چشم آیند که ناشی از بررسی مسأله از‬ ‫زوایای مختلف است.‬ ‫اولین مجلد پروژه شهرهای جوان، با عنایت به موارد ذکر شده و با تأکید بر اهداف و مقوله‬ ‫روش‌شناختی به عنوان مقدمه‌ای برکل مجموعه‌ها ارائه شده است.‬ ‫درفصل اول، برنامه‌ریزی همکاری‌ میان سه رشیک اصلی پروژه یعنی مرکز تحقیقات ساختامن‬ ‫و مسکن، دانشگاه فنی برلین و رشکت عمران شهرهای جدید و دیگر طرفین ایرانی و آملانی‬ ‫ارائه‌خواهد‌‌شد. مقاله دوم این فصل به بررسی وضعیت فعلی مرصف انرژی در بخش‬ ‫ساختامن و مسکن در ایران و بهینه‌سازی مرصف انرژی در این بخش به عنوان نکته مقدماتی‬ ‫و اولیه پروژه می‌پردازد. مقاله سوم به شناخت شهر جدید هشتگرد با توجه به اهمیت بسیار‬ ‫باالی آن به عنوان بسرت تحقیق پروژه شهرهای جوان می‌پردازد. فصل اول با معرفی «برنامه‬ ‫تحقیقاتی کالن‌شهرهای آینده» که توسط وزارت آموزش و تحقیقات دولت فدرال آملان ارائه‬ ‫۹۱‬ ‫مقدمه ویراستاران‬ ‫رودلف شفر | طیبه پرهیزکار| فرشاد نصراللهی | هولگر اولنبورگ | غزال راهب | فلوریان اشتلماخر‬ ‫مجموعه حارض اولین مجموعه مقاالت از مستندات تهیه شده در راستای ارایه نتایج علمی‬ ‫پروژه تحقیقاتی مشرتک ایران و آملان با عنوان «شهرهای جوان- توسعه بافت شهری انرژی‬ ‫کارا در منطقه تهران- کرج» می‌باشد. از سوی آملان، وزارت آموزش و تحقیقات دولت فدرال‬ ‫آملان مسؤول تأمین مالی پروژه می باشد و از سوی ایران، مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫و رشکت عمران شهرهای جدید به عنوان رشکای اصلی پروژه که هر دو زیر مجموعه وزارت‬ ‫مسکن و شهرسازی هستند، مسؤولیت امر را به عهده دارند.‬ ‫مجموعه مقاالت شهرهای جوان با هدف ارایه نتایج و دستاوردهای علمی حاصل از پروژه‌‌‌های‬ ‫شهرهای جوان و تحقیقات کارشناسان ارشد و دانشجویان دکرتا و فوق‌دکرتا در زمینه‌های‬ ‫مرتبط تدوین شده است. مجموعه حارض به مناسبت امتام اولین پروژه پایلوت یعنی ساختامن‬ ‫پروژه پایلوت «کیفیت نوین» در شهر جدید هشتگرد انتشار می‌یابد. شهر جدید هشتگرد‬ ‫واقع در هفتاد کیلومرتی غرب تهران در ۵۳ کیلومرتی غرب کرج در استان تهران در ایران،‬ ‫نقطه مترکز فضایی پروژه شهرهای‌جوان است. این منطقه بسرتی است که انجام آزمون ها و‬ ‫تجربیات و ایده های مرتبط با طرح توسط طرفین ایرانی و آملانی پروژه برای برنامه‌ریزی و‬ ‫طراحی‌شهری پایدار و بهینه از لحاظ مرصف انرژی، توسعه زیرساخت‌ها و برنامه‌ریزی اهداف‬ ‫مورد‌نظر، در آن توسعه یافته‌اند. هرچند راه‌حل‌ها و مفاهیم باید قابلیت انتقال و به‌کارگیری‬ ‫در دیگر نقاط منطقه تهران- کرج، ایران و نیز منطقه خاورمیانه و شامل آفریقا را دارا باشند.‬ ‫ساختامن «کیفیت نوین»، بنایی مسکونی می‌باشد. این مجموعه به صورت مشرتک توسط‬ ‫‌‬ ‫طرفین ایرانی و آملانی و با الهام از گونه متداول ساختامن مسکونی ایرانی که در اغلب‬ ‫مجموعه‌های مسکونی منطقه و شهرهای جدید یافت می‌گردند، طرح‌ریزی شده‌است و‬ ‫تغییرات ریز‌مقیاسی در آن برای بهبود جنبه اقتصادی در مواردی چون کیفیت بنا، نوع ساخت‬ ‫و بهینه‌سازی مرصف انرژی اعامل گردیده‌است. پروژه پایلوت توسط رشکت رسمایه‌گذاری‬ ‫مسکن تهران و تحت نظارت مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن و دانشگاه فنی برلین‬ ‫احداث گردیده‌است. در کنار نظارت بر انجام پروژه، کارگاه آموزش فنی و حرفه‌ای در محل‬ ‫ساخت، برای کارگران و مهندسان ساختامنی به منظور ارائه آموزش هایی جهت بهبود کیفیت‬ ‫شهرهای جوان– بهینه سازی شهری مرصف انرژی‬ ‫امكانات و قابلیت‌های بسیار ارزشمندی را در اختیار طراحان قرار می‌دهد كه بهره‌گیری‬ ‫مناسب از آن‌ها می‌تواند منجر به شکل‌گیری الگوهای مناسب ساخت‌وساز شهری در كشور از‬ ‫ابعاد مختلف گردد. اما درعین حال به دلیل عدم برنامه‌ریزی یكپارچه و رشد فرایندی و پایین‬ ‫بودن میزان مشاركت مردمی در ساخت‌وساز شهری، این شهرها اغلب با مشكالت بسیاری در‬ ‫ارائه یك هویت شهری مناسب و همچنین ایجاد حس‌تعلق به مكان و كیفیت‌های معنایی‬ ‫در ساكنین مواجه هستند. همچنین مشكالت دیگری نظیر مسائل مدیریتی و اجرایی نیز گاه‬ ‫منجر به بروز اشكاالت و عدم توسعه همگن در شهرهای جدید و ناكارآمدی آن‌ها می‌گردد.‬ ‫تحقیقات علمی برای دستیابی به اقدامات مؤثر برای توسعه پایدار شهرهای جدید به گونه‌ای‬ ‫قابل مالحظه، متأثر از رویکرد نظام‌مند، چند‍‌الیه و میان‌رشته‌ای پروژه مشرتک برای پرداخنت‬ ‫به چالش‌های چند‌بعدی و در حال گسرتش خواهد بود. بنابراین، مرکز تحقیقات ساختامن و‬ ‫مسکن به‌واسطه جایگاه قانونی خویش و نیز به دلیل برخورداری از موقعیتی ممتاز در میان‬ ‫محافل علمی ملی و بین‌املللی برنامه‌ریزی و توسعه‌ شهری، با همکاری طرف آملانی، پروژه‬ ‫مشرتک تحقیقاتی «شهرهای جوان- توسعه بافت شهری انرژی کارا در منطقه تهران- کرج» را‬ ‫برای مواجهه با این چالش‌ها ارائه منوده است. مترکز بر توسعه فرایندها، روش‌ها، مدل‌ها و‬ ‫طراحی‌ها برای ایجاد بافت شهری پایدار و بهینه از لحاظ مرصف انرژی و در راستای اصول‬ ‫طراحی سنتی منجر به تحقیق در مورد محیطی پایدار و ایجاد آن برای ساکنان آینده در‬ ‫رسارس ایران و دیگر کشورها با رشایط مشابه در منطقه خاورمیانه و شامل آفریقا خواهد‬ ‫گردید. این مجموعه مقاالت کلیات پروژه ایرانی- آملانی شهرهای جوان و اهداف و نتایج‬ ‫حاصله و نیز مورد انتظار را ارائه خواهد منود.‬ ‫به‌یقین، همکاری تنگاتنگ مزبور میان طرفین ایرانی و آملانی نشانه‌ای بسیار مثبت از‬ ‫همکاری علمی مؤثر تحقیقاتی میان ایران و آملان با در هم آمیخنت پژوهش و عمل است.‬ ‫پروژه به گونه رضایت‌بخشی پیرشفت منوده‌است و متامی طرفین ایرانی و آملانی دخیل در‬ ‫آن خود را متعهد منوده اند که منونه‌ای بی بدیل از کار تحقیقاتی مشرتک را ارائه منایند. ما‬ ‫عمیقاً این تعهد را ارج می نهیم و با هر آنچه در توان داریم به تالش برای انجام این پروژه‬ ‫ادامه خواهیم داد.‬ ‫۷۱‬ ‫پیشگفتار مدیر ایرانی پروژه‬ ‫طیبه پرهیزکار‬ ‫نیاز فزاینده به تأمین مسكن مورد نیاز كشور در سال‌های اخیر و به خصوص در شهرهای‬ ‫بزرگ، لزوم پرداخنت به برنامه‌های جامع و كالن را در‌این خصوص سبب شده است. براساس‬ ‫آمار ارائه شده در سال‌های اخیر باتوجه به میانگین سنی جوان جمعیت ایران، این کشور به‬ ‫۵/۱ میلیون واحد مسكونی در سال نیاز دارد. این آمار به همراه متركز جمعیت در شهرهای‬ ‫بزرگ، نیازمند راهكارهای اساسی برای حل مسأله می‌باشد. از جمله رویكردهای ممكن در‬ ‫جهت تأمین مسكن مورد نیاز جامعه و متركززدایی از شهرهای بزرگ، ایجاد شهرهای جدید و‬ ‫شهرك‌های اقامری پیرامون این شهرها است. احداث شهرهای جدید پیرامون شهرهای بزرگ با‬ ‫سه هدف عمده زیر در كشور پیگیری شده است:‬ ‫¨ اجرای طرح كالبدی ملی و توزیع متناسب جمعیت و اشتغال در سطح كشور در ارتباط با‬ ‫هدف های اسرتاتژیك و محدودیت منابع آب و خاك و انرژی‬ ‫¨ ایجاد مناطق مسكونی برای كاركنان یك یا چند فعالیت جدید االحداث اقتصادی و جمعیتی‬ ‫¨ كمك به اجرای كمی و كیفی برنامه‌های توسعه مسكن و ایجاد تعادل در بازار مسكن‬ ‫از مهم‌ترین كالن‌شهرهایی كه برنامه احداث شهرهای جدید پیرامون آن متمركز شده‌است،‬ ‫شهر تهران می‌باشد. حوزه غرب تهران در سال‌های اخیر از باالترین نرخ رشد جمعیت‬ ‫برخوردار بوده است و شهر كرج به عنوان مركز رشد جمعیت در این منطقه مطرح شده‌است.‬ ‫لذا احداث شهر‌جدید هشتگرد در محور كرج- قزوین و در مجاورت شهر قدیم، به عنوان یكی‬ ‫از بزرگرتین شهرهای جدید ایران به منظور دستیابی به اهداف توسعه محور تأمین مسكن‬ ‫پیرامون شهرهای تهران و كرج مورد توجه قرار گرفت. هشتگرد حدودا ً در ۵۳ كیلومرتی كرج‬ ‫و ۰۷ كیلومرتی تهران واقع شده‌است. وسعت این شهر۰۰۶۴ هكتار می‌باشد كه ۰۰۰۴ هكتار‬ ‫آن در شامل اتوبان تهران- قزوین و بقیه در جنوب آن واقع شده است. نوع رشد شهری آن از‬ ‫شامل به جنوب در هامهنگی با توپوگرافی منطقه كوهپایه‌ای الربز است. ۵۲ واحد همسایگی‬ ‫كه هر كدام دارای ۰۰۰۰۲ سكنه هستند، با فضای سبز از هم جدا شده‌اند و دارای تأسیسات‬ ‫و امكانات منطقه‌ای مانند مراكز خرید و دانشگاه هستند.‬ ‫شهرهای جدید به دلیل عدم وجود محدودیت‌ها و معارض‌های بافت‌های كالبدی موجود،‬ ‫شهرهای جوان– بهینه سازی شهری مرصف انرژی‬ ‫آب‌و‌هوایی معطوف می‌گشت و این رویکرد و طراحی جامع در پروژه شهرهای جوان‬ ‫حفظ گردیده است. مشخصه طراحی پروژه، رویکردی چندالیه و میان رشته‌ای و متمرکز بر‬ ‫پروژه‌های پایلوت و روش پژوهش در عمل است. این جهت‌گیری برای کاربردی منودن پروژه،‬ ‫به آن، ویژگی خاصی بخشیده است.‬ ‫پس از ذکر این مقدمه، بیان این نکته بسیار حایز اهمیت است که تا به امروز سه پروژه‬ ‫پایلوت انجام گردیده‌اند:‬ ‫¨ پروژه پایلوت ساختامن «کیفیت نوین» که ساخته شده است.‬ ‫¨ طرح تفصیلی منطقه ۵۳ هکتاری در شهر جدید هشتگرد که به پایان رسیده است.‬ ‫¨ اولین دوره‌های آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای در قالب پروژه «کیفیت نوین» برگزار گردیده‌اند.‬ ‫ما یقین داریم که همکاری مؤثر میان موسسات تحقیقاتی ایران و آملان ادامه خواهد‬ ‫یافت و پایه‌ای را برای گام های بعدی پروژه مشرتک بنیان خواهد گذارد. همچنین بسیار‬ ‫خشنود خواهیم شد، چنانچه نتایج عملی این همکاری‌ها بتواند در «منایشگاه برنامه‌ریزی و‬ ‫ساختامن‌سازی» در شهر هشتگرد ارائه گردد.‬ ‫۵۱‬ ‫پیشگفتار مدیر آلمانی پروژه‬ ‫رودلف شفر‬ ‫اولین جلد از مجموعه مقاالت پروژه شهرهای جوان، عرضه کننده اولین ارزیابی از کار‬ ‫تحقیقاتی پروژه مشرتک ایران و آملان تحت عنوان «شهرهای جوان- بهینه‌سازی شهری مرصف‬ ‫انرژی، توسعه بافت شهری انرژی کارا در منطقه تهران- کرج» می باشد.‬ ‫امید است در آینده مجموعه مقاالت پروژه شهرهای جوان، جزئیات نتایج بخش‌های تخصصی‬ ‫از پروژه حارض را ارائه مناید. انتظار می‌رود با ارائه این مجموعه مقاالت، پروژه شهرهای‬ ‫جوان وارد مباحث علمی طراحی و خلق ساختارهای سکونتگاهی در سطح بین‌املللی، برای‬ ‫مواجهه با تغییرات آ ‌وهوایی به واسطه ارایه راهکارهای کاهش و تطابق )‪and Adaption‬‬ ‫ب‬ ‫‪ (Mitigation‬گردد.‬ ‫پروژه شهرهای جوان در آملان توسط وزارت آموزش و تحقیقات دولت فدرال آملان مورد‬ ‫حامیت مالی قرار می‌گیرد. دانشگاه فنی برلین نیز به همراه تعدادی از مؤسسات تحقیقاتی‬ ‫و سایر طرف‌های درگیر، هدایت پروژه را در آملان بر عهده دارد. در ایران، مرکز تحقیقات‬ ‫ساختامن و مسکن و رشکت عمران شهرهای جدید به عنوان دو رشیک عمده پروژه می باشند‬ ‫که هر دو به وزارت مسکن و شهرسازی ایران تعلق دارند.‬ ‫پروژه شهرهای جوان به مجموعه‌ای بین‌املللی مشتمل بر ده پروژه تعلق دارد که توسط‬ ‫وزارت آموزش و تحقیقات دولت فدرال آملان مورد حامیت مالی قرار گرفته‌اند و به دنبال‬ ‫حل مسأله بهینه‌سازی مرصف انرژی هستند. دیگر پروژه‌های متعلق به این خانواده در هند،‬ ‫چین، ویتنام، آفریقای جنوبی، مراکش و پرو قرار دارند.‬ ‫ایده و تعهد اصلی برنامه تحقیقاتی مزبور، ارائه راهکارهای تحقیقاتی مناسب و مؤثر برای‬ ‫کالن‌شهرهای در حال رشد است. این پروژه تحقیقاتی فقط در ارتباط باکالن شهرهای درحال‬ ‫رشد نیست، بلکه به طور خاص برای آنها تعریف شده است و با همکاری کشورهای مذکور‬ ‫انجام می شود. در رابطه با پروژه شهرهای جوان، این مسأله منجر به همکاری تنگاتنگ و‬ ‫سازنده‌ای میان دانشگاه فنی برلین و طرفین ایرانی به رسپرستی مرکز تحقیقات ساختامن و‬ ‫مسکن گردید. ما باید از طرفین ایرانی خویش به دلیل این همکاری با انگیزه، قدردانی مناییم.‬ ‫در طی پنج سال گذشته، مترکز برنامه باید به مسأله بهینه‌سازی مرصف انرژی و نیز تغییرات‬ ‫شهرهای جوان– بهینه سازی شهری مرصف انرژی‬ ‫نتایج و دستاوردها ‬ ‫بعد افزایش آگاه ‬ ‫ی‬ ‫اهداف و رویکردها ‬ ‫اجرا و نتایج ‬ ‫۵۵۱‬ ‫۸۵۱‬ ‫۸۵۱‬ ‫۹۵۱‬ ‫فصل چهارم | شهرهای جوان– چشم اندا ‬ ‫ز‬ ‫۰۶۱‬ ‫نسل اول پروژه‌های پایلوت ‬ ‫پروژه‌های پایلوت نسل جدید ‬ ‫مشارکت و همکاری رشکت‌ها ‬ ‫ظرفیت‌سازی ‬ ‫شبیه‌سازی و ارزیابی ‬ ‫کتاب راهنام ‬ ‫مجموعه مقاالت و پایان نامه های دکرتی و فوق دکرتی ‬ ‫منایشگاه برنامه‌ریزی و ساختامن‌سازی ‬ ‫۲۶۱‬ ‫۳۶۱‬ ‫۴۶۱‬ ‫۴۶۱‬ ‫۴۶۱‬ ‫۵۶۱‬ ‫۵۶۱‬ ‫۶۶۱‬ ‫ضمائ ‬ ‫م‬ ‫۸۶۱‬ ‫چشم انداز پروژه شهرهای جوا ‬ ‫ن‬ ‫واژه نام ‬ ‫ه‬ ‫‌کنندگان در پروژه شهرهای جوا ‬ ‫ن‬ ‫همکاران اصلی و شرکت‬ ‫همکاران پروژه ‬ ‫کنرسسیوم محققان ایرانی ‬ ‫کنرسسیوم محققان آملانی ‬ ‫رشکای افتخاری پروژه ‬ ‫هیأت مشاوران پروژه ‬ ‫محققان دکرتی و فوق دکرتی ‬ ‫۲۶۱‬ ‫۰۷۱‬ ‫۲۷۱‬ ‫۲۷۱‬ ‫۲۷۱‬ ‫۴۷۱‬ ‫۷۷۱‬ ‫۷۷۱‬ ‫۸۷۱‬ ‫۳۱‬ ‫بعد برنام ‌ریزی و طراحی شهر ‬ ‫ی‬ ‫ه‬ ‫۰۱۱‬ ‫بعد طراحی شهری و معمار ‬ ‫ی‬ ‫۴۱۱‬ ‫بعد حمل ‌ نقل و جابجای ‬ ‫ی‬ ‫و‬ ‫۸۱۱‬ ‫بعد برنام ‌ریزی منظ ‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫۲۲۱‬ ‫بعد اقلیم شناس ‬ ‫ی‬ ‫۵۲۱‬ ‫اهداف و رویکرد ‬ ‫نتایج اولیه ‬ ‫اهداف و رویکرد ‬ ‫نتایج اولیه ‬ ‫اهداف و رویکرد ‬ ‫اجرا و نتایج ‬ ‫برنامه‌ریزی حفظ منابع ‬ ‫۰۱۱‬ ‫۱۱۱‬ ‫۴۱۱‬ ‫۵۱۱‬ ‫۹۱۱‬ ‫۰۲۱‬ ‫۳۲۱‬ ‫بررسی‌ آماری پارامرتهای اقلیمی ‬ ‫شاخص‌ انتشار آالینده‌های هوا در تهران و جمهوری اسالمی ایران ‬ ‫۶۲۱‬ ‫۷۲۱‬ ‫اهداف ‬ ‫شیوه عمل ‬ ‫۰۳۱‬ ‫۰۳۱‬ ‫بعد سیست ‌های زیر بنایی انرژ ‬ ‫ی‬ ‫م‬ ‫بعد مدیریت آب و فاضال ‬ ‫ب‬ ‫۰۳۱‬ ‫۴۳۱‬ ‫بعد معماری و مهندسی در ارتباط با پروژه پایلوت مرکز الی ‬ ‫ف‬ ‫۸۳۱‬ ‫بعد طراحی ساز ‬ ‫ه‬ ‫۴۴۱‬ ‫بعد انرژ ‬ ‫ی‬ ‫بعد مدیریت پروژ ‬ ‫ه‬ ‫۰۴۱‬ ‫۶۴۱‬ ‫تحلیل چارچوب حقوقی و اجرایی توسعه شهرهای جدید ‬ ‫تأمین بودجه و هزینه‌های پروژه‌های پایلوت ‬ ‫مدیریت سایت و پیشربد پروژه ‬ ‫مفاهیم محلی و منطقه‌ای سیاستگذاری انرژی و تغییرات آب و هوایی ‬ ‫۶۴۱‬ ‫۷۴۱‬ ‫۸۴۱‬ ‫۸۴۱‬ ‫بعد ارزیابی زیس ‌محیط ‬ ‫ی‬ ‫ت‬ ‫۰۵۱‬ ‫بعد توسعه ظرفی ‌ه ‬ ‫ت ا‬ ‫۳۵۱‬ ‫اهداف و رویکرد ‬ ‫نتایج اولیه ‬ ‫اهداف و روش شناسی ‬ ‫شهرهای جوان– بهینه سازی شهری مرصف انرژی‬ ‫۰۵۱‬ ‫۱۵۱‬ ‫۵۵۱‬ ‫فصل سوم | شهرهای جوان– دستاورده ‬ ‫ا‬ ‫۲۶‬ ‫پروژه پایلوت کیفیت نوی ‬ ‫ن‬ ‫۴۶‬ ‫دستاوردهای شهرهای جوا ‬ ‫ن‬ ‫اهداف و طرح توسعه ‬ ‫مدیریت کیفیت ‬ ‫کارگاه آموزش عملی ‬ ‫نظارت وکنرتل (پایش) ‬ ‫پروژه پایلوت فناوری نوی ‬ ‫ن‬ ‫پروژه پایلوت منطقه ۵۳ هکتار ‬ ‫ی‬ ‫توضیحات و اهداف ‬ ‫روش‌شناسی و سازماندهی ‬ ‫نتایج ‬ ‫طراحی اقلیمی ‬ ‫طراحی منظر پراکنده ‬ ‫حمل‌و‌نقل و جابجایی زیست محیطی ‬ ‫طرحواره ی کاربری مختلط ‬ ‫معامری سازگار با منطقه ‬ ‫سیستم تأمین انرژی ‬ ‫سیستم‌های بهینه آب و فاضالب ‬ ‫ارزیابی زیست محیطی ‬ ‫مشارکت شهروندی ‬ ‫۲۶‬ ‫۵۶‬ ‫۶۶‬ ‫۷۶‬ ‫۸۶‬ ‫۰۷‬ ‫۴۷‬ ‫۴۷‬ ‫۶۷‬ ‫۶۷‬ ‫۷۷‬ ‫۸۷‬ ‫۰۸‬ ‫۱۸‬ ‫۲۸‬ ‫۳۸‬ ‫۴۸‬ ‫۵۸‬ ‫۵۸‬ ‫پروژه پایلوت ساختمان آموزشی نسل جدی ‬ ‫د‬ ‫۰۹‬ ‫پروژه پایلوت ساختمان اداری نسل جدی ‬ ‫د‬ ‫۸۹‬ ‫رشح و اهداف پروژه ‬ ‫شبیه‌سازی ‬ ‫برنامه‌ریزی فضایی ‬ ‫‌کانسپت‌های طراحی ساختامن ‬ ‫۸۹‬ ‫۲۰۱‬ ‫۴۰۱‬ ‫۴۰۱‬ ‫رشح و اهداف پروژه ‬ ‫سازمان‌دهی و روش‌شناسی ‬ ‫نتایج و اقدامات ‬ ‫ابعاد پروژ ‬ ‫ه‬ ‫۰۹‬ ‫۲۹‬ ‫۴۹‬ ‫۸۰۱‬ ‫۱۱‬ ‫فهرست مطالب‬ ‫پیشگفتار مدیر آلمانی پروژ ‬ ‫ه‬ ‫پیشگفتار مدیر ایرانی پروژ ‬ ‫ه‬ ‫مقدمه ویراستارا ‬ ‫ن‬ ‫۴۱‬ ‫۶۱‬ ‫۸۱‬ ‫فصل اول | شهرهای جوان– پیشین ‬ ‫ه‬ ‫۲۲‬ ‫مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن و سایر شرک ‬ ‫ا‬ ‫۴۲‬ ‫همکاری میان دانشگاه فنی برلین،‬ ‫بهینه سازی مصرف انرژی در ساخت و ساز و شهرسازی در ایرا ‬ ‫ن‬ ‫۸۲‬ ‫شهر جدید هشتگر ‬ ‫د‬ ‫۴۳‬ ‫مرصف انرژی در بخش ساختامن و مسکونی ‬ ‫دانش و تحقیقات مرتبط در ایران ‬ ‫بعد محیط زیست ‬ ‫برنامه تحقیقاتی کال ‌شهرهای آلما ‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫۹۲‬ ‫۱۳‬ ‫۴۳‬ ‫۸۳‬ ‫مترکز برنامه در فاز اصلی ‬ ‫پروژه‌ها در فاز اصلی برنامه ‬ ‫همکاری میان پروژه‌های کالن‌شهرها ‬ ‫بورس‌های تحقیقاتی و مطالعاتی برنامه کالن‌شهرهای آینده ‬ ‫۸۳‬ ‫۰۴‬ ‫۱۴‬ ‫۱۴‬ ‫فصل دوم | شهرهای جوان– اهداف و رویکرده ‬ ‫ا‬ ‫۲۴‬ ‫رویکرد پروژه شهرهای جوان ‬ ‫۶۴‬ ‫بهین ‌ سازی شهری مصرف انرژ ‬ ‫ی‬ ‫ه‬ ‫پروژ ‌های پایلوت و پژوهش مبتنی برعم ‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫۴۴‬ ‫۰۵‬ ‫ترکیبی از رویکردهای روش شناختی ‬ ‫اعتبار پروژه‌های پایلوت و پژوهش مبتنی بر عمل ‬ ‫۰۵‬ ‫۱۵‬ ‫انواع برون‌دادها و محصوالت ‬ ‫۱۵‬ ‫انتشارات دوجانبه ایرانی و آملانی– اجتامعات علمی، حرفه‌مندان و رشکت‌ها ‬ ‫اطالع رسانی در منطقه خاورمیانه و شامل آفریقا ‬ ‫۴۵‬ ‫۵۵‬ ‫انتشار نتای ‬ ‫ج‬ ‫ارزیابی پروژ ‬ ‫ه‬ ‫شهرهای جوان– بهینه سازی شهری مرصف انرژی‬ ‫۴۵‬ ‫۸۵‬ ۹ ‫قدردانی‬ ‫انتشار این جلد از مجموعه مقاالت تحقیقاتی پروژه شهرهای جوان با حامیت، مشارکت و‬ ‫همکاری پربار مجموعه گسرتده‌ای از سازمان‌ها و متخصصان آملانی و ایرانی صورت گرفت.‬ ‫همکاری مشرتک گروه‌های آملانی و ایرانی در پروژه تحقیقاتی شهرهای جوان با حامیت مالی‬ ‫وزارت علوم و تحقیقات دولت فدرال آملان و وزارت راه و شهرسازی ایران (وزارت مسکن و‬ ‫شهرسازی سابق) میرس شد.‬ ‫این پروژه با همکاری دانشگاه فنی برلین و مرکز تحقیقات راه و شهرسازی ایران (مرکز‬ ‫تحقیقات ساختامن و مسکن سابق) به انجام رسید. تالش‌های بی دریغ آقای دکرت فاطمی‬ ‫عقداء، رییس مرکز تحقیقات راه و شهرسازی و خانم دکرت پرهیزگار، معاون اسبق آن مرکز‬ ‫از نقطه‌نظر علمی و شخصی از طرف ایران و پروفسور شفر از دانشگاه فنی برلین، امکان‬ ‫پیرشفت این پروژه را فراهم آورد.‬ ‫همکاری رشکت عمران شهرهای جدید و مدیران کنونی و اسبق آن، آقایان نورصالحی، میریان‬ ‫و ذاکرالحسینی بسرت مناسبی برای برنامه‌ریزی و واقعی منودن نتایج حاصل از تحقیقات پروژه‬ ‫شهرهای جوان در شهر درحال رشد هشتگرد را فراهم آورد.‬ ‫در اینجا الزم می‌دانیم، از متامی سازمان‌های همکار و نویسندگان مسئول در اولین جلد‬ ‫از مجموعه مقاالت تحقیقاتی پروژه شهرهای جوان تشکر مناییم. اسامی متامی همکاران و‬ ‫حامیان در انتهای این مجموعه آورده شده‌است.‬ ‫عالوه بر آن، ویراستاران این مجموعه از خانم پوررحیم، خانم ترابی و آقایان جوادی، کارگر‬ ‫شیرازی و بدفشانی که در ترجمه مطالب به زبان فارسی و طراحی گرافیکی این مجلد‬ ‫همکاری داشتند، تشکر می مناید. ویرایش دوم این مجلد به طور خاص با همکاری خانم دکرت‬ ‫راهب به انجام رسید.‬ ‫پروفسور رودولف شفر، دکرت فرشاد نرصاللهی، هولگر اولنبورگ، کرنلیا زاملن و فلوریان‬ ‫اشتلامخر– ویراستاران مجموعه مقاالت تحقیقاتی پروژه شهرهای جوان‬ ‫شهرهای جوان– بهینه سازی شهری مرصف انرژی‬ ‫نام‬ ‫موسسه‬ ‫پروفسور دکرت رودلف شفر‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫‪Rudolf Schäfer‬‬ ‫دکرت سحر صدودی‬ ‫دانشگاه آزاد برلین، موسسه هواشناسی‬ ‫‪Sahar Sodoudi‬‬ ‫پروفسور اوتا فرانک‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫‪Uta Frank‬‬ ‫مهندس یان گرونوالد‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫‪Jan Grunwald‬‬ ‫مهندس برند مآرین‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه آموزش‬ ‫شغلی‌و‌حرفه‌ای‬ ‫پروفسور دکرت یوهانس مایزر‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه آموزش‬ ‫شغلی‌و‌حرفه‌ای‬ ‫دکرت شهروز مهاجری‬ ‫موسسه مدیریت منابع اینرت‌درای‬ ‫پروفسور دکرت سعید نارصی‬ ‫کانون مهندسین و متخصصین ایرانی در آملان‬ ‫دکرت فرشاد نرصاللهی‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫مهندس تامارا نونز فون فوگت‬ ‫موسسه مدیریت منابع اینرت درای‬ ‫پروفسور دکرت کریستوف‬ ‫نیچ‌گویزن‬ ‫دانشگاه هرن برلین، موسسه معامری و‬ ‫شهرسازی – موسسه معامری کامپیوتر و‬ ‫مهندسی نرم‌افزار‬ ‫فراونهوفر گزلشافت‬ ‫مهندس فیلیپ ویهاگه‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه‬ ‫برنامه‌ریزی منطقه‌ای و شهری‬ ‫پروفسور دکرت پیرت دیرتیش هانزن دانشگاه فنی برلین، موسسه بوم شناسی‬ ‫پروفسور دکرت اشتفان هایلند‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه طراحی منظر و‬ ‫برنامه‌ریزی محیط زیست‬ ‫مهندس یورگ هوبر‬ ‫دانشگاه هرن برلین، موسسه معامری و‬ ‫شهرسازی‬ ‫‪Name‬‬ ‫‪Bernd Mahrin‬‬ ‫‪Johannes Meyser‬‬ ‫‪Shahrooz Mohajeri‬‬ ‫‪Said Nasseri‬‬ ‫‪Farshad Nasrollahi‬‬ ‫‪Tamara Nunez von Vogt‬‬ ‫‪Christoph‬‬ ‫‪Nytsch-Geusen‬‬ ‫‪Philipp Wehage‬‬ ‫‪Peter-Diedrich Hansen‬‬ ‫‪Stefan Heiland‬‬ ‫‪Jörg Huber‬‬ ‫۷‬ ‫نویسندگان مقاالت‬ ‫(به ترتیب حروف الفبا)‬ ‫نام‬ ‫موسسه‬ ‫دکرت وولف هولگر آرنت‬ ‫دانشگاه فنی برلین، مرکز تکنیک و جامعه‬ ‫پروفسور کلوس اشتفان‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫‪Claus Steffan‬‬ ‫مهندس فلوریان اشتلامخر‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫‪Florian Stellmacher‬‬ ‫مهندس جنی اشمیت هالز‬ ‫موسسه مدیریت مشارکتی و تحقیقات میان‬ ‫رشته‌ای نکسوس‬ ‫مهندس هولگر اولنبورگ‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه طراحی منظر‬ ‫و برنامه‌‌‌ریزی محیط‌زیست‬ ‫دکرت اشتفان اونگر‬ ‫موسسه معامری کامپیوتر‬ ‫و مهندسی نرم افزار فراونهوفر گزلشافت‬ ‫مهندس نیکوالس باخ‬ ‫موسسه مدیریت مشارکتی و تحقیقات‬ ‫میان رشته‌ای نکسوس‬ ‫پروفسور دکرت الکه برونز‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه طراحی منظر‬ ‫و برنامه‌ریزی محیط‌زیست‬ ‫مهندس آندریا بوم‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫پروفسور الکه پال وبر‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه برنامه‌ریزی‬ ‫منطقه‌‌‌ای و شهری‬ ‫دکرت برند دموت‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه طراحی منظر‬ ‫و برنامه‌‌‌ریزی محیط‌زیست‬ ‫دکرتهانس لیودگر دینل‬ ‫موسسه مدیریت مشارکتی و تحقیقات میان‬ ‫رشته‌ای نکسوس‬ ‫دکرت ابرهارد رایمر‬ ‫دانشگاه آزاد برلین، موسسه هواشناسی‬ ‫پروفسور دکرت کلوس روکرت‬ ‫دانشگاه فنی برلین، موسسه معامری‬ ‫مهندس سباستین زیلیش‬ ‫دانشگاه فنی برلین،‬ ‫موسسه برنامه‌ریزی منطقه‌ای و شهری‬ ‫مهندس زابینه رشودر‬ ‫موسسه مدیریت مشارکتی و تحقیقات میان‬ ‫رشته ای نکسوس‬ ‫شهرهای جوان– بهینه سازی شهری مرصف انرژی‬ ‫‪Name‬‬ ‫‪Wulf-Holger Arndt‬‬ ‫‪Jenny Schmithals‬‬ ‫‪Holger Ohlenburg‬‬ ‫‪Steffen Unger‬‬ ‫‪Nicolas Bach‬‬ ‫‪Elke Bruns‬‬ ‫‪Andrea Böhm‬‬ ‫‪Elke Pahl-Weber‬‬ ‫‪Bernd Demuth‬‬ ‫‪Hans-Liudger Dienel‬‬ ‫‪Eberhard Reimer‬‬ ‫‪Klaus Rückert‬‬ ‫‪Sebastian Seelig‬‬ ‫‪Sabine Schröder‬‬ ‫کنسرسیوم آلمانی و ایرانی پروژه‬ ‫دانشگاه فنی برلین‬ ‫مرکز تحقیقات ساختامن و مسکن‬ ‫رشکت مادر تخصصی عمران شهرهای جدید‬ ‫وزارت مسكن و شهرسازی‬ ‫پژوهشکده هواشناسی‬ ‫دانشگاه هرن برلین‬ ‫موسسه معامری کامپیوتر و مهندسی‬ ‫نرم‌افزار فراونهوفر گزلشافت‬ ‫دانشگاه آزاد برلین‬ ‫موسسه مدیریت منابع اینرت‌درای‬ ‫موسسه مدیریت مشارکتی و تحقیقات میان‬ ‫رشته‌ای نکسوس‬ ‫پ‌۲‌م برلین‬ ‫موسسه آموزش حرفه ای برلین- براندنبورگ‬ Young Cities Research Paper Series, Volume 01, 2nd revised Edition
 Edited by Technische Universität Berlin and Road, Housing & Urban Development Research Center, Tehran German-Iranian Research Project Young Cities Developing Energy-Efficient Urban Fabric in the Tehran-Karaj Region Contact Germany Young Cities Project Center Technische Universität Berlin Secr. A 66 Straße des 17. Juni 152 10623 Berlin | Germany www.youngcities.org Contact Iran BHRC Road, Housing & Urban Development Research Center P.O. Box 13145-1696 Sheikh Fazlollah Noori Highway Tehran | Islamic Republic of Iran www.bhrc.ac.ir Series editor in chief Farshad Nasrollahi Design/Typesetting büro-d | Communication Design Berlin Publisher Universitätsverlag der TU Berlin Universitätsbibliothek Fasanenstr. 88 10623 Berlin | Germany www.univerlag.tu-berlin.de ISSN 2193-6099 (Print) ISSN 2193-6102 (Online) ISBN 978-3-7983-2460-2 (Print) ISBN 978-3-7983-2461-9 (Online) BHRC P.O. Box 13145-1696 Sheikh Fazlollah Noori Highway Tehran | Islamic Republic of Iran www.bhrc.ac.ir ISBN 978-600-113-108-0 Also published online on the Digital Repository of the Technische Universität Berlin URL http://opus.kobv.de/tuberlin/volltexte/2013/3918/ URN urn:nbn:de:kobv:83-opus-39180 [http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:kobv:83-opus-39180] All texts based on scientific research by the Young Cities project. All pictures, tables and graphics are courtesy of the respective article’s authors despite any other courtesy is indicated. © 2010–13 All rights reserved by the Technische Universität Berlin. ‫مجموعه مقاالت تحقیقاتی پروژه شهرهای جوان، جلد اول، ویرایش دوم‬ ‫شهرهای جوان- بهینه سازی شهری مصرف انرژی‬ ‫اهداف و دستاوردها‬ ‫ویراستاران:‬ ‫رودولف شفر، طیبه پرهیزکار، فرشاد نرصاللهی، هولگر اولنبورگ، غزال راهب،‬ ‫فلوریان اشتلامخر‬ ‫زبان کتاب: فارسی و انگلیسی‬ ‫ترجمه و ویرایش: کنرسسیوم آملانی - مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی‬ ‫نارش: دانشگاه فنی برلین - مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی‬ ‫عکس ها، جداول و منودارهای هر مقاله متعلق به نویسنده آن مقاله می باشد، مگر آنکه‬ ‫مرجع آن ذکر شده باشد.‬ ‫پروژه شهرهای جوان در آملان بصورت بخشی توسط وزارت آموزش و تحقیقات دولت فدرال‬ ‫آملان حامیت مالی می‌گردد.‬ ‫سال ۳۱۰۲ - ۰۱۰۲‬